Ten niezwykły „początek Polski” powstał w sumie całkiem niedawno i ma dość nietypową historię. Skrywa sekrety geologiczne, wojskowe i przyrodnicze.

Ten dzień obchodzimy w rocznicę powstania w Wielkiej Brytanii Women's Engineering Society – organizacji, która od 1919 r. propaguje kształcenie kobiet w zawodach technicznych. O tym, jakie są proporcje płci w tych dziedzinach w Polsce, mówi raport przygotowany przez Fundację Edukacyjną Perspektywy.

Osoby zmarłe na dżumę w średniowieczu były chowane nie tylko masowo, ale także indywidualnie – stwierdzili badacze z University of Cambridge.

– Sprawiliśmy, że niewidzialne staje się widoczne – stwierdziła dr Rocio Camacho Morales z Australian National University, która wraz zespołem opracowała technologię pozwalającą ludziom widzieć w ciemności.

Toaleta „Optimus” zaprojektowana przez Stevensa Hellyera w 1870 r. Podniesienie uchwytu powodowało otwarcie zaworu u podstawy miski i jednocześnie spłukiwanie. W odróżnieniu od poprzednich projektów, woda spływała ciszej i dłużej, zatem utrzymanie czystości było łatwiejsze. Fot. Science Museum Group.

Urządzenie AngioExpert do nieinwazyjnej oceny krążenia naczyniowego, FRANKD – szybki test diagnostyczny w kierunku wirusa SARS-CoV-2 oraz VENTIL – urządzenie do niezależnej wentylacji płuc. Te projekty uznano za najlepsze w konkursie „Polski Produkt Przyszłości” organizowanym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

Molekularny model penicyliny z ok. 1945 r. Jego autorką jest Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin (1910-1994), laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1964 r. za za rentgenostrukturalne badania struktury substancji ważnych biochemicznie. Fot. Science Museum Group.

Żywot dikwarków w fizyce dobiega końca – to jeden z wniosków płynących z nowego modelu zderzeń protonów z protonami bądź jądrami atomowymi, który zaproponowali naukowcy z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie.

Laureatów konkursu START 2021 ogłosiła Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. Sześcioro uhonorowano wyróżnieniami specjalnymi. Wśród młodych naukowców, którzy otrzymają prestiżowe stypendia, ponałowa to pokobiety.

Sztuczne serce z The Jarvik Artificial Heart System, przeznaczone do wspomagania pacjentów oczekujących na przeszczep. Wykonane ok. 1980 r. Fot. Science Museum Group.

Miała mniej więcej 12 lat. Pochowano ją w jaskini Tunel Wielki z czaszką zięby w ustach i drugą ptasią czaszką przy policzku. Zespół naukowców ustalił właśnie, że przybyła do Polski podczas potopu szwedzkiego.

Wszystkie materiały wytworzone przez człowieka w końcu ulegają zniszczeniu. A przynajmniej tak do tej pory sądziliśmy. Tymczasem naukowcy opracowują techniki, dzięki którym uzyskają one zdolność samonaprawy...

Pewną jaskinię w Afryce Południowej ludzie zamieszkiwali już 1,8 mln lat temu.

Dziewięć osób uhonorowano wczoraj Studenckimi Noblami. Laureatów wyłoniła Krajowa Komisja Konkursowa złożona z 33 profesorów uczelni wyższych. W konkursie wzięło udział 420 uczestniczek i uczestników.

Wirtualny spacer do stanowisk archeologicznych w Pompejach, Herkulanum i Stabiach proponuje na niedzielę Centrum Interpretacji Zabytków. Przewodnikiem będzie dr Olaf Kwapis, adiunkt w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

System tworzenia dopasowanych do aktualnych potrzeb użytkownika czcionek, które przyspieszają czytanie na dowolnym urządzeniu elektronicznym, opracowali naukowcy z Technischen Universität Darmstadt.

Jak stworzyć Słońce na Ziemi? Czy istnieje niewyczerpane źródło energii? Co czeka oceany? Na tego typu pytania będzie można znaleźć odpowiedzi podczas Pikniku Naukowego, który w tym roku odbywa się pod hasłem „Klimat i my”. Tym razem wszystkie wydarzenia zaplanowano online. Publikujemy ich program.

„Gwiezdne wojny” prowokują do podniecającej myśli, że oszałamiająca technologia, którą widzimy na ekranie, może pewnego dnia zadziałać w naszej rzeczywistości – pisze prof. Carsten Welsch, fizyk z University of Liverpool. Czy jest to możliwe?

Przysypane popiołami Pompeje badane są niemal od 300 lat, mimo to wciąż pojawiają się nowe informacje o tym starożytnym mieście oraz życiu i śmierci jego mieszkańców.

W Chinach idealna cera była biała jak ściana. Okazuje się, że dotyczyło to nie tylko kobiet. Właśnie zbadany najstarszy krem wybielający sprzed 2700 lat należał do mężczyzny.

Czy słynny brytyjski krąg pierwotnie został wzniesiony w Walii, a po jakimś czasie zdemontowany i przeniesiony ok. 280 km na południowy wschód na równinę Salisbury?

Odkryto, dlaczego kocimiętka wprawia koty w euforię.

Fizycy z Radboud University pracujący nad tzw. mózgiem kwantowym wykazali, że potrafią tworzyć wzorce i łączyć ze sobą sieć pojedynczych atomów tak, by naśladować autonomiczne zachowanie neuronów i synaps w mózgu. A inteligentny materiał, który się uczy, może być podstawą nowej generacji komputerów.

DAP pomógł w stworzeniu cząsteczki DNA.

Uchwycić przemianę chemiczną we wnętrzu komórki? Zrewolucjonizować produkcję mikrochipów? Potrafi to nowy femtosekundowy laser.

Powszechnie stosowane rury mogą prowadzić do powstawania w wodzie niebezpiecznych dla zdrowia składników.

Ślady po gigantycznych kosmicznych eksplozjach można znaleźć w słojach drzew.

Choć komputery kwantowe istnieją dopiero w formie prototypów, to w przyszłości pozwolą nam rozwiązywać obliczeniowo problemy, które dziś są zbyt skomplikowane.

Większość z nas nauczyła się jeździć na rowerze w dzieciństwie, a niektórzy korzystają z niego na co dzień: uprawiając sport, przemieszczając się z miejsca na miejsce czy po prostu dla przyjemności. Traktując rower jak coś oczywistego na tym świecie, zapominamy, że jego ewolucja do dzisiejszej formy trwała długo i wymagała kreatywności znacznej liczby osób.

Gdy za oknem ziąb i słota, na ciepło przychodzi ochota.

Pewnie uważasz, że rozróżnisz, kiedy jest zimno, a kiedy ciepło. Ale czy na pewno?

Najczęściej słyszymy, że hel to gaz do napełniania balonów efektownie unoszących się potem w powietrzu. Niektórzy dodają coś na temat śmiesznego głosu, który słychać, gdy ktoś chwilę nim pooddycha. I to w zasadzie tyle. Tymczasem hel to pierwiastek niezwykły i bardzo potrzebny.

Spiny magnetyczne neodymu układają się we wzór wirującej helisy, który dodatkowo zmienia się w czasie.

Naukowcy odtwarzają zjawiska, jakie zaszły po Wielkim Wybuchu.

Zapisując w zeszycie szkolnym kolejne równania reakcji chemicznych, nie zdawaliśmy sobie sprawy, że za większością z nich kryją się zapierające dech w piersi efekty.

Okazuje się, że skrzydła cykad mają nietypowe właściwości fizyczne i chemiczne.

Naukowcy próbują ustalić strukturę przestrzeni, czasu i materii, a także co było przed Wielkim Wybuchem.

W obiektach tych odkryto występowanie nadprzewodnictwa.

Czyli jak wykorzystywaliśmy zjawiska fizyczne i chemiczne, żeby oświetlić domy.

Jak działa klej? W jaki sposób samodzielnie go zrobić? Który sprawdzi się w kosmosie, a który przy opatrywaniu ran?

Opracowano metodę identyfikacji nielegalnych mieszanin za pomocą pola magnetycznego.

Życiodajny gaz można pozyskać z pyłu księżycowego.

Gdy w 1896 r. Henri Becquerel dość przypadkowo odkrył zjawisko promieniotwórczości, potraktował je jako problem stricte naukowy. Prawdopodobnie nawet nie podejrzewał, że już za kilkadziesiąt lat stanie się ono potężnym narzędziem wspomagającym lekarzy w diagnostyce i leczeniu.

Przyroda wciąż kryje przed nami olbrzymie tajemnice, które mają fundamentalne znaczenie dla naszego rozumienia świata.

Elewacje miejskich budynków już po kilku latach stają się brudne. Czy jest na to sposób?

Naukowcy tworzą coraz cięższe atomy.

Jakieś 1500 lat temu na terenie Indii dokonała się rewolucja, która wciąż wpływa na nasze życie. Indyjscy uczeni wymyślili pozycyjny system dziesiętny obejmujący pojęcie liczby zero – nie tylko jako symbolu, ale także jako wielkości, którą można wykorzystywać w obliczeniach. Właśnie tym systemem posługujemy się współcześnie.

Trzeba przyznać, że starożytni uczeni mieli znacznie lepiej niż my. Ich wszechświat był prosty, trwały i niezmienny. Zwyczajnie istniał i musiał być wieczny – bez początku i końca. Dziś jednak dzięki obserwacjom astronomicznym, ale też pracom koncepcyjnym wielu teoretyków wiemy znacznie więcej.

Można w ten sposób „zmusić” elektrony do nietypowych „skoków”.

Skóra niektórych gatunków rekinów wyróżnia się niezwykłymi właściwościami.

Fundamentalne dla życia związki organiczne powstały w obłokach materii międzygwiazdowej.

Co zrobić, żeby nie martwić się podczas przetaczania krwi o jej grupę?

Czy badania korony słonecznej przyczynią się do opracowania lepszych pułapek na plazmę?

Słysząc słowo „krew”, automatycznie przywołujemy obraz płynu o dość intensywnej czerwonej barwie. Tymczasem ten istotny składnik większości organizmów żywych może mieć wiele kolorów.

Dlaczego coś truje? Jak ocenić toksyczność substancji? Która z nich jest najgorsza? Czy samozapłon człowieka to prawda?

Ostatnie badania sugerują, że płynna woda może występować w dwóch odmianach. Odkrycie to wyjaśnia wiele paradoksalnych właściwości tego cennego płynu, ale też nasuwa pytania o konsekwencje, jakie będzie to miało dla geologii, klimatologii czy astrofizyki.

Po wieloletnich poszukiwaniach udało się odnaleźć w kosmosie najpierwotniejszą z molekuł.

Tworzywa sztuczne można modyfikować sposobami zbliżonymi do tych, które wykorzystują ludzie wzmacniający mięśnie na siłowni.

Naukowcy z Jefferson Lab po raz pierwszy w historii zmierzyli ciśnienie panujące wewnątrz protonu. Okazuje się, że jest ono wyższe, niż przypuszczano.

Podczas badań imitujących warunki panujące w obłokach molekularnych, z których rodzą się gwiazdy, udało się otrzymać ważny element DNA. Był to cukier o nazwie 2-deoksyryboza.

Wykorzystanie ogromnej energii uwolnionej podczas fuzji jądrowej jest marzeniem fizyków z całego świata. Na razie jednak żaden reaktor nie produkuje więcej energii, niż jej zużywa. Czy uda nam się w końcu zamienić marzenia w rzeczywistość?

Kiedyś badane tylko w zaciszu laboratoriów, dziś przydatne w wielu dziedzinach życia. Na nowe materiały o zerowym oporze czekają energetycy, inżynierowie i naukowcy.

W rozmowach z różnymi ludźmi często można usłyszeć opinię: „O nie, tego nigdy nie kupuję, bo to jest sama chemia, tam są dodatki E”. Czy powinniśmy rzeczywiście bać się produktów, które zawierają składniki oznaczone tymi kodami?

Przepuszcza tylko duże obiekty, a małe się od niej odbijają.

Wiemy już, które białka były kluczowe dla powstania życia na Ziemi.

Do określania temperatury zwykle używamy rozmaitych termometrów. W niektórych przypadkach wystarczy jednak tylko spojrzenie na przedmiot, aby można było oszacować jego ciepłotę.

Powstała technika, która może pomóc odzyskać niektóre z dziewiętnastowiecznych fotografii.

Czy niebawem poznamy nowe niezwykłe pierwiastki?

Substancje te występują prawie wszędzie. Oprócz tych, które spożywamy na co dzień, jak kofeina, są też takie, z którymi raczej nie warto się stykać, ponieważ nawet w minimalnych dawkach mogą zabić.

Dzięki bakteriom opracowano metodę walki z plastikowymi odpadami.

W nowym urządzeniu uzyskuje się ciśnienie o wartości nawet 5 mln atm. W takich warunkach można przemieszczać elektrony między atomami.

Dzięki istnieniu izotopów można określić moment śmierci istoty żywej czy wiek skał, a także wykryć fałszerstwo wina.

Po raz pierwszy wykazano, że intensywne światło spowalnia elektrony.

Kiedyś antymateria napędzała tylko wyobraźnię pisarzy SF, dziś pomaga testować teorie fizyczne, stymuluje rozwój technologii kosmicznych, a także wspomaga diagnostykę medyczną.

Dzięki ciśnieniu możemy pić napoje gazowane, jeździć na napompowanych oponach i latać samolotami. To ciśnienie sprawia, że gejzery tryskają, wulkany wybuchają, a wiatry wieją. Ciśnienie ma potężną moc i bywa niezwykle użyteczne.

Specyficzna sieć oddziaływań ułatwia wędrówkę elektronów i zwiększa przewodnictwo.

Niekiedy sami pachniemy gorzej i nie jest to powód do dumy. Bywa, że brzydzą nas zapachy wydzielane przez otoczenie. Dlatego walczymy z odorem, jak możemy. W pewnych okolicznościach jednak smród bywa pożyteczny i ratuje życie. A niektórzy lubują się w cuchnących potrawach. Zapach ma moc!

Większość dzieci bardzo lubi karuzele, podziwiamy łyżwiarzy kręcących piruety, widok niszczycielskiego tornada przeraża nas i fascynuje jednocześnie. A do tego żyjemy na planecie, która wiruje wokół swojej osi i wokół Słońca. Ruch obrotowy jest w przyrodzie powszechny i naturalny.

Nie ma w nich nic magicznego – błyskawice to po prostu gwałtowne wyładowania elektryczne, którym zwykle towarzyszy grzmot, czyli fala dźwiękowa. Okazuje się jednak, że nadal skrywają wiele tajemnic.

Pierwiastki ziem rzadkich uznawano kiedyś głównie za chemiczną ciekawostkę. Dziś wykorzystywane są w wielu dziedzinach życia – od technologii laserowych do diagnostyki i terapii medycznej.

Z Konradem Grabiszewskim, profesorem ekonomii na University of Miami, rozmawia Jakub Zimoch.

Homo sapiens pojawił się w Afryce już około 300 tys. lat temu – tak wynika z analizy genomów dawnych mieszkańców Czarnego Lądu.

Pająki potrafią wyprodukować sieć wzmocnioną grafenem.

Jeśli uda się je otrzymać, możliwości jego zastosowań będą olbrzymie – od medycyny przez konstrukcje lotnicze do budowy nadwozi samochodowych.

Jeszcze jedno źródło energii elektrycznej: parujące jeziora i rzeki.

Żyjemy w świecie rządzonym przez maszyny molekularne. Mimo że są niewielkie, to kontrolują niemalże wszystkie procesy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów na Ziemi. Natura tworzy je i udoskonala od milionów lat. Czy człowiek, który dopiero stawia pierwsze kroki w tej dziedzinie, zdoła jej dorównać?

Termin „rozszerzalność cieplna” nie brzmi zbyt zachęcająco. Tymczasem ta właściwość materii jest nie tylko bardzo ciekawa, ale i ma istotne zastosowania praktyczne.

Opracowano efektywną metodę usuwania tego związku z wody.

Odkryte na eurazjatyckim stepie kości poćwiartowanych, upieczonych i zjedzonych psów sprzed niemal 4 tys. lat to ślady rytuału inicjacyjnego chłopców.

Okazuje się, że cząstka ta jest lżejsza, niż dotychczas myślano.

Wydawałoby się, że to najbardziej francuskie wino zyskało międzynarodową sławę właśnie dzięki Francuzom. Nic bardziej mylnego. Francuzi co prawda zaczęli jego produkcję i opracowali unikalną technikę podwójnej fermentacji, ale samo zamykanie szampana w butelkę wymyślili Anglicy. To również dzięki nim bąbelkowe wino z Szampanii podbiło światowe salony.

Trwają poszukiwania nowych materiałów, które sprostają wyzwaniom inżynierów i konstruktorów. Czasem wystarczy zmienić wewnętrzną strukturę czegoś znanego od dawna, aby uzyskać niezwykłe wyniki.

Opracowano rewolucyjny materiał hybrydowy, który może zmienić oblicze elektroniki.

Opracowano sposób pozwalający na wielokrotne wykorzystanie tej samej kartki papieru.

Decyduje m.in. o tym, że krople rosy są małymi kulkami, owady mogą chodzić po powierzchni kałuży, a substancje odżywcze na przekór grawitacji wędrują od korzeni do liści.

Czy woń roztaczana przez cenne zbiory biblioteczne powinna być dobrem kulturowym?

Trudno pogodzić się z tym, że miliardy butelek lądują co roku w pojemnikach na śmieci. Ostatnio wymyślono więc kolejny sposób wyprodukowania z nich czegoś bardzo praktycznego i potrzebnego.

W 2017 r. mija dwusetna rocznica odkrycia kadmu – metalu, który z jednej strony wpłynął niebagatelnie na rozwój techniki i sztuki, a z drugiej stał się przyczyną nawet masowych zatruć.

Podczas spotkania Klubu Rzymskiego w Warszawie w 2012 r. wdrażanie nanotechnologii uznano za jeden z głównych elementów „trzeciej rewolucji przemysłowej”, a profesję nanotechnologa – za jeden z najgwałtowniej rozwijających się obecnie nowych zawodów. Czy jednak jest to rzeczywiście zupełnie nowy zawód?