Nauki o złożoności

• 
  Struktura

  Sweterek sprzed lat, sukienka z banana, rosnące spodnie. Oto moda przyszłości

  Coraz szybsze upowszechnianie się zrównoważonych praktyk w modzie sprawia, że ubieranie się znów staje się przyjemnością. Także dla planety. [Artykuł także do słuchania]

  Jessica Hullinger

  1 listopada 2025
• 
  Człowiek

  Czystość anusa

  Metody zapewnienia sobie komfortu po defekacji zmieniały się wraz z upływem czasu. Ale wszystkie urządzenia związane z oddawaniem kału i miejsca temu służące miały sprawić, by nasze odchody znalazły się jak najdalej od nas.

  Renata Bubrowiecka

  1 listopada 2025
• 
  Środowisko

  Dinozaury nigdy nie oddałyby władzy nad światem

  „Do samego końca świetnie się miały. Dominowały na kuli ziemskiej, a ich upadek był nagły” – mówi Andrew Flynn, paleontolog z National Museum of Natural History w Waszyngtonie.

  Andrzej Hołdys

  23 października 2025
• 
  Struktura

  Na odwrót

  Wstęp do Raportu specjalnego.

  (red.)

  1 października 2025
• 
  Struktura

  Usuwanie rtęci ze środowisko mogą ułatwić ryby i muszki owocowe

  Narażenie milionów osób na działanie toksycznej substancji uszkadzającej układ nerwowy i rozrodczy „zawsze wydawało się problemem nie do rozwiązania”. Być już tak nie jest.

  Cody Cottier

  1 października 2025
• 
  Środowisko

  Tam, gdzie o przyrodę dba się specyficznie

  Nie wszędzie osoby administrujące ochroną dzikich zwierząt kierują się restrykcyjnymi zasadami. Do niektórych parków narodowych celowo wprowadzono zwierzęta z zupełnie innych regionów świata, inne tylko z nazwy należą do całego narodu, bo w gruncie rzeczy w całości lub częściowo znajdują się w rękach prywatnych. [Artykuł także do słuchania]

  Radosław Kożuszek

  1 października 2025
• 
  Środowisko

  Najmniejszy gigant oceanów w tarapatach. A wraz z nim inni mieszkańcy Ziemi

  Prochlorococcus to mikroskopijna sinica, która odpowiada za produkcje nawet 20 proc. globalnego tlenu. Przyszłe ocieplenie oceanów może doprowadzić do dramatycznego spadku jej liczebności. I raczej nie ma nadziei na pozytywną zmianę sytuacji.

  Jolanta Iwańczuk

  8 września 2025
• 
  Środowisko

  Szczęście pechowców. O szpitalach dla żółwi morskich

  Jest ich na świecie osiemdziesiąt dziewięć. Próbuje się w nich leczyć te gady, co często oznacza operacyjne usunięcie na przykład torby foliowej z żołądka, niekiedy amputację kończyny. Rehabilitacja trwa do pół roku, a czasami dłużej, później zwierzę wraca do dawnego życia. [Artykuł także do słuchania]

  Ewa Nieckuła

  1 września 2025
• 
  Zdrowie

  Hormon siły czy hormon złudzeń? Prawda o suplementacji testosteronem

  Coraz więcej mężczyzn sięga po testosteronową terapię zastępczą (TRT). Kusi ich wizja większej siły, lepszego wyglądu i poprawy nastroju. Jednak badania pokazują, że nawet jedna trzecia z nich nie spełnia kryteriów niedoboru hormonu – a terapia u zdrowych pacjentów może przynieść więcej szkody niż pożytku.

  Stephanie Pappas

  1 września 2025
• 
  Struktura

  Jajko doskonałe

  Nauka wskazuje perfekcyjny sposób gotowania.

  Arminda Downey-Mavromatis

  1 września 2025
• 
  Człowiek

  Każda obserwacja się liczy. Jak możesz współtworzyć globalne bazy wiedzy

  Nie musisz być dyplomowanym uczonym, by dokonać odkrycia. Citizen science pozwala amatorom rejestrować obserwacje i wspierać naukę – od monitorowania ptaków po dokumentowanie mikroplastiku w wodzie.

  Romuald Mikusek, Monika Klimowicz-Kominowska

  1 września 2025
• 
  Środowisko

  Jak zaczęło się życie? Naukowcy odkryli brakujące ogniwo

  W laboratorium udało się odtworzyć reakcję, która mogła 4 miliardy lat temu połączyć aminokwasy z RNA, tworząc pierwsze cegiełki życia.

  Jolanta Iwańczuk

  27 sierpnia 2025
• 
  Człowiek

  Koniec boomu. Tempo wzrostu długości życia wyraźnie zwalnia

  Osoby urodzone między 1939 a 2000 r. mogą nie doczekać setki, nawet w najbogatszych państwach świata.

  Marcin Rotkiewicz

  26 sierpnia 2025
• 
  Środowisko

  Holocen czy może jednak antropocen? Człowiek od zawsze ingerował w przyrodę. Z rozmachem

  Gdzie tylko pojawiał się człowiek, zmieniało się wszystko. Zamiast spierać się o początek antropocenu, najlepiej uznać, że żyjemy w tej epoce od tysięcy lat.

  Andrzej Hołdys

  26 sierpnia 2025
• 
  Człowiek

  Upały dodają nam lat

  W cieplejszym klimacie wielu z nas będzie się szybciej starzało – doszli do wniosku naukowcy po przeprowadzeniu badań epidemiologicznych na Tajwanie.

  Andrzej Hołdys

  25 sierpnia 2025
• 
  Człowiek

  Uderzenie wyprzedzające. O nauce inspirowanej SF

  VR, ankiety i symulacje mogą pomóc przewidzieć, jak ludzie zareagują na technologie, które dopiero raczkują w laboratoriach – to idea „science fiction science”.

  Tomasz Roman Tarnawski

  22 sierpnia 2025
• 
  Środowisko

  Rapa Nui. Fale dosłownie zmyją przeszłość

  Jeśli morze podniesie się o kilka metrów, jej kamienne dziedzictwo może zniknąć z horyzontu szybciej, niż sądzimy – a wraz z nim fragment historii ludzkości.

  Agnieszka Krzemińska

  18 sierpnia 2025
• 
  Technologia

  Podkast 143. Inez Okulska: Humaniści, wchodźcie do świata algorytmów

  Dlaczego maszyny nie odbiorą nam języka, a humanistykę czeka wielki renesans – opowiada dr Inez Okulska, trenerka AI (modeli i ludzi, którzy ich używają), badaczka z doświadczeniem zarówno w inżynierii, jak i w humanistyce.

  Karol Jałochowski

  14 sierpnia 2025
• 
  Technologia

  Za słoneczną rewolucję odpowiada 81 innowacji

  Nie byłoby oszałamiającego sukcesu ogniw fotowoltaicznych, gdyby nie osiągnięcia kilkunastu dyscyplin z ostatniego półwiecza. Jest wynikiem wspaniałej synergii nauki.

  Andrzej Hołdys

  14 sierpnia 2025
• 
  Środowisko

  Zmiana planów?

  Nieosiągnięcie celu klimatycznego nie oznacza, że musimy się poddać.

  Andy Reisinger

  1 sierpnia 2025