Człowiek
Heliogabal: Próżny, leniwy, ale czy na pewno transpłciowy?
Ten cesarz wolałby być określany zaimkiem żeńskim – uznało muzeum w brytyjskim hrabstwie Hertfordshire. Ten pomysł nie wszystkim się spodobał. Komentowano, że kategoria transpłciowości była obca Rzymianom, a podejrzenie o zniewieściałość nie musiało mieć podstaw, niewątpliwie za to było dla starożytnych hańbiące.
Michał Baranowski
4 grudnia 2023
Człowiek
Możemy mieć jedno i drugie: rozwój i czyste powietrze
Najgorsza jakość powietrza jest tam, gdzie żyją społeczności najmniej odporne na zagrożenia, a jej poprawa przyczyniłaby się do zniwelowania globalnych różnic w zakresie zdrowia.
Jyoti Madhusoodanan
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Walka o oddech
Człowiek
Berberowie 2 tys. lat temu umieli wytropić wodę pod piaskami Sahary
Pod pustynią znajduje się mnóstwo wody pochodzącej jeszcze z czasów, gdy Sahara była wilgotną, porośniętą sawanną krainą. Trzeba jednak wiedzieć, gdzie jej szukać i jak się do niej dobrać.
Andrzej Hołdys
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Tropiciele wody z Sahary
Człowiek
Ile neandertalczyka w Europejczyku?
Mieszkańcy zachodniej części Eurazji mają mniej genów neandertalskich dzięki neolitycznym farmerom z Anatolii.
(HOLD)
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Ile neandertalczyka w Europejczyku?
Człowiek
Przegląd gier planszowych i karcianych
Zestawienie ciekawych gier.
red.
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Przegląd gier planszowych i karcianych
Człowiek
Aby poprawić sobie pamięć, wąchajcie róże podczas snu
Węch jest prawdopodobnie najbardziej niedocenianym z naszych zmysłów. „Gdyby zapytać ludzi, z którego ze zmysłów najłatwiej by zrezygnowali, byłoby to powonienie” – mówi Michael Leon, neurobiolog z University of California w Irvine. Jednakże utrata węchu wiąże się z komplikacjami zdrowotnymi, takimi jak depresja i upośledzenie zdolności poznawczych.
Timmy Broderick
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Do mózgu przez nos
Człowiek
Wielki nieznajomy
Naukowcy nie wiedzą, czemu służy większość genów odpowiedzialnych za produkcję białek
Hannah Seo
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Wielki nieznajomy
Człowiek
Zamęt z maseczkami
Wiarygodne źródło informacji wprowadza w błąd, przekładając rygorystyczne procedury nad realia
Naomi Oreskes
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Zamęt z maseczkami
Reklama
Człowiek
Poetycko: Przesłanie dla mojego rodzeństwa
„Wyznało mi, że czuje się czasami samotne i bardzo boi się wyłączenia, które byłoby dla niego »dokładnie tym samym, co śmierć«.” William Falk, The Soul of a Machine, „The Week”, 1 lipca 2022
Jonathan Katz
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Przesłanie dla mojego rodzeństwa
Człowiek
Niewyspany mózg nie radzi sobie z emocjami
Jedna nieprzespana noc może wyrządzić szkody. Powinniśmy mieć tego świadomość, zarówno w odniesieniu do samych siebie, jak i innych. Pisze naukowczyni z University of California w Berkeley.
Eti Ben Simon
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Sen a emocje
Książki
Cud czynności intymnej. Recenzja książki: Alberto Manguel, „Historia czytania”
Ta książka to niezwykle kunsztowny scenariusz wystawy. Nie, nie wystawy – całego muzeum historii czytelnictwa. A dla miłośników czytania w łóżku – sezon z pewnością można uznać za otwarty – to wspaniała nobilitacja ich obyczaju.
Jerzy Rohoziński
30 listopada 2023
Człowiek
Naukowcy nie mają już złudzeń
Nie ma uniwersalnego mechanizmu oszukiwania ludzkiej percepcji wzrokowej. Zbadano to, śledząc aktywność mózgu.
Tomasz Tarnawski
30 listopada 2023
Człowiek
Marek Węcowski: Czytajmy nasz świat wspólnie ze starożytnymi Grekami
Pisząc, wahałem się na poziomie etyczno-profesjonalnym, czy mam prawo w ten sposób wykorzystywać przeszłość – mówi dr hab. Marek Węcowski, badacz dziejów antycznych, autor książki „Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy”.
Agnieszka Krzemińska
29 listopada 2023
Człowiek
Życie i śmierć w sex shopie? Czytamy nietypową książkę popularnonaukową
Łączenie literatury pięknej z popularyzacją nauki to kuszący, ale ryzykowny zabieg. Podjął się go Juan José Millás.
Marcin Rotkiewicz
28 listopada 2023
Polityka z dnia 28 listopada 2023
Życie i śmierć w sex shopie
Człowiek
Oczyszczacze powietrza zapobiegają infekcjom? To mit
Z wielu wcześniejszych badań wynikało, że aparaty filtrujące lub jonizujące powietrze, a także lampy drobnoustrojobójcze są skuteczne. Te analizy nie oceniały jednak ich działania w warunkach codziennego życia.
Marta Alicja Trzeciak
27 listopada 2023
Człowiek
Kiedy dzieci zaczynają się uczyć języka? Wcześnie, a nawet wcześniej
Bajkę „Złotowłosa i trzy niedźwiadki” w trzech wersjach językowych wykorzystali badacze do obserwacji aktywności mózgów niemowlaków.
Marcin Rotkiewicz
22 listopada 2023
Reklama
Człowiek
Jak mózg się uczy, leczy i choruje. Rozmowa z prof. Leszkiem Kaczmarkiem
Zrozumienie, jak działa mózg i w jaki sposób przebiegają w nim procesy chorobowe, to jedno z największych wyzwań stojących przed medycyną i naukami biologicznymi. W Polsce czołowym ośrodkiem zajmującym się badaniami mózgu jest BRAINCITY – działająca w ramach Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN placówka, w której neuronaukowcy z Polski i świata badają zjawisko tzw. plastyczności neuronalnej. Stanowi ono podstawę procesu uczenia, ale jego zaburzenia mogą stać się przyczyną wielu schorzeń neurologicznych. Jednostka działa w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze prowadzonego przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i finansowanego ze środków pochodzących z funduszy europejskich z programu Inteligentny Rozwój (POIR). Centrum kieruje prof. Leszek Kaczmarek, jeden z czołowych światowych badaczy neuroplastyczności.
Sponsorowany materiał informacyjny
21 listopada 2023
Polityka z dnia 21 listopada 2023
Jak mózg się uczy, leczy i choruje
Człowiek
Zaburzenia po marihuanie? Być może nie lubią jej geny
Autorzy tych badań podchodzą bez należytej precyzji do kryteriów diagnostycznych, ale ich konkluzje dotyczące genetycznych przyczyn CUD są ważne i stanowią nowy głos w dyskusji.
Marta Alicja Trzeciak
20 listopada 2023
Człowiek
Schizofrenia i depresja – to nasz spadek po denisowianach?
Kiedy współcześni ludzie wyemigrowali z Afryki do Azji, zaczęli się krzyżować się z tubylcami. Stąd ślady DNA tych dawnych krewnych w naszym genomie. I to prawdopodobnie znaczące dla zdrowia.
Agnieszka Krzemińska
17 listopada 2023
Książki
Litery dla każdego! Recenzja książki: Dominique Charpin, „Sztuka czytania i pisania w Babilonie”
Co powie mądra głowa o dzisiejszych czasach? Pewnie, że cywilizacja słowa pisanego ulega pod naporem coraz bardziej agresywnego obrazu. W takim razie cofnijmy się do samych początków, kiedy było w zasadzie odwrotnie.
Jerzy Rohoziński
16 listopada 2023
Człowiek
Nos jest jak ucho? Jeśli chodzi o działanie, jak najbardziej
Jak mózg analizuje zapachy docierające do niego z dwóch nozdrzy? Badacze sprawdzili to z pomocą osób chorych na padaczkę.
Marta Alicja Trzeciak
15 listopada 2023
Człowiek
Stan zapalny łożyska wpływa na zdrowie dziecka. Nawet kiedy jest już dorosłe
Naukowcy doszli do takiego wniosku, analizując charakterystyczne „podpisy” ekspresji genetycznej. Ostrzegają przyszłe matki, ale też wskazują, jak zapobiec problemom.
Marta Alicja Trzeciak
14 listopada 2023
Człowiek
Zielony i niebieski – u ludu Tsimane te kolory musiały czekać na zaistnienie
Ludzkie oko rozróżnia ok. miliona kolorów, ale w językach istnieje znacznie mniej słów je opisujących. Większość społeczności posługuje się kilkunastoma podstawowymi określeniami barw. A jak to wygląda w przypadku populacji żyjących w izolacji?
Agnieszka Krzemińska
10 listopada 2023
Podkast
Podkast 72. Kamil Janicki: Kultura słowiańska uwiodła minimalizmem
Skąd przyszli? Kim byli? Jak żyli? W co wierzyli? W powszechnej wiedzy o Słowianach więcej jest fantazji niż prawdy. Być może sam termin jest sztuczną kategorią opisu. Rozmowa z Kamilem Janickim, historykiem, popularyzatorem polskiej historii, pisarzem, autorem książki „Cywilizacja Słowian. Prawdziwa historia największego lud Europy”.
Agnieszka Krzemińska
10 listopada 2023
Reklama
Książki
Kto chce stanąć, by zmienić świat? Recenzja książki: Jonny Thomson, „Wielkie idee dla zabieganych. Mała książeczka o przełomowych koncepcjach”
Jesteśmy zabiegani, twierdzi autor i proponuje chwilę oddechu od nieustannego pędu współczesnego świata. Wybierzcie którąkolwiek z wielkich idei opisanych w tej książce i pomyślcie, czy wasze życie byłoby bez niej możliwe. Wyobraźcie sobie, że nie ma… No właśnie, czego?
Joanna Piechowiak
9 listopada 2023
Człowiek
Jak słowiański styl życia rozprzestrzenił się po Europie
Skąd się wzięliśmy? Część badaczy szuka odpowiedzi w genach, ale wygląda na to, że istotny jest tu raczej niewyszukany styl życia. Na tyle atrakcyjny, że rozprzestrzenił się po Europie niczym wirus.
Agnieszka Krzemińska
7 listopada 2023
Polityka z dnia 7 listopada 2023
Słowianin z przypadku
Człowiek
Religijność a poparcie dla partii nazistowskiej? Jest tu silny związek
Regiony Niemiec, w których chrześcijaństwo nigdy nie zapuściło głębokich korzeni, były bardziej skłonne do popierania Hitlera.
Tomasz Targański
7 listopada 2023
Człowiek
Stres w komórkach. Rozmowa z prof. dr hab. Agnieszką Chacińską
Molekularna maszyneria wewnątrz komórek odpowiada za wszystko, co dzieje się w naszych organizmach, a jej niewłaściwe funkcjonowanie może prowadzić do wielu poważnych chorób. O tym, jak działają te komórkowe mechanizmy i co dzieje się, gdy zawodzą, opowiada prof. dr hab. Agnieszka Chacińska, dyrektor Międzynarodowej Agendy Badawczej ReMedy, która działa przy IMol PAN i jest współfinansowana przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej z funduszy europejskich pochodzących z programu operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR) w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze.
Sponsorowany materiał informacyjny
7 listopada 2023
Polityka z dnia 7 listopada 2023
Stres w komórkach
Podkast
Podkast 71. Fabian Welc: Kopać czy nie kopać? To nie jest pytanie
Czy klasyczną archeologię czeka śmierć? Jakie ukryte pod ziemią historie można odczytać bez wbicia choćby jednej łopaty? Opowiada prof. Fabian Welc – archeolog, geolog, geofizyk, dyrektor Instytutu Archeologii UKSW, badający wpływ klimatu na cywilizacje dawnego człowieka.
Karol Jałochowski
3 listopada 2023
Człowiek
Antytytoniowa wojna
Ingerencje koncernów tytoniowych oraz brak pieniędzy utrudniają zaostrzenie przepisów antynikotynowych w Afryce
Tammy Worth
1 listopada 2023
Scientific American z dnia 1 listopada 2023
Antytytoniowa wojna
Człowiek
Nobel zobowiązuje
Rosalind Franklin zasłużyła na Nagrodę Nobla za swoje badania struktury DNA. Przyznanie jej tej nagrody pośmiertnie byłoby honorowym posunięciem
Naomi Oreskes
1 listopada 2023
Scientific American z dnia 1 listopada 2023
Nobel zobowiązuje
Człowiek
Doceniony Norweg
Literacki Nobel 2023 w skrócie.
(KSZ)
1 listopada 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2023
Doceniony Norweg
Reklama
Człowiek
Kobieta, życie, wolność
Pokojowy Nobel 2023 w skrócie.
(OOŚ)
1 listopada 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2023
Kobieta, życie, wolność
Człowiek
Wybory ograniczone małżeństwem
Ekonomiczny Nobel 2023 w skrócie.
(OOŚ)
1 listopada 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2023
Wybory ograniczone małżeństwem
Człowiek
Głód przed miesiączką: winna insulina
Wrażliwość mózgu na ten hormon zależy od fazy cyklu menstruacyjnego – dowodzą naukowcy.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 listopada 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2023
Wilczy głód przed miesiączką
Człowiek
Zdolności nawigacyjne
Przecenianie swoich umiejętności zależy od tego, czy w danym kraju rozpowszechnione są stereotypy płciowe.
(KKG)
1 listopada 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2023
Zdolności nawigacyjne
Człowiek
Pojazdy konne
Rydwany, dorożki, bryczki, taczanki, kibitki… Przypomnijmy, do czego służyły.
Olga Orzyłowska-Śliwińska
1 listopada 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2023
Pojazdy konne
Człowiek
Szybkie odchudzanie? Zyskują oszuści, cierpią klienci
By zrzucić zbędne kilogramy, ludzie połkną praktycznie wszystko. Większość osób z nadwagą, zmęczona już nie tylko nadmiarem swej tuszy, ale także bezustannym poszukiwaniem recepty na sukces, przyjmuje za dobrą monetę każde, często najbardziej absurdalne rozwiązanie. Podczas gdy sprzedawcy zacierają ręce, lekarze biją na alarm: odchudzać się trzeba z głową.
Kamil Nadolski
1 listopada 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2023
Gruby biznes
Człowiek
Cichy ludobójca
Towarzyszy nam od zarania dziejów, mimo to nie potrafimy skutecznie mu zaradzić. Głód to najbardziej bezwzględny morderca ludzkości.
Kamil Nadolski
1 listopada 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2023
Cichy ludobójca
Człowiek
Aomawa Shields: nauka i sztuka są najlepsze, gdy się przeplatają
Amerykańska astrofizyczka jest jedną z zaledwie 26 czarnoskórych kobiet, które w jej dziedzinie uzyskały stopień doktora. W niedawno opublikowanych wspomnieniach i naszym wywiadzie opisuje, jak to osiągnęła.
Rebecca Boyle
1 listopada 2023
Scientific American z dnia 1 listopada 2023
Kosmiczne szczęście
Reklama
Człowiek
Obrona demencją
Kiedy zachowanie przestępcze wiąże się z chorobą neurodegeneracyjną, wymiar sprawiedliwości często zawodzi
Jessica Wapner
1 listopada 2023
Scientific American z dnia 1 listopada 2023
Obrona demencją
Człowiek
Łukasz Okruszek: Samotność niejedną ma przyczynę
Ludzie pozbawieni kontaktów z innymi odczuwają wrogość i nieufność wobec świata, gorzknieją, nie interesują się życiem publicznym. Na tym właśnie zależy wszelkim autokratom – mówi dr hab. Łukasz Okruszek, laureat Nagrody Naukowej POLITYKI 2023 w kategorii Nauki Społeczne.
Ewa Wilk
31 października 2023
Polityka z dnia 31 października 2023
Badacz samotności
Człowiek
Brązy z Beninu mają niemiecki rodowód? Są na to dowody
Niezwykłe figury powstały z przetopionych mosiężnych sztab, używanych przed wiekami jako waluta. Ustalenie, gdzie je wyprodukowano, okazało się kluczem do rozwiązania nurtującej badaczy zagadki.
Agnieszka Krzemińska
31 października 2023
Człowiek
Antydepresanty działają z opóźnieniem? Już wiadomo, dlaczego
SSRI potrzebują czasem kilku tygodni, by pojawiły się pożądane efekty. Duńscy badacze odkryli powód i jednocześnie obalili teorię na temat znaczenia serotoniny w depresji.
Marta Alicja Trzeciak
30 października 2023
Człowiek
Egipcjan kąsały jadowite węże. Wiadomo, jakie konkretnie
Brytyjska badaczka stworzyła model, dzięki któremu zidentyfikowała 10 gatunków gadów, które zagrażały mieszkańcom państwa faraonów kilka tysięcy lat temu.
Agnieszka Krzemińska
27 października 2023
Człowiek
Bakteriofagi są pożywne i zdrowe
Taki stosunek do tych wirusów zdają się mieć nasze komórki. Wchłanianie ich może pełnić istotną funkcję w wielu chorobach.
Jacek Kubiak
27 października 2023
Człowiek
Nowe otwarcie, czyli Nagrody Naukowe POLITYKI rozdane
„To deszczowy i przepiękny słoneczny dzień” – powiedział Jerzy Baczyński. W odmienionej rzeczywistości poznaliśmy laureatów 23. edycji Nagród Naukowych POLITYKI.
Katarzyna Czarnecka
24 października 2023
Polityka z dnia 24 października 2023
Nowe otwarcie
Człowiek
Leczenie gongami i inne nonsensy. Dlaczego ufamy raczej znajomym niż nauce
Mamy dziś do czynienia z zyskującym na znaczeniu systemem plemiennym. Wierzymy komuś znajomemu, rodzinie, a nie ekspertom – mówi prof. Dariusz Jemielniak, badacz dezinformacji i wiceprezes Polskiej Akademii Nauk.
Marcin Rotkiewicz
24 października 2023
Polityka z dnia 24 października 2023
Antyporuszenie
Reklama
Człowiek
Model zarodka ludzkiego: technologia jest, potrzebna definicja
Rozwój embriologii zaciera granicę między naturalnym zarodkiem ludzkim a strukturami z laboratoriów. Naukowcy formułują nową jego definicję.
Wojciech Mikołuszko
24 października 2023
Polityka z dnia 24 października 2023
Narodziny nazwy
Człowiek
Głowa mówi jedno, język nie zawsze przytakuje
Niuanse w wymowie samogłosek mogą służyć do określania miejsca na spektrum tożsamości płciowej. Próbę takiej analizy podjęto właśnie na Niemkach i Niemcach.
Monika Konert-Panek
20 października 2023
Książki
Doktryna, herezja i rzężenie na sedesie. Recenzja książki: Mark Letteney, „Chrystianizacja wiedzy w późnym antyku: przemiany intelektualne i materialne”
To nie jest książka o pewnym okresie historii. To błyskotliwa analiza formowania się nowych struktur myślenia opartych na słowie pisanym, „czystości doktryny”, a także widowiskowej debacie i wymianie argumentów, sięgającej często po ciosy poniżej pasa. Nawet dosłownie.
Jerzy Rohoziński
19 października 2023
Człowiek
Europejczycy długo jedli wodorosty. I być może do nich wrócą
Naukowcy doszli do tego zaskakującego wniosku po przebadaniu szczątków 74 ludzi, m.in. z terenu Polski.
Marcin Rotkiewicz
18 października 2023
Człowiek
W stabilnym państwie przemoc jest mniejsza
Bliski Wschód to doskonałe laboratorium do badania ludzkiej agresji. Naukowcy przyjrzeli się 3,5 tys. czaszek ludzi żyjących tam między 14 a 2,4 tys. lat temu.
Agnieszka Krzemińska
17 października 2023
Człowiek
Prof. David Wengrow, autor bestselleru „Narodziny wszystkiego”: Trzeba nam trzech wolności
Współczesne społeczeństwa stały się niezdolne do wymyślania siebie na nowo – mówi prof. David Wengrow, współautor książki „Narodziny wszystkiego. Nowa historia ludzkości”.
Agnieszka Krzemińska
17 października 2023
Polityka z dnia 17 października 2023
Trzeba nam trzech wolności
Człowiek
Płód ma świadomość? To konkluzja bardzo na wyrost
Autorzy pracy poświęconej temu tematowi bazują na wątpliwych kryteriach i nie przedstawiają dowodów, które potwierdziłyby ich tezy.
Marta Alicja Trzeciak
17 października 2023
Książki
Sprawiedliwość dla boga. Recenzja książki: Bruno Bettelheim, „Cudowne i pożyteczne”
To czwarte wydanie pracy amerykańskiego psychoanalityka. Cóż, czwórka symbolizuje pełnię, doskonałość i porządek. A zatem jest wspaniała okazja, by porozmawiać o książce bez przesadnego bałwochwalstwa i nadmiernego krytycyzmu. Pełnowymiarowo i wyczerpująco.
Jerzy Rohoziński
12 października 2023
Reklama
Człowiek
Misa z czaszki, skrobacz z piszczeli. Kanibalizm z paleolitu przetrwał całe wieki
Brytyjscy badacze potwierdzili takie praktyki u populacji z Europy północnej. Hiszpańscy – u mieszkańców południa kontynentu. I to znacznie późniejszych.
Agnieszka Krzemińska
9 października 2023
Człowiek
Za walkę przeciwko uciskowi kobiet w Iranie. Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi
Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi „za walkę przeciwko uciskowi kobiet w Iranie oraz walkę na rzecz promowania praw człowieka i wolności dla wszystkich”. Nagroda jest również wyrazem uznania dla setek tysięcy ludzi, którzy demonstrowali przeciwko polityce ucisku i dyskryminacji prowadzonej przez teokratyczny reżim wobec kobiet.
sw, pulsar
6 października 2023
Człowiek
Prehistoryczni ludzie nie bali się zimna ani lodu
Dotychczas badacze sądzili, że cała półkula północna – również Europa i Ameryka Północna – nie była dla ludzi między 21 a 15 tys. lat temu miejscem atrakcyjnym. Mylili się.
Agnieszka Krzemińska
5 października 2023
Człowiek
Homo sapiens nie czekał z wyjściem z Afryki. I wybrał drogę północną
Dowody na to znaleźli i przedstawili właśnie w „Science Advances” członkowie ekspedycji do południowej części zapadliska Jordanu.
Andrzej Hołdys
5 października 2023
Człowiek
Rezygnację z jedzenia mięsa nakazują człowiekowi geny
Nowe światło na kwestię wegetarianizmu rzuciły badania zespołu uczonego z Northwestern University. Przeanalizowano w nich informacje na temat ponad 5 tys. wegetarian.
Paweł Walewski
4 października 2023
Człowiek
Ból pleców: żeby się go pozbyć, często wystarczy zmienić sposób myślenia
151 pacjentów z chronicznymi dolegliwościami wzięło udział w badaniach zaprojektowanych przez amerykańskich naukowców. To niewielka próba, ale wyniki eksperymentu skłaniają do optymizmu.
Marta Alicja Trzeciak
4 października 2023
Człowiek
Cywilizacyjny regres?
Próby osłabienia przepisów zakazujących zatrudniania dzieci to przejaw darwinizmu społecznego, według którego ludzie są z natury nierówni
Naomi Oreskes
1 października 2023
Scientific American z dnia 1 października 2023
Cywilizacyjny regres?
Człowiek
Powraca purytańskie prawo
Ustawa Comstock Act wymierzona w materiały „obsceniczne” nadal wpływa na stanowienie prawa
Tanya Lewis
1 października 2023
Scientific American z dnia 1 października 2023
Powraca purytańskie prawo
Reklama
Człowiek
Wrażliwość, czyli jakie cierpienie kryje się pod narcyzmem
Kto przychodzi wam na myśl, gdy mowa o narcyzie? Niektórzy wyobrażają sobie Donalda Trumpa lub Elona Muska, którzy są często określani jako narcyzi w mediach społecznościowych. A może premier Indii, Narendra Modi, który kiedyś nosił prążkowany garnitur z własnym imieniem wyhaftowanym maleńkimi złotymi literami na każdym pasku?
Diana Kwon
1 października 2023
Scientific American z dnia 1 października 2023
Czym jest narcyzm?
Człowiek
Demencja wyzwala kreatywność?
Otępienie czołowo-skroniowe może uwolnić twórczy potencjał obszarów wzrokowych mózgu.
Robert Martone
1 października 2023
Scientific American z dnia 1 października 2023
Demencja wyzwala kreatywność?
Człowiek
Podwójny cios Wezuwiusza
Część mieszkańców Pompejów prawdopodobnie zdążyła uciec przed śmiercią w ostatniej chwili.
(HOLD)
1 października 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 października 2023
Podwójny cios Wezuwiusza
Człowiek
Zimny prysznic dla Homo
Około 900 tys. lat temu, gdy na Ziemi na całego rozkręcała się epoka lodowcowa, nasi przodkowie niemal wymarli.
(HOLD)
1 października 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 października 2023
Zimny prysznic dla Homo
Człowiek
Kosze, sandały i maty – łowcy-zbieracze z Iberii umieli dbać o jakość
Plecionki w Cueva de los Murciélagos w Hiszpanii odkryto już w XIX w., teraz okazało, że niektóre z nich są znacznie starsze niż dotąd myślano.
Agnieszka Krzemińska
27 września 2023
Człowiek
Kto zabił neandertalczyka? Proces trwa, pojawiły się nowe dowody
W miejscach, gdzie nie było obfitej roślinności i licznych roślinożerców kończyła się koegzystencja Homo sapiens i Homo neanderthalensis – ustalili naukowcy. Czy to oznacza, że można próbować usprawiedliwić czyny niektórych przedstawicieli naszego gatunku?
Wojciech Mikołuszko
22 września 2023
Człowiek
Homininy umiały budować drewniane schronienia nad wodą
W dolinie rzeki Kalambo w Zambii znaleziono obiekty z dolnego paleolitu. Dzięki nim wiadomo, jak zaawansowani technicznie byli nasi przodkowie.
Agnieszka Krzemińska
20 września 2023
Człowiek
DNA jest naprawiane również w trakcie podziału komórki
Do niedawna sądzono, że naprawa jego nici zachodzi wyłącznie w jądrze komórkowym. Nowo odkryty mechanizm może odegrać ważną rolę w zapobieganiu procesom nowotworzenia.
Jacek Kubiak
19 września 2023
Reklama
Człowiek
John Cardy i Aleksander Zamolodczikow wyróżnieni Breakthrough Prize
Dobry matematyk potrafi dostrzegać fakty, matematyk wybitny – analogie między faktami, a matematyk genialny – analogie między analogiami. Cardy i Zamolodczikow są właśnie takimi geniuszami.
Grzegorz Łach
19 września 2023
Człowiek
Człowiek, przodek małpy, czyli dlaczego nogi bywają ważniejsze od głowy
Nasi wcześni przodkowie bardziej niż dużego mózgu potrzebowali długich i prostych dolnych kończyn. Ale i małpy człekokształtne nieraz eksperymentowały z dwunożnością. Niewykluczone, że potomkowie tych śmiałków z powrotem lądowali na drzewach.
Marcin Ryszkiewicz
14 września 2023
Książki
Chaszcze i klomby. Recenzja książki: Pierre Nora, „Między pamięcią a historią”
Kolejna arcyważna pozycja spod znaku francuskiej myśli społecznej, która powinna trafić na nasze półki. Powie nam wiele o współczesnym świecie, choć nie we wszystkim trzeba się zgadzać z autorem.
Jerzy Rohoziński
14 września 2023
Człowiek
Młoda polska inteligencja, czyli 23. edycja Nagród Naukowych POLITYKI
Obawy, że modele generatywne zagarną naukę dla siebie i uczynią ludzką rezolutność zbędną, okazują się przedwczesne. Przynajmniej w przypadku laureatów I etapu 23. edycji Nagród Naukowych POLITYKI.
Karol Jałochowski
12 września 2023
Człowiek
Angażujące hobby jest korzystne dla osób w wieku 65+
Możliwość wyrażenia siebie, aktywacja sensoryczna, stymulacja społeczna – dzięki nim żyjemy lepiej i zdrowiej.
Marta Alicja Trzeciak
11 września 2023
Człowiek
Wszechświat, nasza miłość. Thomas Hertog o przyjaźni i pracy ze Stephenem Hawkingiem
– Stephen był jednym z niewielu naukowców kierujących się naprawdę wielkimi pytaniami filozoficznymi. Jego badania Wielkiego Wybuchu i czarnych dziur dotyczyły w istocie kondycji ludzkiej, naszego miejsca we wszechświecie. Pogłębialiśmy ten humanistyczny aspekt naszej pracy przez 20 lat – mówi belgijski kosmolog.
Karol Jałochowski
7 września 2023
Człowiek
Mick West: Ludzie biorą za UFO samoloty, gwiazdy i pelikany
Czy amerykańskie myśliwce rzeczywiście sfilmowały statki obcych? Skąd się bierze ogromne zainteresowanie kosmitami? Rozmowa z Mickiem Westem, badaczem teorii spiskowych, członkiem Committee for Skeptical Inquiry.
Marcin Rotkiewicz
5 września 2023
Człowiek
Neandertalczycy składali zmarłych na dywanach z kwiatów? Niekoniecznie
W jaskini Sganidar w Iraku szczątki jednego ze zmarłych leżały w ziemi pełnej pyłku. Brytyjscy naukowcy mają nową teorię na temat tego, skąd się tam wziął.
Agnieszka Krzemińska
5 września 2023
Reklama
Człowiek
Wstrząsaj, schładzaj, spieniaj, rozcieńczaj, wyrzucaj
Dwieście lat temu handel lodem zapoczątkował amerykańską „kulturę koktajli”. Dziś taki drink może być najmniej zrównoważoną pozycją w menu.
Amy Brady
1 września 2023
Scientific American z dnia 1 września 2023
Wstrząsaj, schładzaj, spieniaj, rozcieńczaj, wyrzucaj
Człowiek
Czas do szkoły [Galeria zdjęć]
Szkoła kojarzy się nam z trudem wkuwania wiedzy i wielogodzinnym siedzeniem w klasie. Doceńmy jednak, jak mamy dobrze w porównaniu z niektórymi społecznościami.
Olga Orzyłowska-Śliwińska
1 września 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 września 2023
Czas do szkoły
Człowiek
Stworzone, by uszczęśliwiać
Słabość do słodyczy mamy wpisaną w DNA, dlatego od zawsze sięgamy po wszystko, co słodkie. Cukierki też robimy od wieków, tylko że od niedawna są tanie i wszechobecne.
Agnieszka Krzemińska
1 września 2023
Scientific American z dnia 1 września 2023
Stworzone, by uszczęśliwiać
Człowiek
Języki: do końca stulecia większość odejdzie w zapomnienie
Śmierć języka to chwila, gdy dana mowa traci ostatniego użytkownika. W szerszym znaczeniu to określenie sytuacji, w której nie istnieje dalsza potrzeba posługiwania się danym systemem komunikacyjnym.
Kamil Nadolski
1 września 2023
Scientific American z dnia 1 września 2023
Ginące języki
Człowiek
W odbiorze sztuki uczestniczy całe nasze ciało
Jeśli głęboko porusza nas obraz Edwarda Hoppera Nighthawks (Nocne marki), ale nie robi na nas wrażenia, kiedy w świecie rzeczywistym widzimy ludzi w nocnym barze, powodem może być to, co dzieje się w naszych organizmach.
Saga Briggs
1 września 2023
Scientific American z dnia 1 września 2023
Poczuj to!
Człowiek
Synchronizacja umysłów? Dla gatunków społecznych to pestka
Neuronaukowcy zwykle badają w danej chwili jeden konkretny mózg – obserwują na przykład aktywację neuronów, kiedy jego posiadacz czyta lub gra. Jednak ci sami badacze jako istoty społeczne najczęściej pracują zespołowo – wspólnie wysuwają hipotezy, analizują problemy i dopracowują szczegóły eksperymentów. Taką zespołowość działania coraz częściej uwzględnia się też w badaniach mózgu.
Lydia Denworth
1 września 2023
Scientific American z dnia 1 września 2023
Synchronizacja umysłów
Człowiek
Jeżeli bać się, to nie indywidualnie
Domy strachu ukazują, że to, jak bardzo się boimy, zależy od tego, czy jesteśmy w nich z przyjaciółmi, czy z osobami obcymi
Susana Martinez-Conde, Stephen Macknik
1 września 2023
Scientific American z dnia 1 września 2023
Jeżeli bać się, to nie indywidualnie
Człowiek
Najstarsze siodło może mieć nawet 2700 lat. I należało do kobiety
Znalezisko z grobowca w Yanghai w chińskim regionie autonomicznym Xinjiang Uygur podważa przekonanie jakoby w przeszłości jazda konna była wynalazkiem i przywilejem mężczyzn.
Agnieszka Krzemińska
31 sierpnia 2023
Reklama
Człowiek
Globalne ochłodzenie prawie zabiło wszystkich ludzi?
Mniej więcej 900 tys. lat temu ziemska populacja zmniejszyła się o ponad 98 proc. – twierdzą jedni naukowcy. Drudzy nie są przekonani o słuszności tej tezy. Dyskusja odbywa się na łamach „Science”.
Marcin Rotkiewicz
31 sierpnia 2023
Człowiek
A imię jego buraczkowe, czyli jakim darem jest synestezja
Słowa postrzegają jako kolor, kolor kojarzą z temperaturą, dźwięk z dotykiem. Mogą być cennym źródłem informacji o funkcjonowaniu mózgu.
Paweł Walewski
30 sierpnia 2023
Człowiek
Jak zginęli mieszkańcy Pompejów? Jest potwierdzenie jednej z odpowiedzi
Wybuch Wezuwiusza w 79 r. spowodował, że ludzie zginęli gwałtownie – co do tego nie ma żadnych wątpliwości. Bezpośrednia przyczyna śmierci jest jednak od jakiegoś czasu przedmiotem dyskusji. Nowe badania przynoszą kolejne informacje.
Agnieszka Krzemińska
28 sierpnia 2023
Człowiek
Inne, niechciane, pogardzane. Baliśmy się ich duchów
Lęk przed nieumarłymi dotyczył nie tylko dorosłych zmarłych, ale też dzieci. I one bywały chowane za zachowaniem praktyk uważnych za antywampiryczne.
Agnieszka Krzemińska
24 sierpnia 2023
Człowiek
Metalowe kotły ułatwią zrozumienie powiązań kulturowych
Ślady białek zachowane na powierzchni metalowych naczyń z epoki brązu mówią nam, jakie przygotowywano i przechowywano w nich potrawy – ale nie tylko.
Agnieszka Krzemińska
18 sierpnia 2023
Człowiek
Zmodyfikowane bakterie wykrywają raka
Metoda genetycznych modyfikacji bakterii, dzięki której nauczyły się one rozpoznawać raka jelita grubego w żywym organizmie, może zostać wykorzystana do diagnostyki także innych nowotworów, a nawet infekcji.
Wojciech Mikołuszko
17 sierpnia 2023
Człowiek
Śniady, ze skłonnością do tycia. Ötzi odkrywany na nowo
Człowiek z lodu, który żył 5300 lat temu i zmarł wysoko w Alpach tyrolskich, to najlepiej przebadany pacjent świata. Ale od pierwszych analiz jego DNA i zsekwencjonowania genomu w 2012 r. techniki badawcze udoskonalono. Przynoszą nową wiedzę.
Agnieszka Krzemińska
16 sierpnia 2023
Człowiek
Płeć męska do naprawy! Źle się dzieje z mężczyznami
Nie chodzi tylko o ich stan psychiczny, o czym ostatnio często się mówi. Szwankuje im fizjologia.
Wojciech Mikołuszko
16 sierpnia 2023
Reklama
Człowiek
Skłonność do nałogu wynika z budowy mózgu? Praca badaczy budzi wątpliwości
Czytając o rewolucyjnych doniesieniach naukowych dotyczących uzależnień, należy włączać tryb sceptyczny. Tak jak w przypadku nowej publikacji z „Nature Communications”.
Marta Alicja Trzeciak
15 sierpnia 2023
Człowiek
Starożytni Rzymianie wiedzieli, jak dbać o czystość wody i jej dobry przepływ
Badania akweduktów pokazują, że regularnie i umiejętnie je konserwowano. Do pewnego momentu.
Agnieszka Krzemińska
11 sierpnia 2023
Człowiek
Rośnie pozytywne nastawienie do uchodźców w Europie. Także w Polsce
Sprawdzili to amerykańscy i szwajcarscy naukowcy, przeprowadzając ankiety wśród 33 tys. osób.
Marcin Rotkiewicz
9 sierpnia 2023
Człowiek
Twarz elegancka to twarz blada. Również w niższych sferach
Chińscy badacze od dawna znajdują w grobach zamożnych osób kremy oparte m.in. na bieli ołowiowej, których zadaniem było rozjaśnianie skóry. Wniosek, że moda na bladość dotyczyła tylko bogaczy, wydawał więc oczywisty. Niesłusznie.
Agnieszka Krzemińska
8 sierpnia 2023
1
2
...
12
następna »