Człowiek
Mieszkańcy Dalekiego Wschodu są uwrażliwieni na melodię. Z poczuciem rytmu u nich gorzej
Naukowcy z University of Auckland i Yale Uniwersytet sprawdzali, czy język, którym człowiek mówi, ma znaczenie dla jego zdolności muzycznych. Zbadali prawie pół miliona osób ze świata.
Agnieszka Krzemińska
26 kwietnia 2023
Człowiek
Środki antykoncepcyjne muszą zawierać dużo hormonów? Być może niekoniecznie
Projekcje komputerowe wskazują, że wstrzymanie owulacji jest możliwe przy zmniejszeniu stężenia estrogenów nawet o 92 proc.
Marta Alicja Trzeciak
21 kwietnia 2023
Człowiek
Naukowcy znaleźli sieć łączącą ciało z „umysłem”
Zidentyfikowali ją, badając dobrze zmapowaną już w połowie ubiegłego stulecia, korę ruchową. Nadali jej nazwę SCAN.
Marcin Rotkiewicz
19 kwietnia 2023
Człowiek
Myślenie o Jedwabnym Szlaku jako o jednej trasie to błąd
Ta arteria ta miała różny przebieg w zależności od okresu historycznego. Teraz w Izraelu znaleziono kolejną z jej odnóg.
Agnieszka Krzemińska
19 kwietnia 2023
Człowiek
Perscy książęta tworzyli handlową potęgę we wschodniej Afryce
Badania DNA potwierdzają prawdę podań ludowych i obalają obraz stworzony przez kolonialnych archeologów. Licząca tysiąc lat kultura suahili ma korzenie zarówno afrykańskie, jak i azjatyckie.
Tomasz Targański
17 kwietnia 2023
Człowiek
Imperium Xiongnu było wieloetniczne, a ważną rolę polityczną odgrywały w nim kobiety
Ta federacja koczowniczych plemion zdominowała stepy euroazjatyckie dwa tysiące lat temu, stając się swego rodzaju zapowiedzią Imperium Mongolskiego.
Agnieszka Krzemińska
14 kwietnia 2023
Podkast
Podkast 51. Agnieszka Haska: Historię Zagłady składamy ze skrawków
Pamiętniki, dzienniki, wspomnienia. Dokumenty osobiste. Jaką mają wartość dla badaczy? Jakie są w nich pułapki? A jak historię zniekształca popkultura? Po co przemiela ją na holokoaustowy kicz? Rozmowa z dr Agnieszką Haską, socjolożką i antropolożką kultury z Centrum Badań nad Zagładą Żydów w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN.
Katarzyna Czarnecka
14 kwietnia 2023
Człowiek
Stanęliśmy na nogach, bo chcieliśmy liści
Morotopithecus – najstarszy dobrze udokumentowany przodek współczesnych naczelnych – nie miał łatwego życia. Żeby nie umrzeć z głodu, musiał sięgać wysoko
Marta Alicja Trzeciak
13 kwietnia 2023
Reklama
Książki
W poszukiwaniu straconego islamu. Recenzja książki: Louay M. Safi „Islam and the Trajectory of Globalization”
Nie można umniejszać dawnej wielkości cywilizacji muzułmańskiej przez jej dzisiejsze aberracje. Ale równocześnie nie można rozmywać tych aberracji jej dawną wielkością.
Jerzy Rohoziński
13 kwietnia 2023
Człowiek
Mleczarstwo na Wyżynie Tybetańskiej ma 2 tys. lat więcej niż przypuszczano
Najnowsze badania międzynarodowego zespołu naukowców pozwalają zrozumieć, w jak sposób prehistoryczne populacje przystosowały się do niełatwego życia na nieurodzajnych ziemiach.
Agnieszka Krzemińska
13 kwietnia 2023
Człowiek
Łowcy-zbieracze mieli ręczne maszyny do szycia
Jak radzono sobie z łączeniem skór w epoce paleolitu? Przy pomocy kościanych igieł oraz tabliczek. I uzyskiwano bardzo precyzyjny ścieg.
Agnieszka Krzemińska
12 kwietnia 2023
Człowiek
Maria od kwiatów i motyli, czyli prekursorka entomologii, ekologii, biologii rozwoju
Sibylla Merian wyniki badań naukowych przedstawiała z talentem artystki. Jej albumy zachwycają do dziś.
Piotr Panek
11 kwietnia 2023
Człowiek
Rok 97 naszej ery. Pierwsze lądowanie starożytnych Greków na Księżycu
W jakim punkcie byłaby ludzkość, gdyby ciągłość helleńskiej myśli – zwłaszcza w naukach ścisłych – nie została brutalnie zerwana?
Jan M. Długosz
10 kwietnia 2023
Książki
Jak kochać pozaludzkich sąsiadów. Recenzja książki: „Atlas wszystkich mieszkańców”
Należy tylko się cieszyć, że przyroda promowana jako pełnoprawny gracz miejskiej polityki. I że zajmują się tym nie tylko organizacje przyrodnicze, ale także kulturalne.
Piotr Panek
10 kwietnia 2023
Człowiek
Ludzie najdziwniejsi: kto ich stworzył i czy na pewno tego właśnie chciał
Na odwieczne pytanie: „natura czy kultura?” antropolog Joseph Henrich odpowiada: Ukształtowała nas kultura, która stała się naszą naturą. Przy wydatnym – choć nieoczywistym – udziale Kościoła.
Marcin Ryszkiewicz
8 kwietnia 2023
Książki
Wielki Brat w małym telefonie. Recenzja książki: „Pegasus”
„Kto nas uchroni przed tym ogólnoświatowym orwellowskim koszmarem?” – pytają przerażeni Laurent Richard i Sandrine Rigaud. No, kto? Niestety, nikt.
Jerzy Rohoziński
6 kwietnia 2023
Reklama
Człowiek
Oczekiwania zniekształcają pamięć krótkotrwałą
Mózg uzupełnia luki w prawdziwych wspomnieniach, zapełniając je tym, czego się spodziewał, a nie tym, co widział naprawdę.
Marta Alicja Trzeciak
6 kwietnia 2023
Człowiek
Ulva, Beata i ta trzecia. Wśród ofiar katastrofy „Vasy” znaleziono kolejną kobietę
Jej szczątki – oznaczone literą G – zbadali genetycy w laboratorium Amerykańskiego Departamentu Obrony. Kiedy statek zatonął, znajdowała się ona pod pokładem.
Agnieszka Krzemińska
4 kwietnia 2023
Człowiek
Ludzie dość powszechnie wierzyli, że choroby, powodzie czy nawet morderstwa to sprawka sił nadprzyrodzonych
Taki wniosek płynie z analizy przekonań w ponad stu społecznościach rozrzuconych po całym świecie.
Marcin Rotkiewicz
3 kwietnia 2023
Człowiek
Gułagi nad Wisłą
Po II wojnie światowej na terenie zniszczonej Polski zaczęto budować obozy, w których dokonywano aktów zemsty na aresztowanych Niemcach. Tym razem to komuniści byli oprawcami.
Kamil Nadolski
1 kwietnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2023
Gułagi nad Wisłą
Człowiek
Pod włos
Hipokrates zalecał na porost włosów smarowanie głowy opium, chrzanem, gołębimi odchodami i burakami. Skąd więc tyle narzekań, że postęp w obmyślaniu kuracji łysienia jest zbyt powolny?
Paweł Walewski
1 kwietnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2023
Pod włos
Człowiek
Dawne przyrządy astronomów i nawigatorów [Galeria zdjęć]
Dziś, aby znaleźć i śledzić jakiś obiekt kosmiczny, wystarczą odpowiedni program komputerowy lub aplikacja na smartfon. Tym bardziej warto podziwiać urządzenia konstruowane już setki lat temu przez mistrzów zajmujących się astronomią czy nawigacją.
Mirosław Dworniczak
1 kwietnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2023
Dawne przyrządy astronomów i nawigatorów
Człowiek
Wygnańcy z epoki lodowcowej
Podczas ostatniego zlodowacenia Europejczycy uciekli przed zimnem na Półwysep Iberyjski.
(HOLD)
1 kwietnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2023
Wygnańcy z epoki lodowcowej
Człowiek
Azjatycka droga neandertalczyków
Prawdopodobnie wędrowali do Azji m.in. południowym wybrzeżem Morza Kaspijskiego
(HOLD)
1 kwietnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2023
Azjatycka droga neandertalczyków
Reklama
Człowiek
Demograficzna bomba
Wzrost ludzkiej populacji to realne zagrożenie – również dla nas samych
Naomi Oreskes
1 kwietnia 2023
Scientific American z dnia 1 kwietnia 2023
Demograficzna bomba
Człowiek
Przyrost naturalny zwalnia
W 2022 roku liczba ludności świata przekroczyła 8 mld. Prawdopodobnie jednak już w tym stuleciu nasza populacja przestanie rosnąć
Katie Peek
1 kwietnia 2023
Scientific American z dnia 1 kwietnia 2023
Przyrost naturalny zwalnia
Człowiek
Kto ponosi odpowiedzialność, gdy zabójcą jest SI?
Musimy chronić ludzi przed wadliwą sztuczną inteligencją, nie ograniczając jednak innowacji
George Maliha, Ravi B. Parikh
1 kwietnia 2023
Scientific American z dnia 1 kwietnia 2023
Kto ponosi odpowiedzialność, gdy zabójcą jest SI?
Człowiek
Im więcej lat, tym mniejszy stres
Są tacy, którzy twierdzą, że stres ich nie dotyczy – można by pomyśleć, że im się poszczęściło. Tymczasem okazuje się w ich życiu jest mniej rzeczy pozytywnych. Otacza ich mniej bliskich osób i gorzej wypadają w testach poznawczych. To postawa mentalna wobec stresu – sposób, w jaki na niego reagujemy – ma zasadnicze znaczenie dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Rozmowa z Davidem Almeidą.
Daisy Yuhas
1 kwietnia 2023
Scientific American z dnia 1 kwietnia 2023
Im więcej lat, tym mniejszy stres
Człowiek
Męskie i żeńskie komórki powstały z materiału od tej samej osoby
Po raz pierwszy naukowcy stworzyli dwie linie komórek ludzkich identycznych pod każdym względem z wyjątkiem chromosomów płciowych: jedna miała chromosomy XX, zaś druga XY. Ten wyjątkowy zestaw komórek może pomóc badaczom odpowiedzieć na zadawane od dawna pytania o wpływ chromosomów płciowych na przebieg chorób oraz o rolę, jaką odgrywają one na wczesnych etapach rozwoju.
Diana Kwon
1 kwietnia 2023
Scientific American z dnia 1 kwietnia 2023
Krzyżowanie chromosomów
Człowiek
Indianie udomawiali konie znacznie wcześniej niż twierdzili koloniści
Nad ustaleniem faktów pracował ponad 50-osobowy międzynarodowy zespół, w którym byli także rdzenni mieszkańcy Ameryki.
Agnieszka Krzemińska
31 marca 2023
Książki
Powstańcy wolnorynkowego słowa. Recenzja książki: „Niechciani, nielubiani. Warszawski rap lat 90.”
Filip Kalinowski oferuje kawał solidnej analizy pojawienia się i ewolucji warszawskiego rapu – zjawiska tyleż muzycznego, co i społecznego. Dla niektórych to nostalgiczna podróż w lata swojej młodości. Dla innych opowieść o młodości rodziców.
Grzegorz Czerniak
30 marca 2023
Człowiek
Badacz kieszonkowy, czyli naukowa wymiana w walce z nałogami
Polscy uczeni zaprojektowali aplikację, dzięki której od lat gromadzą informacje na temat uzależnień. Jej użytkownicy mogą aktywnie włączyć się w proces badawczy, ale także terapeutyczny.
Katarzyna Czarnecka
28 marca 2023
Reklama
Człowiek
Sekret, czyli jak się leczą Szwajcarzy
Rozważni i racjonalni mieszkańcy najbardziej innowacyjnego kraju w Europie niemal powszechnie wierzą w nadprzyrodzone moce uzdrawiaczy. Jak to możliwe? I co sprawia, że te czary „działają”?
Agnieszka Krzemińska
26 marca 2023
Człowiek
Multimedialne archiwa procesów nazistowskich zbrodniarzy otwarte dla wszystkich
Prawie 10 tys. rekordów liczy zdigitalizowane Archiwum Taubego Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze. Pierwszego procesu, w którym m.in. za zbrodnie przeciwko ludzkości sądzeni byli przywódcy państwowi.
Katarzyna Czarnecka
24 marca 2023
Człowiek
5 kosmyków włosów Ludwiga van Beethovena ujawnia tajemnice
Badacze zsekwencjonowali genom kompozytora i ustalili, do jakich chorób miał predyspozycje. Potwierdzili także, że linia genetyczna nie jest tożsama z genealogiczną.
Agnieszka Krzemińska
22 marca 2023
Człowiek
Paleolityczni łowcy nie byli genetycznie jednorodni
Na podstawie analizy genomów 356 osobników stwierdzono także, że za ustalonymi przez badaczy na podstawie pozostałości materialnych kulturami archeologicznymi wcale nie musiały stać geny.
Agnieszka Krzemińska
21 marca 2023
Książki
Prawdziwa historia kobiet! Recenzja książki „Lady Sapiens”
Thomas Cirotteau, Jennifer Kerner i Eric Pincas podjęli próbę stworzenia portretu pamięciowego kobiety z czasów paleolitu i obalenia stereotypów, jakie towarzyszą jej od początków badań nad prehistorią.
Joanna Podgórska
16 marca 2023
Człowiek
Akupunktura: placebo doskonałe
Miała czynić cuda. Propagowali ją lekarze i poważne instytucje. Refundowały ministerstwa. Jej skuteczność jest jednak co najmniej wątpliwa.
Marcin Rotkiewicz
15 marca 2023
Człowiek
Czy dieta śródziemnomorska chroni przed demencją?
Najnowsze badanie przynosi optymistyczną odpowiedź na to pytanie. Należy jednak podchodzić do niego mocno sceptycznie.
Marcin Rotkiewicz
14 marca 2023
Człowiek
Uwodziciele ze Wschodu, czyli kim byli Hunowie i Awarowie
Pochodzenie i szlaki wędrówek tych legendarnych ludów do niedawna pozostawały zagadką. Dziś wiemy, że pierwsi stepową krew chętnie mieszali z miejscową. Drudzy nie chcieli jej rozcieńczać.
Agnieszka Krzemińska
11 marca 2023
Reklama
Człowiek
Makaki zmuszają archeologów do weryfikacji historii produkcji narzędzi
Czy artefakty odkrywane na najstarszych stanowiskach na pewno są intencjonalnym dziełem hominidów? Takie pytanie będą musieli sobie od teraz zadawać badacze.
Agnieszka Krzemińska
10 marca 2023
Człowiek
Barbara Kremer: W paleobiologii trzeba mieć szczęście
Jeśli pojawią się elementy niezbędne do budowy życia, to w odpowiednim środowisku rozwinie się ono spontanicznie – mówi prof. Barbara Kremer z Instytutu Paleobiologii PAN.
Wojciech Mikołuszko
8 marca 2023
Człowiek
Runy nie były bardziej prymitywne niż łacina
Pismo runiczne było lakoniczne, ale nie dlatego, że oddawało język mówiony. Znaczenie miały tu materiały, na których powstawały inskrypcje.
Agnieszka Krzemińska
7 marca 2023
Człowiek
Alfred Russel Wallace wychodzi z cienia
W tym roku obchodzimy dwusetną rocznicę urodzin jednego z najwybitniejszych przyrodników wszech czasów, ojca współczesnego ewolucjonizmu. I nie, nie chodzi o Karola Darwina, ale jego alter ego – Alfreda Russela Wallace’a.
Marcin Ryszkiewicz
5 marca 2023
Człowiek
Egiptolog: Szum wokół komory grobowej w piramidzie Cheopsa to efekt faraońskiego ego odkrywcy
W odkryciu nie ma żadnej tajemnicy. To reklama Zahiego Hawassa i Egiptu. Przypomina niedawną historię Zaginionego Złotego Miasta, które nie było ani zaginione, ani złote.
Andrzej Ćwiek
4 marca 2023
Człowiek
Winorośl udomowiliśmy równie wcześnie, co pszenicę
Ledwie skończyła się epoka lodowcowa i na Ziemię powróciło trochę więcej ciepła, a nasi przodkowie zabrali się za zakładanie winnic.
Andrzej Hołdys
2 marca 2023
Człowiek
Mleko krzepi
Potwierdzają to analizy szczątków naszych przodków.
(KKG)
1 marca 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023
Mleko krzepi
Człowiek
Wampiry, krew, czosnek i porfiria
Mirosław Dworniczak
1 marca 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023
Wampiry, krew, czosnek i porfiria
Reklama
Człowiek
Amerykanie żyją coraz krócej
Oczekiwana dalsza długość trwania życia zmniejszyła się na skutek pandemii, ale w niektórych miejscach na świecie już odbiła
Tanya Lewis
1 marca 2023
Scientific American z dnia 1 marca 2023
Amerykanie żyją coraz krócej
Człowiek
Bądźmy realistami?
„Realiści” twierdzą, że szybko nie odejdziemy od ropy i gazu. Ale wówczas katastrofa klimatyczna będzie przesądzona
Naomi Oreskes
1 marca 2023
Scientific American z dnia 1 marca 2023
Bądźmy realistami?
Człowiek
Praca zespołowa może rodzić pokusę oszustw
Na ogół w dyskusjach o pracy zespołowej podkreśla się jej zalety – pozwala ona ludziom rozwiązywać złożone problemy, z którymi nie poradziliby sobie w pojedynkę. Niemniej zdarzają się też sytuacje, w których praca w zespole stwarza podatny grunt dla nieuczciwych zachowań.
Margarita Leib
1 marca 2023
Scientific American z dnia 1 marca 2023
Ciemne strony współpracy
Człowiek
Górnicy na potęgę
W prehistorycznej Ameryce Północnej górnictwo było rozwinięte na wielką skalę – tak wynika z analiz osadów jeziornych
Sarah Derouin
1 marca 2023
Scientific American z dnia 1 marca 2023
Górnicy na potęgę
Człowiek
Ereb, Asu i Libya, czyli skąd kontynenty wzięły swoje nazwy
Pojęcie „kontynent” wprowadzili dopiero starożytni mieszkańcy Grecji. Używane przez nich określenie terra continens, czyli ląd ciągły, nieograniczony, odnosiło się do każdego większego stałego obszaru przeciwstawianego wyspom. Później zmieniło się wszystko.
Andrzej Hołdys
1 marca 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023
Nazywanie lądów
Człowiek
Kiedy wynaleziono „człowieka”?
Trudno w to uwierzyć, lecz współczesne potoczne znaczenie tego słowa przeniknęło z filozofii do języka codziennego dopiero XVIII i XIX wieku!
Jan Hartman
26 lutego 2023
Podkast
Podkast 44. Ewa Bartnik: Rosalind Franklin nie potrzebowała Nobla
Jak James Watson i Francis Crick oraz Maurice Wilkins traktowali badaczkę, dzięki której mogli się cieszyć najważniejszą nagrodą w naukowym świecie? Czy Franklin miała powody, by uznać się za ofiarę? Podkast z prof. Ewą Bartnik, genetyczką z Uniwersytetu Warszawskiego, członkinią Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN.
Katarzyna Czarnecka
24 lutego 2023
Człowiek
Zamożni chorzy mogli liczyć na leczenie chirurgiczne już w starożytności
Pieniądze i wysoki status zapewniały m.in. wykonanie w razie potrzeby trepanacji czaszki. Również kobietom.
Agnieszka Krzemińska
24 lutego 2023
Reklama
Człowiek
Alona Prylutska uhonorowana za ratowanie nietoperzy w ogarniętej wojną Ukrainie
Współzałożycielka Ukraińskiego Centrum Rehabilitacji Nietoperzy, o którym pisaliśmy w ubiegłym roku, otrzymała międzynarodową nagrodę Future for Nature.
Wojciech Mikołuszko
23 lutego 2023
Człowiek
Najstarsze europejskie grociki strzał znaleziono we Francji
To kolejny dowód, że umiejętność posługiwania się łukiem pomogła człowiekowi współczesnemu w podboju świata – dowodzą naukowcy.
Agnieszka Krzemińska
22 lutego 2023
Człowiek
Telomery nie są tylko milczącą skuwką naszego DNA
Okazuje się, że te nieużywane, jak dotąd sądzono, fragmenty materiału genetycznego mogą kodować białka. Właśnie odkryto ich aktywność. Mogą się okazać bardzo istotne w walce z nowotworami.
Jacek Kubiak
21 lutego 2023
Człowiek
Życie – nowe otwarcie, czyli historia odkrycia struktury DNA
To, czego 70 lat temu dokonali naukowcy, było dla biologii tym, czym dla astronomii stwierdzenie, że Ziemia obraca się wokół Słońca.
Jacek Kubiak
21 lutego 2023
Człowiek
Kobiece ramię zbrojne, czyli co wiemy o wojowniczkach z Dahomeju
Agojie w XIX w. siały postrach wśród okolicznych plemion. W hollywoodzkim filmie „Królowa wojownik” stały się symbolem siły i niezależności. Nie do końca słusznie.
Agnieszka Krzemińska
18 lutego 2023
Człowiek
Gry komputerowe dzieciom nie szkodzą, ale też nie pomagają
Zdolności poznawcze dzieci nie obniżają się – niezależnie od czasu spędzonego przed ekranem.
Katarzyna Czarnecka
17 lutego 2023
Człowiek
Ranne ptaszki są jak neandertalczycy i denisowanie
Ludzie, którzy chwalą sobie wstawanie o świcie, odziedziczyli odpowiedzialne za tę preferencję warianty genetyczne po naszych najbliższych wymarłych krewnych.
Agnieszka Krzemińska
17 lutego 2023
Człowiek
Miecze w grobach, kamieniach i odmętach
Znaleziska najbardziej prestiżowego symbolu wojownika zawsze są ekscytujące. Ale za tym do czego miecze służyły, gdzie zostały zdeponowane oraz w jakim są stanie, kryje się wiele zagadek związanych z wierzeniami, tradycją i kultem.
Agnieszka Krzemińska
16 lutego 2023
Reklama
Człowiek
Odszedł ojciec epigenetyki David C. Allis
W jaki sposób komórki wyposażone w ten sam zestaw genów różnicują się na niezliczone rodzaje? Amerykański biolog molekularny położył podwaliny nauki, która daje odpowiedzi na to arcytrudne pytanie.
Jacek Kubiak
13 lutego 2023
Człowiek
Tadeusz Sławek: Człowiek pytań nierozstrzygalnych
Będąc umysłem niezwykle ścisłym w naukach humanistycznych, Sławek oferuje tej humanistyce szczyptę „szaleństwa i literatury”. Jest on zaprzeczeniem autorytetu, który „nadzoruje i karze”.
Krzysztof Siwczyk
12 lutego 2023
Człowiek
Nasi przodkowie używali niezłych narzędzi wcześniej niż przypuszczaliśmy
330 przyrządów sprzed prawie 3 mln lat znaleziono w Kenii. Służyły do zabijania dużych ssaków.
Agnieszka Krzemińska
9 lutego 2023
Człowiek
Imperium Hetytów dobiła susza
Według międzynarodowej grupy klimatologów trzy lata bez opadów w Anatolii stały się „gwoździem do trumny” potężnego ludu.
Agnieszka Krzemińska
8 lutego 2023
Człowiek
Marię Stuart na szafot zaprowadził kiepski szyfr
Odczytane właśnie nieznane listy Królowej Szkotów odsłaniają nieznane wcześniej fakty z jej tragicznego życia. I potwierdzają tezę, że nie ma skutecznej polityki bez solidnej kryptografii.
Karol Jałochowski
8 lutego 2023
Człowiek
Siedmiolatki przełączają się na dorosłą percepcję czasu
Dlaczego dorośli mówią: święta, święta i po świętach, a dla dzieci każdy wolny weekend zdaje się trwać wieki? Odpowiedzieli uczeni z węgierskiego Eötvös Loránd University.
Marta Alicja Trzeciak
7 lutego 2023
Człowiek
Menu portugalskich neandertalczyków było bogate w owoce morza
Fakt, że Neandertalczycy na wybrzeżu Atlantyku jedli m.in. kraby jest dowodem nie tyle ich wykwintnej kuchni, ile umiejętności korzystania z tego, co było pod ręką.
Agnieszka Krzemińska
7 lutego 2023
Człowiek
Trzęsienia ziemi rujnują nawet najbardziej monumentalne zabytki
Gdy już pył opadnie, zacznie się liczenie strat. Będzie wśród nich wiele bezcennych zabytków, bo południowa Turcja i północna Syria to regiony niezwykle ważne dla dziejów cywilizacji.
Agnieszka Krzemińska
6 lutego 2023
Reklama
Człowiek
Denisowianie mieli lepszy węch niż my
Współczesny człowiek nie używa zmysłu powonienia tak intensywnie jego wymarli krewni, jest on więc tak efektywny. Najmniej czułe nosy mieli jednak Neandertalczycy.
Agnieszka Krzemińska
3 lutego 2023
Człowiek
Znamy skład mikstur służących do mumifikacji w połowie I tys. p.n.e.
Warsztat balsamistów z XXVII dynastii archeolodzy odkryli w 2018 r. Teraz ogłosili, z jakimi substancjami pracowali ci specjaliści.
Agnieszka Krzemińska
2 lutego 2023
Człowiek
Justyna Olko: Różnorodność językowa to skarb
– Zohydzanie ludziom ich rdzennego języka oznacza ich krzywdę. Wciąż się to jednak robi – mówi prof. Justyna Olko.
Katarzyna Czarnecka
2 lutego 2023
Człowiek
Inspirująca Hilaree Nelson
Co mają ze sobą wspólnego wielcy sportowcy i wybitni naukowcy?
Naomi Oreskes
1 lutego 2023
Scientific American z dnia 1 lutego 2023
Inspirująca Hilaree Nelson
Człowiek
Nauka na błędach
COVID-19 pokazał, jak się przygotowywać na kolejne takie zdarzenia – mówi Devi Sridhar.
Devi Sridhar
1 lutego 2023
Scientific American z dnia 1 lutego 2023
Nauka na błędach
Człowiek
Zadanie dla przywódców – ochronić świat
Głowy państw i rządów mają możliwości, by ograniczyć ryzyko pandemii – przekonują Joanne Liu, Helen Clark i Michel Kazatchkine
Joanne Liu, Helen Clark, Michel Kazatchkine
1 lutego 2023
Scientific American z dnia 1 lutego 2023
Zadanie dla przywódców – ochronić świat
Człowiek
Sztuka perswazji
Twórcy polityki zdrowotnej powinni wzmocnić zaufanie społeczne oraz opracować plany skutecznej komunikacji ze społeczeństwem.
Elizabeth Svoboda
1 lutego 2023
Scientific American z dnia 1 lutego 2023
Sztuka perswazji
Człowiek
Choroba duszy: kiedy człowiek musi rezygnować z własnych standardów etycznych
Jeśli kogoś zabijesz i czujesz, że ten czyn był w pełni usprawiedliwiony, możesz w ogóle nie odczuwać urazu moralnego. On pojawia się zwykle wtedy, gdy masz wizję świata jako zasadniczo sprawiedliwego i dobrego, a to, co zrobiłeś lub czego byłeś świadkiem, niszczy tę wizję.
Elizabeth Svoboda
1 lutego 2023
Scientific American z dnia 1 lutego 2023
Choroba dusz
Reklama
Człowiek
Ludzka maszyneria
Badania nad metabolizmem człowieka ukazują niespodziewane związki między spalaniem kalorii i wpływem wspólnotowej produkcji pożywienia na sukces ewolucyjny
Herman Pontzer
1 lutego 2023
Scientific American z dnia 1 lutego 2023
Ludzka maszyneria
Człowiek
Sigmund Freud: racjonalista, który uśmiercił rozum
Z jego teorii niewiele przetrwało, a zasadnicze pojęcia, jak popędy, kompleks Edypa, ego i superego, są dziś rozumiane mniej biologicznie, a bardziej kulturowo. Jego metody badań i terapii budzą zaś więcej sprzeciwu niż uznania.
Magdalena Nowicka-Franczak
1 lutego 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023
Freud do lamusa
Człowiek
Wróżenie z fusów przygotowało grunt pod nowoczesną meteorologię
Kiedy spadnie śnieg? Czy susza potrwa całe lato? Aby odpowiedzieć na te pytania, uczeni w średniowiecznej Europie stosowali astrometeorologię. W ten sposób przyczynili się nie tylko do rozwoju badań pogody, ale też astronomii.
Justyna Jońca
1 lutego 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023
Średniowieczni meteorologowie
Człowiek
Wysepki z niesamowitą historią
Ze względu na odizolowanie i korzystne położenie wiele wysepek znalazło szczególne zastosowanie. I choć nie imponowały rozmiarami, to zapisały się na kartach historii. Wielokrotnie w negatywny sposób.
Olga Orzyłowska-Śliwińska
1 lutego 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023
Wysepki z niesamowitą historią
Człowiek
Niezwykłe przedmioty z epoki żelaza znaleziono w powiecie chełmińskim
Archeolodzy stwierdzili, że to pozostałości po rytuałach przedstawicieli kultury łużyckiej.
Agnieszka Krzemińska
26 stycznia 2023
Człowiek
Pyłek miejskich brzóz uczula bardziej
Mieszkańcy aglomeracji cierpią nie tylko z powodu większego stężenia tlenków azotu czy pyłów pochodzenia komunikacyjnego. Są też wystawieni na większe stężenie naturalnych alergenów.
Piotr Panek
25 stycznia 2023
Człowiek
Dzieci z zapłodnienia in vitro nie wykazują wad rozwojowych ani opóźnień w nauce
O braku różnic między dziećmi poczętymi w sposób naturalny i poza organizmem matki naukowcy mówili już wielokrotnie. Tym razem jednak ten wniosek przyniosło wyjątkowo duże badanie: dane zebrano wśród 400 tys. kilkulatków.
Paweł Walewski
24 stycznia 2023
Człowiek
Informacje estetyczne docierają do mózgu drogą szybkiego ruchu
Uczeni ustalili, że mózg następnie sumuje ich wartość i na tej podstawie decyduje, czy np. obraz mu się podoba, czy nie.
Marta Alicja Trzeciak
24 stycznia 2023
Reklama
Człowiek
W neolicie ludzie rośli i się zabijali
Po badaniach prawie 6 tys. szczątków naukowcy zaproponowali odpowiedzi na dwa poważne pytania dotyczące naszych przodków.
Agnieszka Krzemińska
24 stycznia 2023
Podkast
Podkast 40. Marcin Ryszkiewicz: Jak samorodny geniusz Wallace stoczył się w niebyt
Urodzony 200 lat temu Alfred Russel Wallace był darwinistą doskonalszym niż sam Karol Darwin. Jego zainteresowania były szersze, a poglądy bardziej postępowe niż przekonania autora „O powstawaniu gatunków”. Dlaczego więc tak słabo go pamiętamy? Rozmowa z dr. Marcinem Ryszkiewiczem, geologiem, popularyzatorem nauki, znawcą myśli ewolucyjnej, autorem pulsara.
kj/pulsar
20 stycznia 2023
Człowiek
Smaki dzieciństwa utrwalają się w mózgu
Młoda mysz pojona czymś słodkim, zawsze już będzie lubiła dużo cukru w napojach. Naukowcy odkryli, dlaczego tak się dzieje – być może także u ludzi.
Marta Alicja Trzeciak
17 stycznia 2023
Człowiek
Mykeńczycy i Minojczycy zawierali małżeństwa kazirodcze
Badacze doszli do tego wniosku po analizie 102 genomów starożytnych mieszkańców Krety, Grecji kontynentalnej i Wysp Egejskich. Stworzyli też pierwsze drzewo genealogiczne dla rodziny z basenu Morza Śródziemnego.
Agnieszka Krzemińska
16 stycznia 2023
Człowiek
Na ospę umierali już starożytni
Włoscy naukowcy doszli do tego wniosku sprawdzając, jak wirus rozgałęział się od jednego wspólnego przodka do różnych szczepów, które wygasały, albo rozprzestrzeniały się po świecie.
Agnieszka Krzemińska
12 stycznia 2023
Człowiek
Mieszkańcy Mezoameryki korzystali z 260-dniowego kalendarza od 1100 r. p.n.e.
Naukowcy stwierdzili, że daty kalendarzowe były brane pod uwagę już przez pierwszych budowniczych kompleksów ceremonialnych.
Agnieszka Krzemińska
9 stycznia 2023
Człowiek
Wikingowie przyciągali imigrantów
Badanie DNA średniowiecznych i współczesnych mieszkańców Skandynawii pokazało, że od VIII do XI w. na półwysep napłynęły duże grupy przybyszy z zachodu i wschodu.
Agnieszka Krzemińska
5 stycznia 2023
Podkast
Podkast 38. Paweł Korpal: Tłumacze przetwarzają emocje trzy razy
W jaki sposób drastyczne treści wpływają na psychikę tych, którzy je tłumaczą na inne języki? Czy może się na nich przenieść trauma osób doświadczonych tragedią? Czy profesjonalizm może ustrzec przed współprzeżywaniem? Rozmowa z dr. Pawłem Korpalem, który ukończył filologię angielską i skandynawską oraz psychologię. Pracuje w Zakładzie Studiów nad Przekładem (Wydział Anglistyki) na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest finalistą Nagrody Naukowej POLITYKI 2022.
pulsar
5 stycznia 2023
Reklama
Człowiek
Zaostrzenie prawa antyaborcyjnego ma związek z samobójstwami kobiet
Korelacja została potwierdzona precyzyjnymi metodami analitycznymi. Podstawą były dane dotyczące milionów Amerykanek z 42 lat.
Marta Alicja Trzeciak
3 stycznia 2023
Człowiek
Mindfulness jest równie skuteczny, jak lek przeciwlękowy
To pierwsze bezpośrednie porównanie działania medytacji i jednego z najskuteczniejszych używanych obecnie medykamentów – escitalopramu.
Marcin Rotkiewicz
3 stycznia 2023
Człowiek
Pamięć krótkotrwała działa inaczej i subtelniej niż sądziliśmy
Nie zmiany stanów komórek układu nerwowego, a szybkie modyfikacje w strukturze sieci ich połączeń pozwalają zapisywać informacje w naszej „pamięci podręcznej”.
Marta Alicja Trzeciak
3 stycznia 2023
Człowiek
Mumii żywot pośmiertny
Podczas gdy popkultura wykorzystuje zakonserwowane ludzkie szczątki, by wzbudzać emocje, naukowcy czerpią z nich wiedzę o przeszłości, badając każdy skrawek wysuszonych ciał.
Agnieszka Krzemińska
1 stycznia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023
Mumii żywot pośmiertny
« poprzednia
1
...
3
4
5
...
13
następna »
Reklama
Reklama