Mózg i umysł

• 
  Człowiek

  Podkast 152. Agnieszka Skala-Gosk: Trzeba wyjść z silosów wiedzy

  Czy przedsiębiorczości można się nauczyć? Dlaczego różnorodność jest źródłem dobrych pomysłów? Jakie czynniki tworzą warunki dla poważnej innowacyjności, także w nauce? Mówi Prof. Agnieszka Skala-Gosk, ekonomistka, kierowniczka Zakładu Przedsiębiorczości i Innowacji Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej.

  Marek Ścibior

  31 października 2025
• 
  Struktura

  Tylko człowiek jest istotą racjonalną? Szympans mógłby się nie zgodzić

  Od dość dawna toczy się debata o tym, czy zwierzęta inne niż ludzie są zdolne do identyfikowania istotnych informacji jako dowodów i aktualizowania swoich przekonań w obliczu sprzecznych danych. Wyniki badań opublikowanych w „Science”, dostarczają mocnych dowodów na poparcie tej tezy.

  Marcin Rotkiewicz

  30 października 2025
• 
  Zdrowie

  Magnetyczny mikrocewnik może zrewolucjonizować leczenie udarów i guzów mózgu

  To urządzenie dociera do najmniejszych naczyń krwionośnych, które do tej pory były niedostępne dla lekarzy.

  Marcin Rotkiewicz

  22 października 2025
• 
  Zdrowie

  Odłączona chirurgicznie półkula mózgu pogrąża się we śnie

  Czy pozbawiona kontaktu ze zmysłami część mózgu zachowuje jakąkolwiek formę świadomości? Badacze odpowiedzieli właśnie w „PLOS Biology”.

  Marcin Rotkiewicz

  16 października 2025
• 
  Człowiek

  Podcast 149. Marcin Rządeczka: Jak działa czarna skrzynka

  Jak powstają zaburzenia psychiczne? Dlaczego na spektrum autyzmu możemy spojrzeć przez pryzmat adaptacji ewolucyjnej, a nie deficytu? Po co nam lęk, wstręt czy nieufność? Na te i wiele innych pytań odpowiada dr Marcin Rządeczka, kognitywista z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

  Marek Ścibior

  10 października 2025
• 
  Człowiek

  Z notatnika neandertalczyka. Co chcieli zapamiętać? Tych 17 kresek to zagadka dla nauki

  Przodkowie dzisiejszych ludzi utrwalali i przekazywali informacje długo przed powstaniem pisma. Co chcieli zapamiętać? Co przekazać potomnym? Co odczytujemy dzisiaj? [Artykuł także do słuchania]

  Agnieszka Krzemińska

  9 września 2025
• 
  Człowiek

  Czy łatwo nam coś wmówić?

  Najnowsze badania pokazują, jak trudne jest wszczepienie całkowicie zmyślonych wydarzeń do ludzkiej pamięci.

  Bernice Andrews i Chris R. Brewin

  1 września 2025
• 
  Człowiek

  Głowa w chmurach nie próżnuje

  Podczas prostych zadań, które wymagają minimalnej uwagi, błądzenie myślami może w rzeczywistości pomagać w nauce wzorców probabilistycznych, dzięki którym wykonujemy zadania skuteczniej.

  Nora Bradford

  1 września 2025
• 
  Człowiek

  „Kolejka górska niemal wymykająca się spod kontroli”. Czy rzeczywiście można tak opisać nastoletni mózg?

  Jako nastolatka obserwowałam, słuchałam, zadawałam pytania i starałam się zrozumieć wszystkie złożone przekazy kulturowe i emocjonalne, które do mnie docierały. Kim właściwie jesteśmy, my ludzie, kim jestem ja? Teraz, 35 lat później, wciąż nurtują mnie te pytania, a ponadto to, jak nastolatki starają się zrozumieć, czego są świadkami i co przeżywają. [Artykuł także do słuchania]

  Mary Helen Immordino-Yang

  1 września 2025
• 
  Człowiek

  Najbardziej cierpią młodzi. Zmienia się globalny wzorzec samopoczucia

  Najgorsze samopoczucie psychiczne przypadało kiedyś na wiek średni. Wzorzec ten stał się jednak nieaktualny.

  Marcin Rotkiewicz

  27 sierpnia 2025
• 
  Człowiek

  Czar muzyki? Dar neurobiologicznego okablowania

  Gdy dźwięk ulubionej piosenki wywoła łzy wzruszenia lub radości, pamiętajmy, że nie jest to doświadczenie uniwersalne.

  Maria Zguda

  26 sierpnia 2025
• 
  Człowiek

  Pięć dynamicznych trybów, czyli dlaczego każdy widzi świat inaczej

  Nowatorskie badanie fMRI ujawnia, że nasz sposób postrzegania świata zależy od zaledwie paru powtarzalnych wzorców aktywności mózgu, które kształtują styl interpretacji rzeczywistości.

  Maria Zguda

  22 sierpnia 2025
• 
  Technologia

  Czytanie myśli jako nowa forma dialogu

  Nowy interfejs mózg–komputer pozwala osobom sparaliżowanym przekazywać słowa, które do tej pory mogli wypowiadać tylko w myślach.

  Tomasz Roman Tarnawski

  19 sierpnia 2025
• 
  Człowiek

  Sprawca na oko, czyli jak nie wsadzić niewinnego

  Ludzka pamięć bywa zawodna, ale jeśli jej nie zakłócać – może być nieocenionym sprzymierzeńcem sprawiedliwości.

  Maria Zguda

  8 sierpnia 2025
• 
  Człowiek

  Myślenie bez słów

  Okazuje się, że percepcja nie wymaga języka.

  Gary Stix

  1 sierpnia 2025
• 
  Człowiek

  Hejterzy i osoby z problemami psychicznymi używają podobnego języka

  UWAGA: badacze stanowczo podkreślają, że wyniki ich analizy tysięcy postów z forów internetowych nie oznaczają, iż osoby ze zdiagnozowanymi zaburzeniami są bardziej skłonne do stosowania mowy nienawiści.

  Marcin Rotkiewicz

  29 lipca 2025
• 
  Struktura

  Infekcja wirtualna, odporność realna

  Mózg potrafi postawić w stan gotowości układ immunologiczny, zanim dojdzie do fizycznego kontaktu z patogenem. Naukowcom udało się tego dowieść, ale wskazują w swoich badaniach pewne luki.

  Marcin Rotkiewicz

  28 lipca 2025
• 
  Człowiek

  Łukasz Kaczmarek: Co zrobić, żeby poczuć zadowolenie z życia? Cokolwiek

  W przypadku tak zwanego optymalnego doświadczenia, znanego szerzej jako flow, ludzie są tak zaangażowani w działanie i tak skoncentrowani na tym, co robią, że zapominają o sobie i o całym świecie - mówi prof. Łukasz Kaczmarek, psycholog z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalista od pozytywnych emocji. [Artykuł także do słuchania]

  Kasper Kalinowski

  22 lipca 2025
• 
  Człowiek

  W czasie grania mózg się nie nudzi

  Każde zadanie wykonywane wielokrotnie z czasem staje się nużące. To naturalna reakcja – chodzi o zjawisko adaptacji neuronalnej: powtarzalne bodźce wywołują coraz słabsze reakcje. Dlaczego więc gracze potrafią godzinami angażować się w pozornie monotonne czynności?

  Marcin Rotkiewicz

  21 lipca 2025
• 
  Człowiek

  Każda opowieść staje się drzewem. Przynajmniej w ludzkim umyśle

  Co w pamięci dzieje się z historią, którą człowiek przeczytał? Takie pytanie badawcze zadali sobie naukowcy z Institute for Advanced Study w Princeton, Emory University i Weizmann Institute of Science.

  Maria Zguda

  4 lipca 2025