Motyl odstrasza spojrzeniem Mony Lisy

Badacze podejrzewają, że oczka z ciemnymi „źrenicami” w centralnej części i otoczone jaśniejszymi „tęczówkami” są dla drapieżników nie do odróżnienia od prawdziwych oczu. Hannah Rowland, ekolożka z Max-Planck-Institut für chemische Ökologie w Jenie, chciała sprawdzić, na ile efekt ten zależy od kierunku tego fałszywego spojrzenia. Wyniki jej badań zostały opublikowane niedawno w „Frontiers in Ecology and Evolution”.

Najpierw Rowland i współautor nauczyli pisklęta, by atakowały larwy mącznika ukryte na końcu wybiegu za papierowymi trójkątami z nadrukowanym wizerunkiem dwojga oczu. Gdy ich źrenice były skierowane na wprost, ptaki kilka razy podbiegały do papieru, a następnie wycofywały się i odczekiwały kilka minut przed ponownym atakiem – co było oznaką ostrożności. Ale kiedy źrenice wydawały się spoglądać w innym kierunku niż ten, z którego zbliżały się pisklęta, atakowały od razu w ciągu kilku sekund. Źrenice umieszczone centralnie – choć w mniejszym stopniu od tych, które patrzyły na wprost w stronę piskląt – powodowały większe opóźnienie ataku niż źrenice zwrócone w inną stronę.

„To wskazuje, że ptaki naprawdę kojarzą te bodźce wzrokowe z oczami i zwracają uwagę, jak skierowane są źrenice” – mówi Rowland. Jak dodaje, koncentryczne oczka występujące najczęściej na skrzydłach owadów mogą wydawać się pisklętom parą oczu, która spogląda na nie, niezależnie od kierunku podejścia.

Antonia Monteiro, biolożka ewolucyjna z National University of Singapore, która nie brała udziału w tych badaniach, mówi, że praca ta stanowi „kapitalną” demonstrację ewolucyjnego znaczenia oczek na motylich skrzydłach.

„Drapieżnik może podchodzić do tych owadów z różnych kierunków, zatem źrenice umieszczone centralnie w oczkach dają ostatecznie całkiem dobry skutek” – mówi Monteiro. Niemniej jednak zwraca uwagę, że użyte w badaniu oczka były o kilka milimetrów większe niż nawet największe normalnie występujące w przyrodzie, co stwarza możliwość, że pisklęta były dodatkowo odstraszane wielkością narysowanych oczu.