Człowiek
Gdyby był bogiem, dałby ludziom więcej empatii. Zmarł prof. Frans de Waal
Był najbardziej znanym współczesnym holenderskich uczonym. Myślicielem i badaczem życia małp. Wspomina go Marcin Rotkiewicz.
Marcin Rotkiewicz
18 marca 2024
Człowiek
Stłuszczenie wątroby występowało już u neandertalczyków
Wyjaśnienia obecności mutacji w genie PNPLA3 szukał międzynarodowy zespół naukowców, w którym pracuje także laureat Nagrody Naukowej POLITYKI z 2016 r. prof. Marcin Krawczyk. Znalazł je w historii sprzed 700 tys. lat.
Agnieszka Krzemińska
15 marca 2024
Człowiek
„Brakujące” dziewczynki: zjawisko także europejskie
Badacze przyjrzeli się wielkości populacji chłopców i dziewczynek w różnych krajach naszego kontynentu w latach 1700–1950. Odkryli zaskakująco duże dysproporcje.
Tomasz Targański
15 marca 2024
Człowiek
Trwa największe w Europie badanie masowego grobu
W południowych Niemczech, koło Norymbergi, archeolodzy wydobyli szkielety ponad 1000 ofiar zarazy. A jest ich więcej.
Agnieszka Krzemińska
13 marca 2024
Książki
Pulsar promuje. Fragment książki: William MacAskill „Co jesteśmy winni przyszłości. Longtermizm jako filozofia jutra”
Z wielu względów przyszłość napawa nas głęboką niepewnością.
Materiał promocyjny
13 marca 2024
Człowiek
O pewnej ucieczce, która uratowała Homo przed wymarciem
Mniej więcej 900 tys. lat temu populacja naszych przodków skurczyła się o 99 proc. W „Nature Communication” badacze tłumaczą, co się wtedy stało i jakie były tego konsekwencje.
Andrzej Hołdys
12 marca 2024
Człowiek
Naomi Baron: Tradycyjne czytanie i pisanie ma istotny wpływ na nasz mózg
Myślenie, czytanie, pisanie – nie skreślajmy tych „przestarzałych” umiejętności. Nie ma nic cenniejszego w czasach galopujących technologii, mówi amerykańska lingwistka prof. Naomi Baron.
Tomasz Targański
12 marca 2024
Polityka z dnia 12 marca 2024
Ślizganie po ekranie
Człowiek
Kilkudniowy post zdrowotnie korzystny, ale nie dla każdego
Badacze z kilku europejskich uczelni postanowili sprawdzić, jak wpłynęłoby na organizm człowieka całkowite wstrzymanie się od posiłków przez 7 dni. Uwaga: pod medyczną kontrolą.
Marta Alicja Trzeciak
7 marca 2024
Reklama
Człowiek
Droga do Europy z przystankiem w Ukrainie
Stanowisko Korolewo znane jest od lat 70. XX w. i wiadomo, że ma kluczowe znaczenie dla europejskiego paleolitu. Wreszcie udało się określić wiek znajdowanych tam kamiennych narzędzi. I być może potwierdzić trasę, jaką homininy wędrowały zachód kontynentu.
Agnieszka Krzemińska
6 marca 2024
Człowiek
Międzykulturowe astrolabium i wiekowy przecinek, czyli jak oświecone było średniowiecze
Okres między upadkiem Rzymu a renesansem wielu nadal uważa za czas intelektualnego zastoju. Tymczasem ówcześni nie tylko znali się na astronomii czy matematyce, ale też je rozwijali. Dowodzą tego choćby najnowsze okrycia badaczy z Wlk. Brytanii i Kanady.
Agnieszka Krzemińska
5 marca 2024
Człowiek
Czy człowiek sam się udomowił, jak świnie, konie albo psy? Zaskakujące badania i wnioski
Możliwe, że szympansy, słonie i psy udomowiły się same. Być może również inne gatunki zwierząt. A wśród nich człowiek.
Marcin Rotkiewicz
5 marca 2024
Polityka z dnia 5 marca 2024
Hodowle łagodności
Człowiek
Organoidy z płynu owodniowego – rozwiązanie bardziej etyczne
Korzystanie przy tworzeniu trójwymiarowych modeli żywych tkanek z ludzkich komórek embrionalnych wzbudza wątpliwości. Międzynarodowy zespół uczonych uważa, że udało mu się opracować metodę, która nie jest tak kontrowersyjna.
Marta Alicja Trzeciak
4 marca 2024
Człowiek
Godna śmierć
Hospicja w USA są coraz częściej prowadzone na zasadach komercyjnych, a z powodu braku regulacji oferują opiekę paliatywną na fatalnym poziomie
Redakcja Scientific American
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Godna śmierć
Człowiek
Aktywność zimą
Istnieje wiele sposobów dostarczenia sobie sportowych emocji i ciekawego spędzenia czasu również podczas miesięcy z niskimi temperaturami. Spory udział w rozwoju tych aktywności mają naukowcy i inżynierowie. Lekarze z kolei mogą badać, czy sport to na pewno zdrowie.
Olga Orzyłowska-Śliwińska
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Aktywność zimą
Człowiek
Łożysko: życiodajny, a najmniej poznany ludzki narząd
Rozszyfrowanie jego tajemnic może przynieść ogromne korzyści. W świetle ostatnich badań to właśnie ono decyduje o stanie zdrowia dziecka i matki nawet kilkanaście lat po porodzie!
Ewa Nieckuła
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Życiodajny dysk
Człowiek
Ranking komórek
Im większe komórki, tym jest ich mniej w organizmie – i vice versa
Clara Moskowitz, Jen Christiansen, Nika Ford
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Ranking komórek
Reklama
Człowiek
Horror jak lek, czyli dlaczego człowiek lubi się bać
Wydaje się, że chęć doświadczania strachu jest głęboko zakorzeniona w naszej ewolucyjnej przeszłości i bywa dla nas korzystna.
Athena Aktipis, Coltan Scrivner
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Zabawa w strach
Człowiek
Profilaktyka depresji
Programy wczesnej interwencji dla nastolatków mogą pozytywnie wpływać na ich zdrowie psychiczne w dalszym życiu
Elizabeth Svoboda
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Profilaktyka depresji
Człowiek
Dwujęzyczność zmienia sposób myślenia
Psycholingwistyka sugeruje, że język, którym mówimy, może w subtelny sposób wpływać na to, jak nasze mózgi przetwarzają informacje wizualne.
Elise Cutts
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Kolorowy rozum
Człowiek
Zaakceptuj niedogodności, a poczujesz szczęście
Spokój wewnętrzny, czyli kluczowy element uważności, pomaga w pokonywaniu życiowych kryzysów
J. David creswell
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Zaakceptuj niedogodności, a poczujesz szczęście
Człowiek
Degradacja chromosomu Y
Ustalono, że wraz z biegiem ewolucji ten determinujący płeć u ludzi chromosom stawał się coraz mniejszy. Na dodatek u starszych osób zanika. Czy można go ochronić, by przepowiednie jego zagłady nie musiały się spełnić?
Paweł Walewski
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Degradacja chromosomu Y
Człowiek
Za horyzontem genetyki, czyli o poziomym dziedziczeniu genów między gatunkami
Brzmi to nieziemsko, ale jest w przyrodzie zaskakująco częste: geny mogą być dziedziczone nie tylko pionowo, po ojcu i matce, ale także poziomo – między organizmami odmiennych gatunków.
Marta Alicja Trzeciak
27 lutego 2024
Polityka z dnia 27 lutego 2024
Za horyzontem genetyki
Opinie
Pomoc uchodźcom z Ukrainy: efekt animacji wielokulturowej
Ludziom, którzy tuż po agresji Rosji na ich kraj przybyli do Polski, dach nad głową zapewniło 2 proc. gospodarstw domowych. Jakie znaczenie ma to pozornie drobne zaangażowanie społeczne? I z czego może wynikać?
Marcin Skrzypek
24 lutego 2024
Człowiek
Żałoba matki w ciąży osłabia serce dziecka
Największy wpływ ma śmierć partnera lub starszego dziecka. Odejście innego członka rodziny nie powoduje tego typu konsekwencji.
Katarzyna Czarnecka
23 lutego 2024
Reklama
Człowiek
Zapomniane narzędzia ujawniły stopień zaawansowania technologicznego neandertalczyków
Przodkowie Homo sapiens produkowali smołę drzewną i jego najbardziej luksusową wersję czyli dziegieć (smołę brzozową). Teraz okazało się, że nie było to jedyne lepiszcze, jakie potrafili uzyskać.
Agnieszka Krzemińska
22 lutego 2024
Człowiek
Czy inność oznaczała dawniej wykluczenie? Odpowiadają geny
Badania antycznego DNA ujawniają coraz więcej śladów świadczących o chorobach genetycznych. Przynoszą przy okazji coraz więcej informacji o tym, jak społeczności traktowały osoby nimi dotknięte.
Agnieszka Krzemińska
21 lutego 2024
Człowiek
Elementy melodii oraz dźwięk i jego echo mózg analizuje oddzielnie
Takie wnioski wyciągnęli badacze z USA i Chin dzięki podglądaniu różnymi metodami aktywności kory słuchowej.
Marcin Rotkiewicz
19 lutego 2024
Człowiek
Jak dzieci dzieciom rujnują wejście w dorosłość
Co się dzieje z psychiką nastolatków, których kilka lat wcześniej dręczyli rówieśnicy? Odpowiedź, jakiej udzielili brytyjscy naukowcy, budzi niepokój. Dlatego może pomóc przeciwdziałać problemom.
Marcin Rotkiewicz
14 lutego 2024
Człowiek
„Gen wysokości”. Ten sam, ale w różnych wariantach
Warianty genu EPAS1 umożliwiają ludziom życie w górach. Ich budowa różni się jednak znacznie u mieszkańców Tybetu w porównaniu z góralami z Andów.
Marcin Rotkiewicz
12 lutego 2024
Człowiek
Pascal Quignard: Dowodzi, że proza filozoficzna jest możliwa
Ten obieżyświat, tłumacz z greki, łaciny i chińskiego, zapalony wiolonczelista, jest jednym z najważniejszych myślicieli współczesnej Francji.
Krzysztof Siwczyk
11 lutego 2024
Człowiek
Neandertalczycy skrzykiwali się, gdy szli na grubego zwierza
Od dawna wiadomo, że byli zdolnymi myśliwymi. Dopiero niedawno jednak badacze znaleźli dowody, że organizowali się w większe grupy. Nie tylko w tym przypominali człowieka współczesnego.
Agnieszka Krzemińska
8 lutego 2024
Człowiek
Kobiety polowały na większą zwierzynę
Ułatwiał im to atlatl, miotacz do oszczepów, zwiększający jego zasięg i siłę uderzenia. Zrównywał szansę obu płci.
Agnieszka Krzemińska
7 lutego 2024
Reklama
Człowiek
Rzymianie przemieszczali się niemal równie często jak my
Gdyby robili to potem w niezmiennym tempie, genomy ludzi w Europie Wschodniej stałyby się nie do odróżnienia od genomów w Europie Zachodniej czy Afryce Północnej.
Agnieszka Krzemińska
7 lutego 2024
Człowiek
Zwoje z Herkulanum. Spełniły się marzenia starożytników
Trzech młodych naukowców wykorzystując sztuczną inteligencję rozszyfrowało liczący 2000 lat tekst ze zwęglonego papirusu. Badacze mają nadzieję odkryć nieznane dotąd teksty filozoficzne.
Agnieszka Krzemińska
6 lutego 2024
Człowiek
Na podróżników czeka sens życia
Przez tysiąclecia ewolucji Homo sapiens spędził niezliczone godziny, siedząc przy ognisku i opowiadając historie o zmaganiach i triumfach. Nasze upodobanie do form narracyjnych wyjaśnia, dlaczego chętnie czytamy artykuły w czasopismach, w których punktem wyjścia jest anegdota, i dlaczego naturalnie wyrażamy nasze życie w postaci opowieści.
Ben Rogers, Kurt Gray, Mike Christian
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Życie jako podróż
Człowiek
Czym zajmujemy się w ciągu dnia?
Bliższe spojrzenie na nasze skończone zasoby czasu.
Clara Moskowitz
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Czym zajmujemy się w ciągu dnia?
Człowiek
Aseksualizm: trudno zrozumiała norma
Ktoś, kto zadeklaruje, że trwale nie odczuwa popędu seksualnego, jest odbierany tak, jakby nagle ogłosił, że nie je. A skoro nie jesz, to znaczy, że dzieje się z tobą coś złego i krzywdzisz sam siebie. Takie osoby wciąż często otrzymują taki komunikat nie tylko od rodziny i znajomych, ale też od lekarzy.
Allison Parshall
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Życie bez seksu
Człowiek
Ciało z niespodzianką
Homo sapiens to brzmi dumnie! A jednak niektórzy uważają, że jest w nim mnóstwo nieprzydatnych części.
Paweł Walewski
1 lutego 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2024
Ciało z niespodzianką
Człowiek
Cegiełki wiedzy, czyli co nam przynoszą badania aDNA
Okruchy mezopotamskiego pałacu ujawniają sekwencje pradawnego DNA.
Susan Cozier
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Cegiełki wiedzy
Człowiek
Czy SI wyrówna, czy pogłębi nierówności?
Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii wyjaśnia, jak sztuczna inteligencja wpłynie na zatrudnienie
Sophie Bushwick
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Czy SI wyrówna, czy pogłębi nierówności?
Reklama
Człowiek
Ciążowe nudności
Wywołuje je hormon produkowany przez płód.
(KKG)
1 lutego 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2024
Ciążowe nudności
Człowiek
Niski czy wysoki?
Odkryto nowe geny wpływające na ludzki wzrost.
(KKG)
1 lutego 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2024
Niski czy wysoki?
Człowiek
Ludzie i neandertalczycy żyli obok siebie już 45 tysięcy lat temu
Przejście pierwszych Homo sapiens sapiens za Alpy miało miejsce na długo przed zniknięciem Homo neanderthalensis w południowo-zachodniej Europie.
Agnieszka Krzemińska
31 stycznia 2024
Człowiek
Wspomnienie o Paulu Feyerabendzie, zwanym też największym wrogiem nauki
O Paulu Feyerabendzie, filozofie, prowokatorze, krytyku metod naukowych, w stulecie urodzin opowiada dr Matteo Collodel, filozof z Uniwersytetu Ca’ Foscari.
Tomasz Targański
30 stycznia 2024
Polityka z dnia 30 stycznia 2024
Paul z planety anarchistów
Człowiek
Odwieczna towarzyszka. Łowcy-zbieracze też cierpieli na próchnicę
Pradziejowa guma do żucia zdradza, że trzymający ją w ustach niemal 10 tys. lat temu mieszkańcy Skandynawii cierpieli na choroby zębów i dziąseł.
Agnieszka Krzemińska
29 stycznia 2024
Człowiek
Automatyzacja pracy oraz AI zmniejszają religijność
Ale nabierają cech zjawisk nadprzyrodzonych i dlatego w świadomości społecznej stopniowo zastępują tradycyjne wierzenia, sugerują badacze.
Tomasz Targański
25 stycznia 2024
Człowiek
Spektakularny awans społeczny? W Chinach był możliwy
Za czasów wczesnośredniowiecznej dynastii Tang można było zrobić zaskakującą karierę dzięki wykształceniu.
Agnieszka Krzemińska
23 stycznia 2024
Człowiek
Paleogenetyka, czyli co skrywają nasze genomy
Nasze genomy to prawdziwe skarbnice zaginionych światów. Odczytaliśmy zaledwie pierwsze linijki tych dokumentów. Ale wiemy już, że proste i piękne scenariusze nie mówią całej prawdy.
Marcin Ryszkiewicz
23 stycznia 2024
Polityka z dnia 23 stycznia 2024
Instytut pamięci genowej
Reklama
Człowiek
Piotr Węgleński. Jego śmierć kończy epokę pionierską polskiej genetyki
Zdolny, przedsiębiorczy, charyzmatyczny, zaangażowany w naukę i obronę wolności – zmarły 19 stycznia 2024 r. badacz zostanie w pamięci studentów, do których zalicza się również piszący te słowa.
Piotr Panek
22 stycznia 2024
Człowiek
Nośnik jednak ma znaczenie
Może istnieć zależność między lekturą tekstów online, a osłabieniem umiejętności czytania ze zrozumieniem.
Tomasz Targański
19 stycznia 2024
Człowiek
Alaskańscy myśliwi trzymali się blisko mamutów
Badanie ciosa samicy imieniem Elma pozwoliło odtworzyć kondycję i liczącą ponad tysiąc kilometrów wędrówkę zwierzęcia.
Agnieszka Krzemińska
17 stycznia 2024
Człowiek
Prof. Jan Lucassen: O głębokim związku ludzkości z pracą
Mit życia bez pracy wraca jak bumerang. Ale to czysty eskapizm, projekcja zarazem naszych najskrytszych marzeń i najgorszych obaw – mówi holenderski historyk prof. Jan Lucassen.
Tomasz Targański
16 stycznia 2024
Polityka z dnia 16 stycznia 2024
I udręka, i ekstaza
Człowiek
Marek Bieńczyk: Twórca czarnej dziury
W każdej z jego książek czuć dziwną mieszankę czystości i elegancji myśli ze zbełtaną materią doświadczenia. Jakby próbował pomieścić w sobie jednoimienne ładunki elektryczne: teorię i życie.
Krzysztof Siwczyk
14 stycznia 2024
Człowiek
Poparcie dla wojny zbudować łatwo
Dużo trudniej je rozładować – sugeruje badanie przeprowadzone w Rosji. Nawet za pomocą aktywnej polityki deeskalacyjnej.
Tomasz Targański
12 stycznia 2024
Człowiek
Miasta-ogrody zakładano w Amazonii już 2,5 tysiąca lat temu
Przedhiszpańscy mieszkańcy Ameryki Południowej byli niezwykłymi budowniczymi i urbanistami. Puszcza była silnie przez nich przekształcana.
Agnieszka Krzemińska
11 stycznia 2024
Człowiek
SM to spuścizna po Indoeuropejczykach
Geny zwiększające ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane „zawdzięczamy” pasterzom, którzy przybyli do Europy 5 tys. lat temu.
Agnieszka Krzemińska
11 stycznia 2024
Reklama
Człowiek
Jak kobiety parły do wiedzy i kształciły się w starożytności
Czy umiejętność pisania i czytania była w starożytności wyłączną domeną mężczyzn? Niekoniecznie. Tyle że do niedawna poważnym naukowcom jakoś nie mieściło się to w głowie.
Agnieszka Krzemińska
9 stycznia 2024
Polityka z dnia 9 stycznia 2024
Niewidzialne boginie pióra
Człowiek
W „młodych” demokracjach wyborcy szybko się męczą
Społeczeństwa, które przeszły transformację od systemu autokratycznego do demokracji, wykazują podobne zachowania.
Tomasz Targański
5 stycznia 2024
Człowiek
Operacji korekty płci żałuje zaledwie 1 procent
Naukowcy wytrącili z ręki jeden z najczęstszych argumentów używanych przez przeciwników tranzycji.
Marta Alicja Trzeciak
2 stycznia 2024
Człowiek
Gwiaździści posłańcy
Neurony nie są jedynymi komórkami w mózgu, które przesyłają sygnały.
Simon Makin
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
Gwiaździści posłańcy
Człowiek
Jakie są korzenie agresji
Co skłania niektórych ludzi do zabijania? Czy sprawcy są w pełni za to odpowiedzialni? Czy wszyscy powinni być karani w identyczny sposób?
Paweł Walewski
1 stycznia 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2024
Jakie są korzenie agresji
Człowiek
Kobieta to nie łowca. Teoria, z którą czas się rozprawić
Nawet jeśli nie jesteś antropologiem, prawdopodobnie zetknąłeś się z jednym z najbardziej popularnych haseł w tej dziedzinie: mężczyzna-łowca. Sugeruje ono, że łowiectwo było głównym motorem ewolucji człowieka i że to mężczyźni zajmowali się tą działalnością, a kobiety nie.
Cara Ocobock, Sara Lacy
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
Kobieta-łowca
Człowiek
W USA zanotowano pandemiczny skok urodzeń
Pandemia na różne sposoby wpłynęła na liczbę dzieci rodzących się w Stanach Zjednoczonych.
Tanya Lewis
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
COVID-owy skok urodzeń
Człowiek
Jak pokochać to, co się robi?
Uświadomienie sobie, że nasze zainteresowania mogą się zmieniać, spowoduje, że staniemy się bardziej twórczy i elastyczni
Paul A. O’Keefe, E. J. Horberg
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
Jak pokochać to, co się robi?
Reklama
Człowiek
Syberyjska warownia sprzed 8 tys. lat
Nie tylko neolityczni rolnicy budowali stałe osady, lecz także społeczności zbieracko-łowieckie.
Andrzej Hołdys
1 stycznia 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2024
Syberyjska warownia sprzed 8 tys. lat
Człowiek
Nowa era nuklearna
USA rozpoczynają ambitną i kontrowersyjną wymianę swojego arsenału jądrowego. Z realizacją tego projektu wiążą się trudne do oszacowania koszty i zagrożenia
Abe Streep
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
Nowa era nuklearna
Człowiek
Lądowanie na Księżycu i tak dalej, czyli jak się rodziły teorie spiskowe
Przygotowuję się do przeprowadzki na drugi koniec kraju i niedawno z tego powodu robiłem na strychu porządki. Obsypany kurzem i zmęczony natknąłem się na zapieczętowane pudełko z etykietą „kasety VHS”. Zniosłem je na dół do swojego pokoju i otworzyłem. Na wierzchu leżała kaseta, o której już niemal zapomniałem. I napłynęły wspomnienia.
Phil Plait
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
Teorie spiskowe – dawniej i dziś
Człowiek
Najważniejsze w 2023 roku według czytelników pulsara
Mija drugi rok naszych spotkań. Z każdym miesiącem coraz lepiej się znamy. W ostatnich dniach opowiadaliśmy, co w nauce zafrapowało najbardziej nas. Teraz czas na ostatni, bardzo ważny dla nas akcent: wasze wybory.
Katarzyna Czarnecka
31 grudnia 2023
Człowiek
Ludzka skóra jako surowiec. Badacze potwierdzili słowa Herodota
Scytowie wykorzystywali powłokę ciał wrogów do ozdabiania kołczanów. I nie byli jedynym ludem, który uprawiał taki proceder.
Agnieszka Krzemińska
28 grudnia 2023
Człowiek
Jak Homo sapiens „przeskoczył” z Azji do Australii? Niemal dosłownie
Zagadka skolonizowania przez naszych przodków kontynentu australijskiego wciąż czeka na wyjaśnienie. Prawdy potwierdzonej jednoznacznymi dowodami, być może nigdy nie poznamy. Nie zmniejsza to jednak zapału badaczy do weryfikowania kolejnych obiecujących tropów.
Andrzej Hołdys
28 grudnia 2023
Człowiek
Nowe badanie: pierwsze państwa powstały oddolnie
Czy rządy jako forma organizacji społecznej były ruchem oddolnym i samorzutnym, czy też narzuconą z góry tyranią? Pytanie o genezę państwowości od wieków spędza sen z powiek filozofom i uczonym.
Tomasz Targański
27 grudnia 2023
Człowiek
Najważniejsze w 2023 roku według Agnieszki Krzemińskiej
Każdy ranking to zawsze subiektywny wybór – po uważaniu, po zainteresowaniach, na urodę. Nie ma w tym roku takiej bomby jak zeszłoroczny nobel dla Svante Pääbo. Są jednak rzeczy ciekawe.
Agnieszka Krzemińska
22 grudnia 2023
Reklama
Człowiek
Wąchanie kobiecych łez łagodzi męską agresję. Podobno
Taki wniosek przedstawili właśnie naukowcy na łamach „PLOS Biology”. Czy nie jest on zbyt pochopny? I czy faktycznie wynika z badań?
Marta Alicja Trzeciak
21 grudnia 2023
Książki
Wigilijny spacer ze Scrooge’em. Recenzja książki: Judith Flanders, „Życie codzienne w Londynie Dickensa”
19 grudnia 1843 r. opublikowano pierwsze wydanie „Opowieści wigilijnej”. Miał Dickens nosa, sam wybierając tę datę: do Wigilii wyprzedano cały nakład, 6 tys. egzemplarzy! PIW oddał więc hołd Dickensowi, a i nam podarował znakomity prezent.
Jerzy Rohoziński
21 grudnia 2023
Człowiek
Pierwsi ludzie przywędrowali do Ameryki po oceanie
Naukowcy zrekonstruowali zasięg pokrywy lodowej na północnym Pacyfiku podczas maksimum ostatniego zlodowacenia. I wysnuli hipotezę, dotyczącą zasiedlenia Nowego Świata. Ma ona jednak drobną słabość.
Andrzej Hołdys
20 grudnia 2023
Człowiek
Strefy szczęśliwych stulatków: obalamy mity
Osławione w mediach strefy po uważniejszym spojrzeniu wypadają blado. Im bardziej wiarygodne statystyki, tym mniej spektakularnych anomalii.
Marta Alicja Trzeciak
19 grudnia 2023
Polityka z dnia 19 grudnia 2023
Niebieskie migdały
Człowiek
Interamna Lirenas: miasto, któremu oddano 300 lat istnienia
Dlaczego powinno się powtarzać badania stanowisk już kiedyś przebadanych? Najlepszą odpowiedzią jest 13 lat prac badawczych w mieście Interamna Lirenas w środkowych Włoszech.
Agnieszka Krzemińska
15 grudnia 2023
Książki
Ocalić ludzkość z lufą przy skroni. Recenzja książki: Walter Isaacson, „Elon Musk”
Jest geniuszem. Jest szaleńcem. Jest bezwzględny. Jest wrażliwy. Które z tych określeń pasuje do Elona Muska? W jego wypadku nic nie jest proste i oczywiste. Ta biografia to więc pozycja obowiązkowa dla wszystkich, zainteresowanych nie tylko wizjami, ale też osobowością znanego z nagłych wahań nastrojów miliardera.
Joanna Piechowiak
15 grudnia 2023
Człowiek
Najstarszy fort Euroazji ma 8 tys. lat, czyli nie trzeba być rolnikami, by ze sobą walczyć
Odkrycie w Amnya, na cyplu wchodzącym w rzekę Ob na Syberii, dowodzi, że już łowcy-zbieracze musieli bronić swoich zasobów przed innymi społecznościami.
Agnieszka Krzemińska
14 grudnia 2023
Człowiek
Mdłości w ciąży powoduje skok poziomu pewnego peptydu
Autorzy badania zweryfikowali swoją hipotezę zarówno na myszach, jak i na ludziach. Nie dowiedli jednak, że proponowany przez nich mechanizm wywoływania nudności jest jedynym istniejącym.
Marta Alicja Trzeciak
13 grudnia 2023
Reklama
Człowiek
Niektóre geny sprzyjają płodności i to plus. Jest jednak także minus
Pierwsza tego typu analiza ludzkich genomów potwierdziła założenia sformułowane przez ewolucjonistę George’a Williamsa sześć dekad temu.
Marta Alicja Trzeciak
11 grudnia 2023
Podkast
Podkast 75. Ewelina Knapska: Strach to choroba zakaźna
Czy przychodzimy na świat bez wrodzonych lęków? Jak uczymy się bać? Czy drogą społeczną można też przekazywać pozytywne emocje? A jeśli tak – to na czym to konkretnie polega? Rozmowa z prof. Eweliną Knapską, biolożką, kierowniczką Pracowni Neurobiologii Emocji w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN.
Karol Jałochowski
8 grudnia 2023
Człowiek
Bałkany: genetyczny kocioł z przewagą słowiańszczyzny
Można się było spodziewać, że rozległe wpływy militarno-polityczne Cesarstwa Rzymskiego znacząco wpłynęły na geny mieszkańców Półwyspu Bałkańskiego. Opublikowane w „Cell” wyniki dowodzą jednak, że są widoczne bardzo słabo.
Agnieszka Krzemińska
7 grudnia 2023
Człowiek
Dopamina zaskakuje jak dźwięki na drodze. Bo była badana ze zbyt małą precyzją
Pomiary stężenia tego neuroprzekaźnika dokonywane 10 razy na sekundę ujawniły nowy kontekst jego działania.
Marta Alicja Trzeciak
6 grudnia 2023
Człowiek
Heliogabal: Próżny, leniwy, ale czy na pewno transpłciowy?
Ten cesarz wolałby być określany zaimkiem żeńskim – uznało muzeum w brytyjskim hrabstwie Hertfordshire. Ten pomysł nie wszystkim się spodobał. Komentowano, że kategoria transpłciowości była obca Rzymianom, a podejrzenie o zniewieściałość nie musiało mieć podstaw, niewątpliwie za to było dla starożytnych hańbiące.
Michał Baranowski
4 grudnia 2023
Człowiek
Poetycko: Przesłanie dla mojego rodzeństwa
„Wyznało mi, że czuje się czasami samotne i bardzo boi się wyłączenia, które byłoby dla niego »dokładnie tym samym, co śmierć«.” William Falk, The Soul of a Machine, „The Week”, 1 lipca 2022
Jonathan Katz
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Przesłanie dla mojego rodzeństwa
Człowiek
Czemu służy większość genów tworzących białka? Nie wiadomo
Dokładnie przebadano jedynie około 20% genów kodujących człowieka. Oznacza to, że funkcja pozostałych 80% (około 16 tys. genów wraz z wytwarzanymi przez nie białkami) nadal w znacznym stopniu owiana jest tajemnicą.
Hannah Seo
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Wielki nieznajomy
Człowiek
Aby poprawić sobie pamięć, wąchajcie róże podczas snu
Węch jest prawdopodobnie najbardziej niedocenianym z naszych zmysłów. „Gdyby zapytać ludzi, z którego ze zmysłów najłatwiej by zrezygnowali, byłoby to powonienie” – mówi Michael Leon, neurobiolog z University of California w Irvine. Jednakże utrata węchu wiąże się z komplikacjami zdrowotnymi, takimi jak depresja i upośledzenie zdolności poznawczych.
Timmy Broderick
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Do mózgu przez nos
Reklama
Człowiek
Berberowie 2 tys. lat temu umieli wytropić wodę pod piaskami Sahary
Pod pustynią znajduje się mnóstwo wody pochodzącej jeszcze z czasów, gdy Sahara była wilgotną, porośniętą sawanną krainą. Trzeba jednak wiedzieć, gdzie jej szukać i jak się do niej dobrać.
Andrzej Hołdys
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Tropiciele wody z Sahary
Człowiek
Przegląd gier planszowych i karcianych
Zestawienie ciekawych gier.
red.
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Przegląd gier planszowych i karcianych
Człowiek
Niewyspany mózg nie radzi sobie z emocjami
Jedna nieprzespana noc może wyrządzić szkody. Powinniśmy mieć tego świadomość, zarówno w odniesieniu do samych siebie, jak i innych. Pisze naukowczyni z University of California w Berkeley.
Eti Ben Simon
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Sen a emocje
Człowiek
Zamęt z maseczkami
Wiarygodne źródło informacji wprowadza w błąd, przekładając rygorystyczne procedury nad realia
Naomi Oreskes
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Zamęt z maseczkami
Człowiek
Ile neandertalczyka w Europejczyku?
Mieszkańcy zachodniej części Eurazji mają mniej genów neandertalskich dzięki neolitycznym farmerom z Anatolii.
(HOLD)
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Ile neandertalczyka w Europejczyku?
Człowiek
Możemy mieć jedno i drugie: rozwój i czyste powietrze
Najgorsza jakość powietrza jest tam, gdzie żyją społeczności najmniej odporne na zagrożenia, a jej poprawa przyczyniłaby się do zniwelowania globalnych różnic w zakresie zdrowia.
Jyoti Madhusoodanan
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Walka o oddech
Książki
Cud czynności intymnej. Recenzja książki: Alberto Manguel, „Historia czytania”
Ta książka to niezwykle kunsztowny scenariusz wystawy. Nie, nie wystawy – całego muzeum historii czytelnictwa. A dla miłośników czytania w łóżku – sezon z pewnością można uznać za otwarty – to wspaniała nobilitacja ich obyczaju.
Jerzy Rohoziński
30 listopada 2023
Człowiek
Naukowcy nie mają już złudzeń
Nie ma uniwersalnego mechanizmu oszukiwania ludzkiej percepcji wzrokowej. Zbadano to, śledząc aktywność mózgu.
Tomasz Tarnawski
30 listopada 2023
Reklama
Człowiek
Marek Węcowski: Czytajmy nasz świat wspólnie ze starożytnymi Grekami
Pisząc, wahałem się na poziomie etyczno-profesjonalnym, czy mam prawo w ten sposób wykorzystywać przeszłość – mówi dr hab. Marek Węcowski, badacz dziejów antycznych, autor książki „Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy”.
Agnieszka Krzemińska
29 listopada 2023
Człowiek
Życie i śmierć w sex shopie? Czytamy nietypową książkę popularnonaukową
Łączenie literatury pięknej z popularyzacją nauki to kuszący, ale ryzykowny zabieg. Podjął się go Juan José Millás.
Marcin Rotkiewicz
28 listopada 2023
Polityka z dnia 28 listopada 2023
Życie i śmierć w sex shopie
Człowiek
Oczyszczacze powietrza zapobiegają infekcjom? To mit
Z wielu wcześniejszych badań wynikało, że aparaty filtrujące lub jonizujące powietrze, a także lampy drobnoustrojobójcze są skuteczne. Te analizy nie oceniały jednak ich działania w warunkach codziennego życia.
Marta Alicja Trzeciak
27 listopada 2023
Człowiek
Kiedy dzieci zaczynają się uczyć języka? Wcześnie, a nawet wcześniej
Bajkę „Złotowłosa i trzy niedźwiadki” w trzech wersjach językowych wykorzystali badacze do obserwacji aktywności mózgów niemowlaków.
Marcin Rotkiewicz
22 listopada 2023
1
2
...
13
następna »
Reklama
Reklama