Jeden z teleskopów ESO. Jeden z teleskopów ESO. Wikipedia
Kosmos

Kosmiczne klejnoty ESO

To najpiękniejsze zdjęcia kosmosu. Wykonują je największe teleskopy Europejskiego Obserwatorium Południowego. Zdjęcia powstają zwykle w krótkich przerwach między poszczególnymi programami obserwacji naukowych.

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest obecnie największą na świecie organizacją astronomiczną. Powstało w latach 60. ub.w., zrzesza 16 państw (głównie europejskich) i dysponuje najlepszymi w tej chwili naziemnymi teleskopami świata. Do urządzeń tych należy przede wszystkim Very Large Telescope (czyli Bardzo Duży Teleskop), posadowiony na wzgórzu Cerro Paranal na pustyni Atakama w Chile, a składający się z czterech głównych zwierciadeł o średnicy ponad 8 m każde. Poza tym na Cerro Paranal działają jeszcze trzy mniejsze teleskopy o średnicy zwierciadła 2–4 m. ESO posiada też aż 9 teleskopów ze zwierciadłami o średnicy od 1 do ponad 3 m w Obserwatorium La Silla w chilijskich Andach, na południowym skraju pustyni Atakama, i szereg radioteleskopów ALMA na płaskowyżu Chajnantor, także na pustyni Atakama. ESO jest więc obecnie bezsprzecznie astronomiczną potęgą.

Zdjęcia obiektów kosmicznych wykonywane przez VLT uchodzą za najlepsze i najdokładniejsze w historii obserwacji astronomicznych i często są porównywane, jeśli chodzi o jakość, z dostarczanymi przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a, a nawet przewyższają je pod tym względem.

Od 2011 r. ESO prowadzi bardzo ciekawy program ESO Cosmic Gems (Kosmiczne Klejnoty ESO), w którym wykorzystuje dwa główne teleskopy VLT Antu i Melipal, a także teleskop w La Silla. Optyka ta wykonuje zdjęcia wyjątkowe – najzwyczajniej piękne, ciekawe lub tajemnicze. Słowem takie, które mogą zainteresować nieprofesjonalistów, a więc zwykłych ludzi. Nie ma tu konkretnego celu badawczego. ESO Cosmic Gems ma po prostu popularyzować wiedzę o kosmosie i ukazywać możliwości sprzętu. Naukowcy zajmują się tym w przerwach – najczęściej podczas zawirowań pogodowych lub niesprzyjających układów obiektów na niebie, uniemożliwiających prowadzenie profesjonalnych obserwacji.

Wszystkie obrazy pozyskane dzięki teleskopom są przechowywane w ESO’s Science Archive i stamtąd też zespół badaczy działający w ramach programu Kosmicznych Klejnotów ESO wybiera te szczególnie atrakcyjne i piękne. I przede wszystkim barwne. Lwia część obserwacji wielkimi teleskopami ukazuje bowiem obrazy czarno-białe. Przez osiem lat funkcjonowania programu udało się przedstawić światu kilkadziesiąt zapierających dech w piersi fotografii mgławic, gromad gwiezdnych czy galaktyk.

Do wykonywania tak pięknych i dokładnych zdjęć bardzo często odległych obiektów wykorzystuje się zaawansowane urządzenia optyczne. Jednym z nich jest FORS2 (focal reducer and low dispersion spectrograph), czyli tzw. telekompresor, który skraca ogniskową układu optycznego i dzięki temu zwiększa siłę światła obiektywu. Z kolei low dispersion spectrograph to spektrometr niskiego rozszczepienia światła, dzięki któremu jest ono bardziej skupione. FORS2 działa na teleskopie głównym 1 VLT Antu. Z kolei na teleskopie Melipal zamontowany jest multispektrograf VIMOS (visible multi-object spectrograph) zbudowany specjalnie w celu realizowania dużych i głębokich przeglądów nieba. VIMOS może obserwować i uzyskiwać obrazy oraz widma kilkuset obiektów naraz i wspaniałe zdjęcia bardzo odległych galaktyk. Wreszcie na teleskopie MPG/ESO w obserwatorium La Silla zainstalowany jest Wide Field Imager, czyli kamera podobna do tradycyjnych fotograficznych aparatów użytkowych, dająca jednak obrazy o rozdzielczości ponad 60 mln pikseli. Jedno zdjęcie z WFI ma pojemność 0,14 gigabajta. Wide field imager jest przydatny do fotografowania obiektów słabo widocznych.

Oto najpiękniejsze wybrane przez nas kosmiczne klejnoty ESO.

Wiedza i Życie 6/2019 (1014) z dnia 01.06.2019; Inne spojrzenie; s. 4

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną