Dualizm kontratakuje

Dualizm kontratakuje

materiały prasowe

John Hick, nieżyjący już filozof i teolog, uważał, że nowe odkrycia dotyczące człowieka tworzą zarazem świeże napięcia na linii demarkacyjnej dzielącej naukę i wiarę. W książce „Nowe pogranicze religii i nauki” pisał o trudnym spotkaniu wiary i rozumu. W opinii Hicka do starych punktów zapalnych (jak spory kreacjonizmu i ewolucjonizmu) dochodzą teraz nowe, wywołane np. przez odkrycia neuronauk. Trudno jest w tych sporach jednak dopatrywać się nowości – spór o konstrukcję ludzkiej natury, o relacje między umysłem i mózgiem czy, jak dawniej określano, duszą i ciałem ma stare korzenie filozoficzne; określano tę kontrowersję jako spór psychofizyczny między materializmem (monizmem) a idealizmem (dualizmem). Wydawać by się mogło, że spór ów został dość jednoznacznie rozstrzygnięty na rzecz materialistycznego monizmu, głoszącego, że człowiek jest jednością psychofizyczną, umysł i świadomość zaś – funkcją mózgu składającego się z materii. Hick jednak nie godzi się z tymi ustaleniami; ostro polemizuje ze współczesnymi monistami (jak Dennett czy Searle).

Asumpt do takich wniosków dają autorowi wątpliwości związane z próbami zdefiniowania fenomenu ludzkiej świadomości (wg przywoływanego w książce Lackwooda istnienie świadomości obnaża niemoc nauki, bowiem teoria o tożsamości świadomości i mózgu jest niemożliwa do udowodnienia i utrzymania). Pozostaje pytanie: czy słabości (zapewne tymczasowe) teorii naukowych dają asumpt do wzmocnienia tez metafizycznych?

Książka jest najciekawsza w momentach, gdy opisuje stany mistyczne obserwowane z punktu widzenia funkcjonowania ludzkiego mózgu. Hick dużo pisze o pożytkach płynących z religijnego nastawienia wobec rzeczywistości – wszak nastawienie metafizyczne ludzkości zostało ewolucyjnie wzmocnione z jakiegoś powodu.

John Hick, Nowe pogranicze religii i nauki. Doświadczenie religijne, neuronauka i Transcendentne, przeł. Jan Andrzej Lipski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019

Wiedza i Życie 1/2020 (1021) z dnia 01.01.2020; Książki. Recenzje; s. 75

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną