O czym szumią myszy. Iść albo nie iść; oto jest dylemat
„O czym szumią myszy” to żartobliwie-sarkastyczna seria tekstów, która jest naszą reakcją na zalew doniesień naukowych dotyczących tych laboratoryjnych gryzoni. Mamy świadomość, że badania z udziałem zwierząt modelowych mogą znacząco poszerzyć wiedzę na temat zjawisk fizjologicznych lub patogenezy chorób. Szanujemy badaczy, którzy prowadzą tego typu projekty i zdajemy sobie sprawę z tego, że ich analizy są często jedynie wstępem do dalszych, często bardzo ważnych odkryć. Nie podważamy sensowności testów przedklinicznych lub badań na myszach, szczurach czy błotniarkach. Naszą złośliwość wywołują zazwyczaj uproszczenia interpretacyjne (także te medialne) czy zbyt daleko idące wnioski. A czasami po prostu bawimy się formą. Przypominamy jednocześnie, że mysz to nie jest mały człowiek i że mniej niż 1 na 10 badań z udziałem gryzoni przekłada się bezpośrednio na kliniczne wnioski dotyczące ludzkiego pacjenta.
Iść albo nie iść; oto jest pytanie:
Czy skuteczniejszym jest znosić cierpliwie
Losu wściekłego pociski i strzały,
Czy za pas nogi wziąć przeciw drapieżnikom,
By prześcignięci byli? – Zamrzeć, – stanąć, –
Nic więcej; cisza i sprawdzić, czy poszedł
Drapieżnik, a z nim niezliczone wstrząsy,
Które są życia dziedzictwem: kres taki
Błogosławieństwem byłby. – Zamrzeć, – stanąć, –
Uciec! Pójść może? Tak, oto przeszkoda;
Te drapieżniki, które mogą nadejść
Pośród ucieczki, gdy już odrzucimy
Ciche schronienie, budzą w nas wahanie,
Zmieniając życie niezbyt długie w klęskę.
Któż by bezruch zniósł na polach otwartych,
Cienie ptaków drapieżnych i szponów błysk
Tęsknotę za norą, bezpiecznym schronieniem
Spojrzenia leniwe zuchwałych jastrzębi,
I znieruchomienie, które znosić muszą
Myszaki ciche od niegodnych łowców,
Gdyby uwolnić się mógł od tego
Szybką ucieczką? Któż by niósł ów ciężar
I dźwigał życie swoje mysie,
Sapiąc i pocąc się, gdyby mu badacz
Optogenetycznie nie zmienił reakcji
W mózgu, w którym przepis na ucieczkę lub bezruch się kryje.
Tekst bazuje na „Hamlecie” w tłumaczeniu Macieja Słomczyńskiego.
Myszaki z gatunków Peromyscus maniculatus i Peromyscus polionotus stosują odmienne strategie (ucieczka lub bezruch) w obliczu zagrożenia. Reakcjami tymi można jednak manipulować za pomocą optogenetyki.