Geniusz i szaleństwo

• 
  Człowiek

  „Patrz i słuchaj”. Co dzięki chodzeniu po śladach Jane Goodall dziś wiemy o małpach

  „Gdy spojrzysz w oczy szympansa, wiesz, że patrzysz w myślący umysł” – powiedziała kiedyś Jane Goodall. Niedawno zmarła badaczka i aktywistka wyprzedziła swoją epokę. [Artykuł także do słuchania]

  Marta Alicja Trzeciak

  14 października 2025
• 
  Człowiek

  Sokrates. Jaki był, co by dziś powiedział i czy w ogóle chciałby z nami rozmawiać

  Platon porównuje go do gza kąsającego wielkiego konia, jakim są Ateny – filozofia ma bowiem wprawiać w niepokój, burząc stereotypowe wyobrażenia o świecie i ludziach. A to może być bolesne i irytujące – mówi biograf starożytnego uczonego prof. Krzysztof Łapiński. [Artykuł także do słuchania]

  Agnieszka Krzemińska

  5 października 2025
• 
  Człowiek

  Trzecia kultura Siwczyka. Olga Tokarczuk: umysł encyklopedyczny

  Tak sobie gadaliśmy, w trosce, ale też uldze, że może jednak warto publicznie upominać się o naukę. Bo odwrót od zobiektywizowanej wiedzy, ku plemiennym zabobonom chyba jest paradygmatyczny dla naszej współczesności. [Artykuł także do słuchania]

  Krzysztof Siwczyk

  11 września 2025
• 
  Człowiek

  Jan Kosiński: Naukowcy ryzykują intelektualne lenistwo

  Ludzka kreatywność, zwłaszcza wspomagana przez AI, wciąż wygrywa, choć po raz pierwszy w historii ma realną konkurencję – mówi dr Jan Kosiński z Europejskiego Laboratorium Biologii Molekularnej (EMBL). [Artykuł także do słuchania]

  Marcin Rotkiewicz

  29 lipca 2025
• 
  Człowiek

  Piramida zwierząt na ławie oskarżonych

  Sądy nad świniami, kretami czy nawet molami odbywały się głównie w średniowieczu, zdarzają się jednak także współcześnie. To wiele różnych opowieści, które krążą wokół pragnień odzyskania władzy, sprawczości i porządku w świecie. [Artykuł także do słuchania]

  Katarzyna Kostecka

  4 lipca 2025
• 
  Człowiek

  Neandertalczycy wiedzieli, co dobre. Mieli przetwórnie tłuszczu

  Do tej pory uważano, że tego typu działania były domeną późniejszych przedstawicieli rodzaju Homo, żyjących ok. 28 tys. lat temu. Nowe dane przesuwają tę granicę o niemal 100 tys. lat.

  Agnieszka Krzemińska

  2 lipca 2025
• 
  Człowiek

  Dał nam nowy obraz świata. Zmarł George Elwood Smith

  To niepozorne, jedno z najpopularniejszych w anglosaskim świecie nazwisko, nosił Noblista z roku 2009: fizyk i żeglarz, wynalazca i współtwórca matrycy CCD.

  Tomasz Tarnawski

  3 czerwca 2025
• 
  Kosmos

  Sławosz Uznański-Wiśniewski: Jakie kroki wykona w kosmosie?

  Sławosz Uznański-Wiśniewski spędzi ponad dwa tygodnie na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Co obiecujemy sobie po jego misji? [Artykuł także do słuchania]

  Paweł Ziemnicki

  25 maja 2025
• 
  Człowiek

  Tajna sieć Marii Skłodowskiej-Curie

  Jak zwerbowała pokolenie kobiet-naukowców.

  Clara Moskowitz

  1 kwietnia 2025
• 
  Człowiek

  Pokutną zbroję przywdziewali nie tylko mężczyźni

  Ustalono płeć szczątków znalezionych w ruinach bizantyjskiego klasztoru Khirbat el-Masani pod Jerozolimą. Tym samym jest pierwszy dowód na to, że surowe praktyki pokutne stosowały także kobiety.

  Agnieszka Krzemińska

  12 marca 2025
• 
  Człowiek

  Królewski dotyk: dwusetna rocznica końca wiary

  W 1825 r. odbyła się intronizacja Karola Filipa Burbona, od tego momentu Karola X. Była to ostatnia koronacja króla Francji – kolejni królowie (i jeden cesarz) tytułowali się już władcami Francuzów. Była to też ostatnia okazja do wykonania pewnego zabiegu, teoretycznie medycznego.

  Piotr Panek

  24 lutego 2025
• 
  Człowiek

  Podkast 124. Ewa Łabno-Falęcka: O wspólnej miłości Marii i Alberta

  Co łączyło Skłodowską-Curie i Einsteina? Na czym w życiu zależało im najbardziej? Co ich różniło? O korespondencji między dwojgiem badaczy opowiada dr Ewa Łabno-Falęcka – doradczyni inwestycyjna, wykładowczyni na Politechnice Warszawskiej, założycielka i prezeska Fundacji Rozwoju Edukacji dla Przemysłu, współwydawczyni książki „Listy 1911–1932 Maria Skłodowska-Curie / Albert Einstein”.

  Karol Jałochowski

  14 lutego 2025
• 
  Człowiek

  James Cook: trzy śmierci brytyjskiego żeglarza

  Bohater czy złoczyńca? Ofiara czy winowajca? Kim był jeden z najsłynniejszych podróżników i dlaczego o jego zabójstwie dyskutuje się do dziś. [Artykuł także do słuchania]

  Katarzyna Kostecka

  13 lutego 2025
• 
  Człowiek

  Amazonia: Kultura Casarabe rolniczo wyprzedziła swój czas

  Tropikalne lasy Amazonii przez dekady kojarzono z dziewiczą przyrodą i plemionami żyjącymi w harmonii z naturą. Kolejne odkrycia burzą ten obraz.

  Agnieszka Krzemińska

  30 stycznia 2025
• 
  Człowiek

  Trzecia kultura Siwczyka. Andrzej Szuba: Dawca oddechu z Granicznej

  Dom ze słów, który zbudował, to wysoka wieża samotności, ale też głęboko empatyczny, gościnny schron, nad którym płonie niebo pytań Kanta i trzeszczą zakłady Pascala. [Artykuł także do słuchania]

  Krzysztof Siwczyk

  12 stycznia 2025
• 
  Człowiek

  „Nie mów mi, co robić!”, czyli współczesna postać anarchizmu według Jamesa C. Scotta

  Jak nie być rządzonym? Zmarły w tym roku politolog, antropolog i anarchistyczny myśliciel James C. Scott wyjaśniał to w sposób nowatorski i inspirujący. [Artykuł także do słuchania]

  Tomasz Targański

  10 grudnia 2024
• 
  Człowiek

  Kopernik, Galileusz, Kepler: geniusz nie pochodzi z próżni

  Ze względu na ogromny zakres materiału prześledzenie ewolucji wiedzy naukowej na dużą skalę jest niezwykle trudne. Autorzy opublikowanego w „Science Advances” poradzili sobie z tym wyzwaniem dzięki sztucznej inteligencji.

  Tomasz Targański

  26 listopada 2024
• 
  Człowiek

  Bierzcie i programujcie w tym wszyscy. Zmarł Thomas E. Kurtz

  Był współtwórcą języka BASIC. To dzięki niemu komputery stały się dostępne dla wszystkich.

  pulsar

  19 listopada 2024
• 
  Zdrowie

  Mateusz K. Hołda, laureat Nagrody Naukowej POLITYKI 2024: Serce? To się obrazuje!

  Rozmowa z prof. dr. hab. n. med. Mateuszem Hołdą, kardiomorfologiem, laureatem Nagrody Naukowej w kategorii nauki o życiu, pierwszym polskim naukowcem, który otrzymał doktorat przed ukończeniem studiów, a tytuł profesora jako dwudziestoparolatek.

  Marta Alicja Trzeciak

  19 listopada 2024
• 
  Struktura

  Sebastian Glatt, Janusz Lewiński, Krzysztof Sacha oraz Marcin Wodziński z Nagrodami Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

  33. raz FNP uhonorowała najlepszych rodzimych badaczy w czterech kategoriach: nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich, humanistycznych i społecznych, chemicznych i o materiałach oraz o życiu i o Ziemi.

  pulsar

  30 października 2024