Nauki o złożoności

• 
  Środowisko

  Słońce świeci, Słońce grzeje, Słońce ugasi pragnienie

  Co czwarty mieszkaniec globu ma ograniczony dostęp do czystej wody pitnej. A gdyby tak pozyskiwać ją wprost z atmosfery?

  Andrzej Hołdys

  13 maja 2025
• 
  Środowisko

  Szympans i człowiek rozstali się na początku wielkiej globalnej suszy

  Około 6 mln lat temu doszło do spadku ilości opadów. Było tak bardzo sucho, że Morze Śródziemne wyschło na blisko pół miliona lat. Pozostały jednak azyle.

  Andrzej Hołdys

  12 maja 2025
• 
  Struktura

  Dwoje to za mało, by uniknąć wymarcia

  Zapewnienie trwałości populacji – ludzkich, ale też zwierzęcych – wymaga wyższego wskaźnika zastępowalności pokoleń. Do takiego wniosku doszli japońscy naukowcy.

  Marcin Rotkiewicz

  30 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  Mikroplastik: piętno odciśnięte przez człowieka w skałach

  Wapień nylonowy, dolomit poliestrowo-akrylowy, mułowiec polipropylenowy, flisz polietylenowy – czy takie nazwy będą w przyszłości nadawać geolodzy?

  Andrzej Hołdys

  30 kwietnia 2025
• 
  Struktura

  Nowy bohater początków życia: tlenek glinu

  Jakie czynniki przyrodnicze mogły wspomóc syntezę aminokwasów – zastanawiali się naukowcy. I zwrócili wzrok na podwodne kominy hydrotermalne. A konkretnie na obecne w nich minerały.

  Tomasz Roman Tarnawski

  15 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  O losie naszej planety mogą zdecydować cirrusy i stratocumulusy

  Znaczenie chmur jako aktywnych graczy będzie rosło w miarę podnoszenia się temperatury na globie. Kłopot polega na tym, że wciąż nie za bardzo wiadomo, w jaki dokładnie sposób zachowają się na klimatycznej planszy. [Artykuł także do słuchania]

  Andrzej Hołdys

  15 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  Ciemna różnorodność oświetla braki w naturze

  Podstawą fitogeografii jest pojęcie potencjalnej roślinności naturalnej. Czyli tej, która zajmowałby dany teren, gdyby nie wpływ człowieka. A jest on silniejszy niż przypuszczano – dowodzą nowe badania.

  Piotr Panek

  8 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  Podtlenek azotu niepokoi geochemików i geofizyków

  W natlenionej wodzie azotany i azotyny pod wpływem światła słonecznego przekształcają się w ten związek bez udziału mikroorganizmów – odkryli hiszpańscy i duńscy badacze.

  Piotr Panek

  7 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  Ogień już nie przyjdzie niezapowiedziany

  Naukowcy przewidzą jego lokalizację z wyprzedzeniem nawet dziesięciu dni i z dokładnością do 9 km, którą w ciągu pięciu lat chcą zwiększyć do zaledwie 1 km.

  Andrzej Hołdys

  1 kwietnia 2025
• 
  Struktura

  Obraz duchów

  Splątanie kwantowe pozwala poznać działanie roślin.

  Rachel Berkowitz

  1 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  Pingwinia kartografia

  Zrzucone przez ptaki pióra mogą pomóc w monitorowaniu zagrożenia rtęcią na Antarktydzie.

  Gayoung Lee

  1 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  Emu biega pokracznie? Tak, lecz bardzo skutecznie

  Nietypowa strategia lokomocji pozwala ptakom szybko się przemieszczać.

  Meghan Bartels

  1 kwietnia 2025
• 
  Struktura

  Zajrzeć do środka

  Barwnik spożywczy na pewien czas czyni skórę przezroczystą.

  Lauren J. Young

  1 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  Koralowce bronią się przed ciepłem

  Chociaż nie są mobilne, mają kilka sposobów na przetrwanie w coraz cieplejszej wodzie.

  Rohini Subrahmanayam

  1 kwietnia 2025
• 
  Środowisko

  Jądro pełne helu?

  W środku Ziemi może się znajdować znaczna ilość pierwiastka pochodzącego z narodzin Wszechświata.

  (HOLD)

  1 kwietnia 2025
• 
  Technologia

  Aardvark Weather: pogodynka jak błyskawica

  Ten program AI do przewidywania pogody zbudowali naukowcy z University of Cambridge oraz Alan Turing Institute w Londynie. Jest dziesiątki razy szybszy i tysiące razy mniej energochłonny od dotychczasowych tego typu modeli.

  Andrzej Hołdys

  24 marca 2025
• 
  Struktura

  Jak mądrze tworzyć prawo

  Przemysł tytoniowy pokazuje, dlaczego musimy szybko zmienić przepisy dotyczące stosowania substancji chemicznych

  Redakcja Scientific American

  1 marca 2025
• 
  Struktura

  Śluzowiec: szczególny pomocnik astronoma

  Te jednokomórkowe organizmy są mistrzami w eksploracji swojego środowiska. Ich wielojądrowa śluźnia uwypukla się w różnych kierunkach. Gdy natrafi na źródło pożywienia, otaczająca cytoplazmę błona się rozluźnia i cytoplazma w tym kierunku się „przelewa”.

  Mark Popinchalk

  1 marca 2025
• 
  Środowisko

  Santorini: możliwa powtórka katastrofy sprzed tysięcy lat?

  Czy aktywność sejsmiczna na wyspie jest związana z ruchami tektonicznymi wzdłuż uskoku Amorgos, czy przepowiada erupcję wulkaniczną? Naukowcy ostrożnie odpowiadają i monitorują sytuację.

  Jolanta Iwańczuk

  10 lutego 2025
• 
  Środowisko

  Fotosynteza z turbodoładowaniem

  Sześćdziesiąt lat temu odkryto, że fotosynteza u trzciny cukrowej przebiega inną ścieżką niż u większości roślin – co zapoczątkowało badania nad zaskakującym mechanizmem C4.

  Piotr Panek

  8 lutego 2025