Geniusz i szaleństwo

• Człowiek

  Odszedł James Lovelock – ojciec Gai, pionier i buntownik

  Dokładnie w swoje 103. urodziny, 26 lipca, zmarł James Lovelock. Był jednym z najbardziej błyskotliwych, wyprzedzających swoją epokę, ale też niejednoznacznie ocenianych ekologów i współtwórcą hipotezy mówiącej, że Ziemia funkcjonuje jak jeden organizm.

  Marta Alicja Trzeciak

  28 lipca 2022
• Człowiek

  Teorie spiskowe wcale nie mają się dobrze

  Myślenie spiskowe miałoby dziś rozkwitać, głównie dzięki internetowi – takie jest powszechne przekonanie. Jednak wyniki badań mu przeczą.

  Marcin Rotkiewicz

  20 lipca 2022
• Struktura

  Maryna Wiazowska: Problem musi być piękny

  Ukrainka Maryna Wiazowska dostała medal Fieldsa – najbardziej prestiżową nagrodę branży, matematyczny odpowiednik Nobla. Jest drugą kobietą wyróżnioną w ten sposób. Kim jest? Jak postrzega swoją naukę?

  Karol Jałochowski

  19 lipca 2022
• Człowiek

  Stanisław Barańczak: profetyczny umysł wiecznie młody

  Zajął się w swoich wierszach zaimkowym pseudonimowaniem Boga, którego imion wyliczał bez liku. Od pisanego wielką literą „Ty” po „Radiologa bez Twarzy”. Przeciekawie wypada to ostatnie określenie w kontekście współczesnych paradygmatu naukowego, dla którego wiara nie stanowi koniecznego impulsu poszukiwawczego.

  Krzysztof Siwczyk

  16 lipca 2022
• Opinie

  Skromność w benedyktyńskiej pracy i perwersja w wyobraźni

  To diada – awers i rewers tego samego fenomenu. Po jednej stronie: praca. Żmudna, wymagająca wyrzeczeń, zrodzona z ducha chrześcijańskiej ascezy i pokuty. Po drugiej stronie: myśli przy niej. Nie brudne, nieuczesane, grzeszne. Takie, w których urządza w nich piekło. Innym, oczywiście.    

  Jerzy Rohoziński

  16 lipca 2022
• Człowiek

  Wielcy u(drę)czeni: George R. Price. Między ciekawością a rozpaczą

  Niepewność co do tego, czy czysta miłość i bezinteresowność istnieje, doprowadziła do samobójstwa błyskotliwego i wszechstronnego naukowca.

  Tomasz Targański

  14 lipca 2022
• Człowiek

  Szczęśliwy pech autora genetycznej teorii wszystkiego

  Chorowity syn biednych rolników. Mnich z konieczności. Ignorowany za życia uczony, który podstawy dziedziczenia zrozumiał jeszcze przed Darwinem. 200 lat temu urodził się Johann Gregor Mendel.

  Marta Alicja Trzeciak

  5 lipca 2022
• Człowiek

  Stephen Hawking: Mały wielki uczony

  Deifikowany za życia i uświęcony w trybie subito fizyk dopiero cztery lata po śmierci staje się bohaterem pierwszej rzeczowej i krytycznej biografii.

  Jerzy Kowalski-Glikman

  30 czerwca 2022
• Opinie

  Requiem dla lekcji łaciny

  Nie namawiam, żeby wprowadzić w Polsce liceo classico. Rugowanie łaciny z Batorego i z innych renomowanych szkół nie powinno jednak się odbywać bezrefleksyjnie.

  Jan Kwapisz

  25 czerwca 2022
• Człowiek

  Wielcy u(drę)czeni: Alexander Grothendieck. Między ekstazą a agonią

  Poszukiwania złośliwej metafizycznej siły, która niszczy „boską harmonię świata”, doprowadziły na skraj szaleństwa jednego z najwybitniejszych matematyków XX w.

  Tomasz Targański

  5 czerwca 2022
• Człowiek

  Frederick Reines: w pogoni za widmem

  Pod takim właśnie tytułem („Chasing the Ghost”) ukazała się niedawno biografia wybitnego fizyka amerykańskiego, laureata Nagrody Nobla. Człowieka, który zadziwiał niekonwencjonalnymi pomysłami na badania naukowe i świetnym barytonem.

  Andrzej Kajetan Wróblewski

  1 czerwca 2022
• Człowiek

  Witold Wirpsza: twórca odmetafizyczniony

  Zaiste przerażająca – w kontekście wojny w Ukrainie – jest aktualność dzieła Wirpszy. Wydaje się ono rodzajem profetycznej wizji, w której nie ma już miejsca na religijne i historiozoficzne argumentacje dla ślepej przemocy i woli podboju w imię całkowicie fikcjonalnej idei światowego imperium.

  Krzysztof Siwczyk

  22 maja 2022
• Struktura

  Frank Wilczek dostaje Duchowego Nobla

  Od pół wieku Nagroda Templetona jest źródłem nieustających kontrowersji. Wśród jej laureatów są i święci, i uczeni. Zasłużeni mniej i bardziej. Fizyk Frank Wilczek należy do tych ostatnich. A przy tym uprawia dywersję na tyłach.

  Karol Jałochowski

  11 maja 2022
• Człowiek

  Niewieści rozum ku nauce ostry a prędki

  Dziś, przynajmniej w Europie, kobiety częściej niż mężczyźni mogą pochwalić się dyplomem ukończenia studiów wyższych. Jednak ich droga do edukacji była wyboista i długa.

  Katarzyna Sokołowska

  1 maja 2022
• Człowiek

  Astronomki świecą własnym, silnym światłem

  Są buńczuczne. Nie chcą dopasowywać się do archaicznych standardów, walczą z ograniczeniami i uprzedzeniami. Mają wielkie ambicje naukowe i nie zamierzają z nich rezygnować. Nowe pokolenie badaczek rozpoczyna rewolucję w kulturze akademickiej.

  Ann Finkbeiner

  1 maja 2022
• Kosmos

  Tak, byłam pionierką

  Jeśli naprawdę lubisz fizykę, jest wielce prawdopodobne, że jesteś w tym dobra – mówi odkrywczyni pulsarów Jocelyn Bell Burnell.

  Beata Kenig

  25 kwietnia 2022
• Człowiek

  Hans Magnus Enzenzberger: umysł logocentryczny

  Jeżeli przyjmiemy, że język matematyki to mowa Bogów, a poezja stanowi tej mowy przekład, to rolę bezstronnego negocjatora obsadza w tej diadzie Hans Magnus Enzenzberger.

  Krzysztof Siwczyk

  22 kwietnia 2022
• Człowiek

  Kartezjusz nie jest taki zły

  Nie da się wyjaśnić świadomości jako czegoś co „pojawia się”, gdy zachodzą bardzo złożone procesy neurologiczne – filozof Jan Hartman kontruje tezy Antonia Damasio.

  Jan Hartman

  19 kwietnia 2022
• Opinie

  Trucizna szczęścia nie daje

  Astrologia, odprysk wszechogarniającej reakcyjnej odpowiedzi na Oświecenie, nie jest lekarstwem na samotność.

  Jerzy Kowalski-Glikman

  15 kwietnia 2022
• Opinie

  Jak Sierotka świętego rozebrał

  Jeden nagi derwisz widziany w Damaszku zaszkodził wszystkim innym: do języka weszło powiedzenie „goły jak święty turecki”. Czas pożegnać tę lingwistyczną ramotę.

  Jerzy Rohoziński

  14 kwietnia 2022