Koprofagia i macierzyństwo

Golce piaskowe to pozbawione sierści, ślepe, pomarszczone gryzonie zamieszkujące pustynie Afryki Wschodniej. Środowisko ich życia stanowią długie podziemne korytarze, których prawie nigdy nie opuszczają. Co ciekawe, są one najdłużej żyjącymi (do 28 lat) gryzoniami na świecie.

Zainteresowanie naukowców budzi oprócz długowieczności także życie społeczne golców. W stadzie następuje, podobnie jak u pszczół, podział na kasty. Rozmnaża się tylko królowa i kilka samców, a reszta osobników (obojga płci) dba o korytarze, broni kolonii czy sprawuje opiekę nad potomstwem. Robotnice nie produkują hormonów płciowych, które odpowiadają za instynkt macierzyński. Dlaczego więc przejawiają zachowania opiekuńcze względem potomstwa? Okazuje się, że odpowiadają za to królewskie odchody.

Koprofagia, czyli zjadanie kału, to naturalnie występujące u tych zwierząt zjawisko. W przeprowadzonym doświadczeniu robotnice podzielono na trzy grupy. W pierwszej żywiły się odchodami ciężarnej samicy (odchody zawierały estradiol, hormon odpowiedzialny za instynkt macierzyński), w drugiej – odchodami samicy poddanej działaniu estradiolu, a w trzeciej – odchodami samicy, która w ciąży nie była. Udowodniono, że zainteresowanie potomstwem wykazywały tylko robotnice z grupy pierwszej i drugiej. Tak więc królowa przekazuje instynkt macierzyński podwładnym za pośrednictwem swoich wzbogaconych hormonami odchodów. Zjawisko to wydaje się unikalne w całym królestwie zwierząt, co czyni golce jeszcze bardziej interesującymi stworzeniami.