Pulsar - wyjątkowy portal naukowy. Pulsar - wyjątkowy portal naukowy. Pixabay
Kosmos

Kolizja Obłoków

Nasze galaktyki sąsiadki mają burzliwą historię.

Podróżujący na półkulę południową Ziemi są szczęściarzami. Mogą podziwiać tamtejsze niebo, które większość astronomów uważa za piękniejsze od północnego. Jego szczególną atrakcją są dwie widoczne gołym okiem galaktyki – sąsiadki Drogi Mlecznej. To odległe o mniej więcej 160 tys. i 200 tys. lat świetlnych Wielki i Mały Obłok Magellana. Obiekty te, widoczne na niebie jako jasne obłoczki (zawdzięczają temu swoje nazwy), są galaktykami nieregularnymi, nieprzypominającymi naszej imponującej macierzystej spirali. Oprócz wrażeń estetycznych dostarczają nam również ogromnego materiału do analiz, gdyż pozwalają badać wszystkie gwiazdy całej Galaktyki jednocześnie. Naukowcy mogą też porównywać własności bardzo wielu różnych gwiazd takiego obiektu, wiedząc, że ich odległość od nas jest niemal identyczna. To dzięki obserwacjom Małego Obłoku Magellana Henrietta Leavitt wykryła zależność między jasnością gwiazd zmiennych, cefeid, a okresem zmian ich blasku – związek, który umożliwił później Hubble’owi odkrycie zjawiska rozszerzania się wszechświata i rozpoczęcie współczesnej kosmologii.

Dziś również Obłoki opowiadają ciekawe historie z dziejów wszechświata. Już od jakiegoś czasu podejrzewano, że kilka milionów lat temu obie gwiezdne wyspy minęły się w bardzo małej odległości lub wręcz zderzyły ze sobą. Stworzone w związku z tym modele teoretyczne przewidywały, że w przypadku zderzenia gwiazdy z południowo-wschodniego fragmentu Małego Obłoku Magellana powinny dziś oddalać się od reszty galaktyki i przybliżać do Wielkiego Obłoku Magellana. Z kolei w przypadku bliskiego przejścia miałyby one zacząć podążać w kierunku prostopadłym do linii łączącej Obłoki. Niedawna analiza obserwacji teleskopu Gaia wykazała, że obie gwiezdne chmury rzeczywiście zderzyły się ze sobą. Świadczyły o tym wyniki pomiarów prędkości i położeń bardzo jasnych, młodych i masywnych gwiazd w obu Obłokach. Niewykluczone, że dalsze obserwacje Gai rozstrzygną ostatecznie też kwestię przyszłości Obłoków – pojawiają się bowiem dane sugerujące, że wspomniane obiekty poruszają się tak szybko, że mogą nie być prawdziwymi satelitkami Drogi Mlecznej i z czasem się od niej oddalą. Jak bardzo straciłoby na tym nasze niebo…

Wiedza i Życie 12/2018 (1008) z dnia 01.12.2018; Obiekty dziwne i ciekawe; s. 78

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną