Człowiek

8 lutego 2023

Dlaczego dorośli mówią: święta, święta i po świętach, a dla dzieci każdy wolny weekend zdaje się trwać wieki? Odpowiedzieli uczeni z węgierskiego Eötvös Loránd University.

Siedmiolatki przełączają się na dorosłą percepcję czasu

7 lutego 2023

Fakt, że Neandertalczycy na wybrzeżu Atlantyku jedli m.in. kraby jest dowodem nie tyle ich wykwintnej kuchni, ile umiejętności korzystania z tego, co było pod ręką.

Menu portugalskich neandertalczyków było bogate w owoce morza

7 lutego 2023

Gdy już pył opadnie, zacznie się liczenie strat. Będzie wśród nich wiele bezcennych zabytków, bo południowa Turcja i północna Syria to regiony niezwykle ważne dla dziejów cywilizacji.

Trzęsienia ziemi rujnują nawet najbardziej monumentalne zabytki

6 lutego 2023

Współczesny człowiek nie używa zmysłu powonienia tak intensywnie jego wymarli krewni, jest on więc tak efektywny. Najmniej czułe nosy mieli jednak Neandertalczycy.

Denisowianie mieli lepszy węch niż my

3 lutego 2023

Warsztat balsamistów z XXVII dynastii archeolodzy odkryli w 2018 r. Teraz ogłosili, z jakimi substancjami pracowali ci specjaliści.

Znamy skład mikstur służących do mumifikacji w połowie I tys. p.n.e.

2 lutego 2023

– Zohydzanie ludziom ich rdzennego języka oznacza ich krzywdę. Wciąż się to jednak robi – mówi prof. Justyna Olko.

Justyna Olko: Różnorodność językowa to skarb

Katarzyna Czarnecka

2 lutego 2023

Głowy państw i rządów mają możliwości, by ograniczyć ryzyko pandemii – przekonują Joanne Liu, Helen Clark i Michel Kazatchkine

Zadanie dla przywódców – ochronić świat

Joanne Liu, Helen Clark, Michel Kazatchkine

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Zadanie dla przywódców – ochronić świat

W jaki sposób lekarze i osoby odpowiedzialne za zdrowie publiczne mogą wspólnie monitorować i ograniczać ogniska epidemii?

Gotowi do działania

Kristina Campbell

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Gotowi do działania

COVID-19 pokazał, jak się przygotowywać na kolejne takie zdarzenia – mówi Devi Sridhar.

Nauka na błędach

Devi Sridhar

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Nauka na błędach

Co mają ze sobą wspólnego wielcy sportowcy i wybitni naukowcy?

Inspirująca Hilaree Nelson

Naomi Oreskes

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Inspirująca Hilaree Nelson

Ze względu na odizolowanie i korzystne położenie wiele wysepek znalazło szczególne zastosowanie. I choć nie imponowały rozmiarami, to zapisały się na kartach historii. Wielokrotnie w negatywny sposób.

Wysepki z niesamowitą historią

Olga Orzyłowska-Śliwińska

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Wysepki z niesamowitą historią

Czy na Boże Narodzenie spadnie śnieg? Czy susza potrwa całe lato? Aby odpowiedzieć na te pytania, uczeni w średniowiecznej Europie stosowali astrometeorologię. Przypominało to raczej wróżenie z fusów niż rzeczywiste przewidywanie pogody, ale nasi przodkowie zostawili zapisy danych, które przygotowały grunt pod nowoczesną meteorologię.

Średniowieczni meteorologowie

Justyna Jońca

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Średniowieczni meteorologowie

Z jego teorii niewiele przetrwało, a zasadnicze pojęcia, jak popędy, kompleks Edypa, ego i superego, są dziś rozumiane mniej biologicznie, a bardziej kulturowo. Jego metody badań i terapii budzą zaś więcej sprzeciwu niż uznania.

Sigmund Freud: racjonalista, który uśmiercił rozum

Magdalena Nowicka-Franczak

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Freud do lamusa

Badania nad metabolizmem człowieka ukazują niespodziewane związki między spalaniem kalorii i wpływem wspólnotowej produkcji pożywienia na sukces ewolucyjny

Ludzka maszyneria

Herman Pontzer

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Ludzka maszyneria

Jeśli kogoś zabijesz i czujesz, że ten czyn był w pełni usprawiedliwiony, możesz w ogóle nie odczuwać urazu moralnego. On pojawia się zwykle wtedy, gdy masz wizję świata jako zasadniczo sprawiedliwego i dobrego, a to, co zrobiłeś lub czego byłeś świadkiem, niszczy tę wizję.

Choroba duszy: kiedy człowiek musi rezygnować z własnych standardów etycznych

Elizabeth Svoboda

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Choroba dusz

Twórcy polityki zdrowotnej powinni wzmocnić zaufanie społeczne oraz opracować plany skutecznej komunikacji ze społeczeństwem.

Sztuka perswazji

Elizabeth Svoboda

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Sztuka perswazji

Archeolodzy stwierdzili, że to pozostałości po rytuałach przedstawicieli kultury łużyckiej.

Niezwykłe przedmioty z epoki żelaza znaleziono w powiecie chełmińskim

26 stycznia 2023

Mieszkańcy aglomeracji cierpią nie tylko z powodu większego stężenia tlenków azotu czy pyłów pochodzenia komunikacyjnego. Są też wystawieni na większe stężenie naturalnych alergenów.

Pyłek miejskich brzóz uczula bardziej

Piotr Panek

25 stycznia 2023

O braku różnic między dziećmi poczętymi w sposób naturalny i poza organizmem matki naukowcy mówili już wielokrotnie. Tym razem jednak ten wniosek przyniosło wyjątkowo duże badanie: dane zebrano wśród 400 tys. kilkulatków.

Dzieci z zapłodnienia in vitro nie wykazują wad rozwojowych ani opóźnień w nauce

Paweł Walewski

24 stycznia 2023

Uczeni ustalili, że mózg następnie sumuje ich wartość i na tej podstawie decyduje, czy np. obraz mu się podoba, czy nie.

Informacje estetyczne docierają do mózgu drogą szybkiego ruchu

24 stycznia 2023

Po badaniach prawie 6 tys. szczątków naukowcy zaproponowali odpowiedzi na dwa poważne pytania dotyczące naszych przodków.

W neolicie ludzie rośli i się zabijali

Urodzony 200 lat temu Alfred Russel Wallace był darwinistą doskonalszym niż sam Karol Darwin. Jego zainteresowania były szersze, a poglądy bardziej postępowe niż przekonania autora „O powstawaniu gatunków”. Dlaczego więc tak słabo go pamiętamy? Rozmowa z dr. Marcinem Ryszkiewiczem, geologiem, popularyzatorem nauki, znawcą myśli ewolucyjnej, autorem pulsara.

24 stycznia 2023

Podkast

Marcin Ryszkiewicz: Jak samorodny geniusz Wallace stoczył się w niebyt

kj/pulsar

20 stycznia 2023

Młoda mysz pojona czymś słodkim, zawsze już będzie lubiła dużo cukru w napojach. Naukowcy odkryli, dlaczego tak się dzieje – być może także u ludzi.

Smaki dzieciństwa utrwalają się w mózgu

17 stycznia 2023

Badacze doszli do tego wniosku po analizie 102 genomów starożytnych mieszkańców Krety, Grecji kontynentalnej i Wysp Egejskich. Stworzyli też pierwsze drzewo genealogiczne dla rodziny z basenu Morza Śródziemnego.

Mykeńczycy i Minojczycy zawierali małżeństwa kazirodcze

16 stycznia 2023

Włoscy naukowcy doszli do tego wniosku sprawdzając, jak wirus rozgałęział się od jednego wspólnego przodka do różnych szczepów, które wygasały, albo rozprzestrzeniały się po świecie.

Na ospę umierali już starożytni

12 stycznia 2023

Naukowcy stwierdzili, że daty kalendarzowe były brane pod uwagę już przez pierwszych budowniczych kompleksów ceremonialnych.

Mieszkańcy Mezoameryki korzystali z 260-dniowego kalendarza od 1100 r. p.n.e.

9 stycznia 2023

Badanie DNA średniowiecznych i współczesnych mieszkańców Skandynawii pokazało, że od VIII do XI w. na półwysep napłynęły duże grupy przybyszy z zachodu i wschodu.

Wikingowie przyciągali imigrantów

W jaki sposób drastyczne treści wpływają na psychikę tych, którzy je tłumaczą na inne języki? Czy może się na nich przenieść trauma osób doświadczonych tragedią? Czy profesjonalizm może ustrzec przed współprzeżywaniem? Rozmowa z dr. Pawłem Korpalem, który ukończył filologię angielską i skandynawską oraz psychologię. Pracuje w Zakładzie Studiów nad Przekładem (Wydział Anglistyki) na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest finalistą Nagrody Naukowej POLITYKI 2022.

5 stycznia 2023

Podkast

Paweł Korpal: Tłumacze przetwarzają emocje trzy razy

pulsar

5 stycznia 2023

Korelacja została potwierdzona precyzyjnymi metodami analitycznymi. Podstawą były dane dotyczące milionów Amerykanek z 42 lat.

Zaostrzenie prawa antyaborcyjnego ma związek z samobójstwami kobiet

3 stycznia 2023

To pierwsze bezpośrednie porównanie działania medytacji i jednego z najskuteczniejszych używanych obecnie medykamentów – escitalopramu.

Mindfulness jest równie skuteczny, jak lek przeciwlękowy

3 stycznia 2023

Nie zmiany stanów komórek układu nerwowego, a szybkie modyfikacje w strukturze sieci ich połączeń pozwalają zapisywać informacje w naszej „pamięci podręcznej”.

Pamięć krótkotrwała działa inaczej i subtelniej niż sądziliśmy

3 stycznia 2023

Zmierzch oświecenia?

Krzysztof Szymborski

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Zmierzch oświecenia?

Według ekspertów ONZ tylu jest ludzi na Ziemi. Kiedy ta liczba przestanie rosnąć?

Osiem miliardów

(HOLD)

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Osiem miliardów

Czy są ze sobą powiązane?

Zmęczenie i geny

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Zmęczenie i geny

Ślady przygotowywania posiłków na ogniu datowane na więcej niż 100 tys. lat należą do rzadkości. Po części wynika to z tego, że bardzo łatwo ulegają one zniszczeniu. Trzeba więc szukać pośrednich dowodów.

Na Bliskim Wschodzie ryby z ogniska serwowano już 780 tys. lat temu

Andrzej Hołdys

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Najstarszy gotowany obiad

Dlaczego dzieci chłoną wiedzę jak gąbka?

Małe mądrale

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Małe mądrale

Podczas gdy popkultura wykorzystuje zakonserwowane ludzkie szczątki, by wzbudzać emocje, naukowcy czerpią z nich wiedzę o przeszłości, badając każdy skrawek wysuszonych ciał.

Mumii żywot pośmiertny

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Mumii żywot pośmiertny

Wydajne mózgi ptaków są napędzane przez nadzwyczaj wydajne neurony

Nakarmić myśli

Tess Joosse

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Nakarmić myśli

W ten sposób pomogłyby w badaniach nad dezinformacją

Media społecznościowe powinny dzielić się danymi

Renée DiResta, Laura Edelson, Brendan Nyhan i Ethan Zuckerman

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Media społecznościowe powinny dzielić się danymi

Media społecznościowe nas unieszczęśliwiają?

To da się naprawić

Daisy Yuhas

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Media społecznościowe nas unieszczęśliwiają?

USA przywracają honor najbardziej znaczącej postaci nauki XX w. Szef laboratorium, w którym stworzono bombę atomową, po 68 latach zostaje oficjalnie oczyszczony z zarzutów o szpiegostwo.

Robert Oppenheimer: Rehabilitacja Prometeusza

21 grudnia 2022

Tradycja komponowania dywanów kwiatowych, sokolnictwa i bartnictwa oraz kultura szopkarstwa krakowskiego na liście już były. Teraz dołączają do niej spławy rzekami.

Polskie flisactwo trafiło na Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO

Sandra Wilk

16 grudnia 2022

Badacze przeanalizowali grupy reprezentujące różne rodzaje śpiewu – od operowego po amatorski. I doszli do nietrywialnych wniosków.

Śpiewanie w kościele szkodzi bardziej niż w operze, czyli jakie choroby gnębią wokalistów

Piotr Panek

16 grudnia 2022

Jak zastosować zjawiska kwantowe w kryptografii, w tym w tworzeniu urządzeń, które mają zapewnić całkowicie bezpieczną, niemożliwą do dyskretnego podsłuchiwania komunikację – o swoich badaniach współfinansowanych z Funduszy Europejskich opowiada dr hab. Marcin Pawłowski z Międzynarodowego Centrum Teorii Technologii Kwantowych Uniwersytetu Gdańskiego.

FNP prezentuje: Marcin Pawłowski o drodze do kryptografii kwantowej

Materiał informacyjno-promocyjny

13 grudnia 2022

Chciał być artystą, a został naukowcem. Nieprecyzyjnym, ale genialnym. Początkowo lekceważonym, później hołubionym. 200 lat temu urodził się Ludwik Pasteur, który odkrył sekretną moc bakterii.

Ludwik Pasteur: ten, który utkał sieć na zarazki

Paweł Walewski

13 grudnia 2022

Autorka pulsara Agnieszka Krzemińska wygrała w kategorii Media. Finalistką jest także druga nasza dziennikarka – Marta Alicja Trzeciak.

Agnieszka Krzemińska laureatką konkursu Popularyzator Nauki 2022

sw/pulsar

9 grudnia 2022

Opinie

Polacy są jakby mniej skorzy do kategorycznych ocen niż inne nacje

Dane statystyczne prowokują do przypuszczenia, że potoczne przekonania o ogromnej polaryzacji naszego społeczeństwa niekoniecznie są prawdziwe.

Jerzy Tyszkiewicz

6 grudnia 2022

System edytowania genów został odkryty również u wirusów atakujących bakterie. Okazuje się, że jest znacznie powszechniejszy, niż sądzono. Naukowcy już dopatrują się możliwości jego nowych zastosowań.

CRISPR/Cas u bakteriofagów może dać początek rewolucji

Jacek Kubiak

W kwestii marihuany nie można działać pochopnie

Dekryminalizacja czy legalizacja?

Richard A. Grucza, Andrew D. Plunk

Scientific American z dnia 1 grudnia 2022

Dekryminalizacja czy legalizacja?

Dokonane w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci odkrycia paleoantropologiczne każą zrewidować tradycyjny, liniowy obraz. Dziś wiemy, że różne gatunki homininów, żyjące – nieraz równocześnie – w odmiennych środowiskach na terenie Afryki, eksperymentowały z dwunożnością, osiągając ją w różny sposób.

Ewolucja improwizowała stawiając człowieka na nogi

Jeremy DeSilva

Scientific American z dnia 1 grudnia 2022

Ewolucyjny marsz homininów

Nie mogą ani mówić, ani się poruszać. Ale 15–20 proc. tych pacjentów wykazuje wewnętrzne oznaki świadomości podczas oceny za pomocą zaawansowanych metod obrazowania mózgu lub dokładnego monitorowania aktywności elektrycznej.

Z niektórymi osobami w śpiączce można się komunikować

Jan Claassen, Brian L. Edlow

Scientific American z dnia 1 grudnia 2022

Ukryta świadomość

Entuzjaści dzikiej przyrody działają na różnych platformach mediów społecznościowych – tworzą wspólnoty, popularyzujące dokładne informacje o wężach i obalające szkodliwe mity. Te starania zmieniają nawet najbardziej zagorzałych wrogów węży w ich żarliwych wielbicieli.

Jak nienawiść do węży zmienia się w sieci w sympatię

Emily Willingham

Scientific American z dnia 1 grudnia 2022

Polubić węże

Wszyscy wiedzą, że panie dzięki nałożeniu kosmetyków na twarz mogą zwiększyć swoją atrakcyjność. Ale co z panami?

Makijaż dla macho

(OOŚ)

Scientific American z dnia 1 grudnia 2022

Makijaż dla macho

Uzyskano silną odpowiedź immunologiczną na białka sprzyjające nowotworzeniu.

Szczepionka na raka piersi

(OOŚ)

Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2022

Szczepionka na raka piersi

Gromadzą milionowe widownie, a markom, które promują, przynoszą krociowe zyski. Są piękni, wiecznie młodzi i nigdy nie bywają zmęczeni. Problem polega na tym, że nie istnieją.

Wirtualni idole

Mariusz Sepioło

Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2022

Wirtualni idole

Dzieje tych naczyń z klepek, których ludzie używają od tysięcy lat, są ściśle powiązane z alkoholem, ale nie od początku i nie tylko z nim.

Beczki: na śledzie i kapustę oraz dobre trunki

Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2022

Na wino, śledzie i kapuchę

Nowe przepisy zabraniają takich lekcji, a przecież dialog zmniejsza uprzedzenia i ich dotkliwe skutki

Trzeba rozmawiać z uczniami o rasizmie

Camilla Mutoni Griffiths, Nicky Sullivan

Scientific American z dnia 1 grudnia 2022

Trzeba rozmawiać z uczniami o rasizmie

Nie zapominajmy o ukraińskich naukowcach. Trzeba im pomóc przetrwać, także znaleźć miejsce za granicą.

Jerzy Duszyński, Adam Rotfeld: Nie wolno dopuścić do drenażu mózgów z Ukrainy

Jerzy Duszyński, Adam Rotfeld

29 listopada 2022

Czy o przyjaźni od pierwszego wejrzenia decyduje woń ciała? Jaki wpływ ma na przyciąganie seksualne?

O roli zapachów w komunikacji społecznej ludzi wiemy zaskakująco mało

29 listopada 2022

Rekonstruowanie wyglądu ludzi z przeszłości na podstawie ich czaszek zaspakaja naszą ciekawość. Tylko czy gdybyśmy pokazali tym osobom ich wygenerowane dziś podobizny, to by się na nich rozpoznali? Niekoniecznie.

Twarze ludzi sprzed wieków: rekonstrukcje czy wyobrażenia

28 listopada 2022

Kto 4 i 5 grudnia będzie gościł na Śląskim Festiwalu Nauki KATOWICE organizowanym przez śląskie uczenie, których liderem jest Uniwersytet Śląski, ten spotka ekipę pulsara. Wybieramy się bowiem do Katowic i to w doborowym towarzystwie: na naszej scenie pojawią się związani z naszym portalem uczeni i popularyzatorzy.

pulsar jedzie na Śląski Festiwal Nauki

pulsar patronuje

28 listopada 2022

O sensie życiowych niepowodzeń i walorach głębokich sieci neuronowych rozmawialiśmy z dr hab. inż. Żanetą Świderską-Chadaj, laureatką Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii Nauki techniczne.

Żaneta Świderska-Chadaj: Uczę algorytmy wykrywać nowotwory

24 listopada 2022

Pod wpływem wysokiego stężenia estradiolu w mózgu ciężarnej dochodzi do zmian funkcjonalnych – głównie w sieci DMN.

Ciąża przebudowuje mózg kobiety

23 listopada 2022

Pojawiła się ostatnio publicznie teza, że spożycie alkoholu przez młode kobiety przyczynia się do zapaści demograficznej. Jakie są skutki jego działania i czy nauka może jednoznacznie powiedzieć, że zawsze negatywne dla płodności?

Etanol a przyszłość narodu

Jacek Kubiak, Katarzyna Czarnecka

22 listopada 2022

Opinie

Podróż Orient-Expressem, czyli niezbyt miła opowieść o dywanach

„No i wezwali go na dywanik”. „Eee tam, i tak zamiotą to pod dywan”. Ach, jakież to emocje potrafią nieraz rozpalić takie spekulacje. Albo zmrozić kew w żyłach.

Jerzy Rohoziński

19 listopada 2022

Nie będziemy się przejmować tym, że możemy się narazić którejś ze stron sporu politycznego – mówi prof. Marek Konarzewski, biolog i popularyzator nauki, wybrany właśnie na stanowisko prezesa Polskiej Akademii Nauk na lata 2023–26.

Marek Konarzewski: Czas zamknąć kwestię zmian w PAN

15 listopada 2022

Przez całe tysiąclecia krzywa populacji narastała w ślimaczym niemal tempie. W 1800 roku wzrosła do jednego miliarda. Dziś jest nas ośmiokrotnie więcej. Dokąd zmierzamy?

Wydarzyło się dziś: 8 miliardów ludzi na Ziemi

pulsar

15 listopada 2022

Struktura

Marian Stala: Dostarczyciel horyzontów ogólnych

Był dawcą syntez, z którymi można było polemizować. Im bardziej doinwestowywał krytycznie wielkości Miłosza czy Barańczaka, tym silniej motywował do działania kontestacyjnego, z którego kiełkowały języki równie silne etycznie i estetycznie niepodległe.

Krzysztof Siwczyk

13 listopada 2022

Szczątki kolejnych wytatuowanych kobiet znaleziono w Deir el-Medinah. Widnieją na nich najbardziej rozbudowane wzory, z jakimi do tej pory mieliśmy do czynienia.

Tatuaże starożytnych Egipcjanek nie tylko ozdabiały ciało, lecz także je chroniły

12 listopada 2022

O mechanizmach kontestacji politycznej, rosnących wpływach kultury przemocy i błędach policji w trakcie demonstracji mówi dr hab. Joanna Rak, laureatka Nagród Naukowych POLITYKI w kategorii Nauki społeczne.

Joanna Rak: Podczas demonstracji żadna ze stron nie powinna doznać krzywdy

Katarzyna Czarnecka

9 listopada 2022

24 antyczne posągi z brązu znaleziono w starożytnych termach w San Casciano dei Bagni w Toskanii – ogłosił włoski minister kultury Gennaro Sangiuliano. To największy magazyn antycznych posągów z brązu, na jaki do tej pory trafili archeolodzy.

Sensacyjne odkrycie we Włoszech: Apollo i Higieja wynurzyli się z toskańskiego błota

9 listopada 2022

Fakt, że wszystkie szczątki najwcześniejszych ludzi współczesnych z czasów ich współwystępowania z neandertalczykami wykazują ślady intymnych związków, wydaje się znamienny. Świadczą o tym, że pojęcie ksenofobii było tym prymitywnym osobnikom zupełnie obce. Może więc dzisiejsza wrogość między wyglądającymi różnie grupami ludzi ma źródła bardziej w kulturze – by nie powiedzieć ideologii – niż w biologii?

Miłość homininów, czyli o przyciąganiu mimo różnic genetycznych

Marcin Ryszkiewicz

8 listopada 2022

To, że żyjesz w poniemieckim domu i jesz na poniemieckich talerzach, wcale nie musi znaczyć, że potrafisz tę niemieckość zauważać. To można wynieść z domu, nauczyć się samemu, a niekiedy to przychodzi z czasem. Mówi tegoroczna laureatka Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii Nauki humanistyczne.

Karolina Ćwiek-Rogalska: Staram się odtworzyć biografię rzeczy

2 listopada 2022

Czy coś takiego może odbywać się za pośrednictwem DNA i przez ile pokoleń?

Dziedziczenie doświadczeń

Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2022

Dziedziczenie doświadczeń

Społeczeństwa i instytucje rozwijają się wtedy, kiedy ich członkowie nawzajem sobie pomagają. Dominujący przywódca wpaja zaś podwładnym przekonanie, że mogą się rozwijać wyłącznie kosztem innych.

Wysoce asertywni menedżerowie mogą szkodzić firmom

Hemant Kakkar, Niro Sivanathan

Scientific American z dnia 1 listopada 2022

Kiedy dominacja się nie sprawdza

Gaslighting ma prowadzić do tego, aby ofiara uznała, że jest „niespełna rozumu”. Oczywiście znanych jest wiele form maltretowania psychicznego. Wiemy jednak, że „robienie z kogoś wariata” należy do częstszych rodzajów przemocy domowej.

Czyjeś poczucie rzeczywistości można zaburzyć stosując psychiczną manipulację

Paige L. Sweet

Scientific American z dnia 1 listopada 2022

Zrozumieć gaslighting

W tym roku obchodzimy 200-lecie urodzin Ludwika Pasteura

Jubileusz dobroczyńcy ludzkości

Tomasz Jagielski

Scientific American z dnia 1 listopada 2022

Jubileusz dobroczyńcy ludzkości

Władze Stanford University błędnie zakładają, że branża paliw kopalnych pomoże w pokonaniu kryzysu klimatycznego

Niewiarygodni partnerzy

Naomi Oreskes

Scientific American z dnia 1 listopada 2022

Niewiarygodni partnerzy

Nasi przodkowie najpewniej potrafili regulować tempo procesów życiowych. W genotypie pozostał ślad po tej umiejętności. Czy zdołamy ją sobie przypomnieć i wykorzystać do ochrony i leczenia?

Hibernacja: do czego człowiek może jej potrzebować

31 października 2022

W spalonych minerałach są utrwalone informacje na temat pola magnetycznego Ziemi. Właśnie wykorzystano to w badaniach archeologicznych.

Naukowcy weryfikują zapisy w Biblii o konfliktach królestw Izraela i Judy

31 października 2022

Niemal wszyscy młodzi ludzie, którzy z powodu niezgodności tożsamości płciowej przyjmują leki blokujące dojrzewanie, decydują się później na korektę płci.

Dysforia to nie kaprys nastolatków

Katarzyna Czarnecka

28 października 2022

Wirtualna sekcja zwłok doskonale zachowanych szczątków syna austriackich arystokratów wiele mówi o tym, jak w XVII w. traktowano dzieci.

Mumia niemowlaka ujawnia błędy w rodzicielskiej opiece

27 października 2022

Dlaczego racjonalni ludzie nagle zaczynają wierzyć w wyssane z palca historie? Odpowiedź właśnie znaleźli naukowcy.

Wiara w teorie spiskowe związane z pandemią jest zaraźliwa jak wirus

26 października 2022

Możemy wytwarzać elementy narządów, żeby sprawdzić, jak będą na nie działały leki. Komórki rakowe i otaczającą je tkankę, żeby się dowiedzieć, jak bardzo nowotwór jest progresywny. Małe implanty, łączące kości z mięśniami, żeby ciało nie musiało odtwarzać skomplikowanej struktury połączeń. Mówi tegoroczna laureatka Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii Nauki ścisłe.

Małgorzata Włodarczyk-Biegun: Biodruk 3D daje niesamowite możliwości

25 października 2022

Rycie w pniach informacji nie było kiedyś tylko niezbyt ekologiczną zabawą. Oznaczenia sprzed wieków są źródłem wiedzy antropologicznej. Zadbać o nie postanowili australijscy naukowcy.

Znaki wycinane w drzewach przez Aborygenów pozostaną na zawsze

21 października 2022

Udało się zsekwencjonować genomy kilkunastu neandertalczyków zamieszkujących dwie jaskinie. Dzięki temu pierwszy raz mamy wgląd w strukturę społeczną naszych dawnych kuzynów.

Co wyprawiali neandertalscy jaskiniowcy na Syberii

19 października 2022

Wiele osób myśli, że człowiek podejmuje decyzje na podstawie analizy faktów. Nie, jesteśmy ludźmi i działamy pod wpływem opowieści. Musimy tworzyć nowe, żeby wydobyć się z przeszłości – mówi prof. Marcin Napiórkowski, autor książki „Naprawić przyszłość”.

Marcin Napiórkowski: Opowiadajmy świat nie przez nagrody i kary, a zadania do wykonania

Edwin Bendyk

18 października 2022

Badania DNA potwierdzają przekazy historyczne dotyczące konfliktów zbrojnych między Grekami a Kartagińczykami w V w. p.n.e. Pozwalają też odkryć, że do obrony kolonii na Sycylii najemnicy byli ściągani z bardzo daleka.

Wojny pomagały w antycznej globalizacji

14 października 2022

Pozyskiwanie pożywienia wymaga wiedzy i doświadczenia. Naukowcy udowodnili, że ich zdobywanie zajmuje mniej więcej 20 lat.

Człowiek dojrzewa długo, bo musiał się nauczyć być skutecznym łowcą-zbieraczem

12 października 2022

Tegoroczni laureaci Nagród Nobla w dziedzinach medycyny, fizyki i chemii otworzyli nam oczy na ewolucję gatunku ludzkiego, na dziwność mikroświata, na procesy zachodzące w komórkach. I dali zachwycające narzędzia, które tę wiedzę będą tylko poszerzać. Prezentujemy rozbudowany materiał na temat tych uczonych i ich odkryć.

Nagrody Nobla 2022: Spodziewane niespodzianki są najlepsze

Agnieszka Krzemińska, Karol Jałochowski, Justyna Jońca

11 października 2022

Bliski kontakt z psami aktywuje korę przedczołową ludzkiego mózgu. One zaś wiedzą, kiedy człowiek jest zestresowany.

Psy pomagają w rozumowaniu i wyczuwają złe samopoczucie

10 października 2022

Lejda, niczym butelka nazwana jej imieniem, gromadzi ładunek. Ale nie elektryczny, tylko intelektualny. W tym holenderskim mieście odbyły się finały dwóch najważniejszych naukowych konkursów dla młodzieży i młodych uczonych – EUCYS i TalentOn. Przyszłość jeszcze ma sens.

Inwazja genialnych dzieci, desant zaradnej młodzieży

7 października 2022

100 lat temu „Dziki Polak” wyprowadził antropologów gabinetów i bibliotek. Zmusił, by spojrzeli na świat oczyma badanych przez siebie tubylców. A później spadł z piedestału. Za swoje i nie swoje winy.

Bronisław Malinowski. Antropolog, któremu nie udało się zniknąć

Tomasz Targański

6 października 2022

Pewne odcinki ludzkiego DNA mitochondrialnego integrują się z DNA jądrowym częstością 1 na 4 tys. urodzeń – donoszą brytyjscy naukowcy. Konsekwencje tego odkrycia będą dotyczyć nie tylko rewizji mechanizmów ewolucji, lecz także przyczyn powstawania nowotworów i innych chorób genetycznych.

Genetycy odkryli jeden z głównych motorów napędowych ewolucji

Jacek Kubiak

6 października 2022

Nowy rodzaj synapsy

Czym jest i jak działa?

Wiedza i Życie z dnia 1 października 2022

Nowy rodzaj synapsy

Analiza kości udowej Sahelanthropus tchadensis wykazała, że to najstarszy znany nam dwunożny hominin, który 7 mln lat temu przechadzał się po afrykańskim lesie.

Pierwszy piechur z Sahelu

(HOLD)

Wiedza i Życie z dnia 1 października 2022

Pierwszy piechur z Sahelu

Dzień Gier Planszowych

Flesz.

red.

Wiedza i Życie z dnia 1 października 2022

Dzień Gier Planszowych

Jeśli technicznie dałoby się przywrócić wzrok dorosłej osobie niewidomej od urodzenia, to czy kora wzrokowa byłaby w stanie nauczyć się widzenia? Badanie jej plastyczności pozwala zbliżyć się do odpowiedzi.

Kora wzrokowa jest tak plastyczna, że niewidomi mogą znów widzieć?

Łukasz Bola