Genetyka i fizjologia

• 
  Struktura

  Testy genetyczne: źródło informacji i łakomy kąsek

  Kim jestem, skąd pochodzę, jakich mam nieznanych krewnych? Odpowiedzi coraz częściej szukamy w DNA. Ale uwaga: udostępnianie go prywatnym firmom nie zawsze jest bezpieczne. [Artykuł także do słuchania]

  Michał Witt

  4 listopada 2025
• 
  Człowiek

  Wymiary przestrzeni. Korek – dżdżownica ze szklanych tygrysów

  W korku wbrew pozorom nie chodzi o płynną jazdę, lecz o motywację do płynnej jazdy. Problem w tym, że człowiek musi przestać zdawać się na ewolucyjne schematy. [Artykuł także do słuchania]

  Marcin Skrzypek

  27 października 2025
• 
  Struktura

  Biologie fantastyczne. „Życie Chucka”, czyli jak to jest umierać

  Co nauka wie na temat procesów zachodzących w gasnącym mózgu? Uwaga: spojlery dosłownie od pierwszego zdania! [Artykuł także do słuchania]

  Marta Alicja Trzeciak

  26 października 2025
• 
  Człowiek

  Taylor Swift mówi zmiennie. A naukowcy analizują

  Wywiadom gwiazdy z trzech okresów kariery przyjrzeli się fonetycy z University of Minnesota. Do jakich wniosków doszli, jeśli chodzi o akcent i ton? [Artykuł także do słuchania]

  Monika Konert-Panek

  25 października 2025
• 
  Człowiek

  Oko nie tylko na oko. O spojrzeniach ludzi i innych naczelnych

  Czy na tle innych ssaków w ludzkim spojrzeniu jest coś wyjątkowego? Odpowiadają dr hab. Dariusz Danel, dr hab. Sławomir Wacewicz i dr Juan Olvido Perea-García, badacze ewolucyjnej roli wyglądu oczu. [Artykuł także do słuchania]

  Kasper Kalinowski

  21 października 2025
• 
  Zdrowie

  Nagroda Nobla 2025 z fizjologii lub medycyny: Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi

  Królewska Szwedzka Akademia Nauk przyznała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 2025 roku trójce naukowców. Są nimi: Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej.

  Marta Alicja Trzeciak

  6 października 2025
• 
  Człowiek

  Czyngis-chan: jeden z ostatnich rudowłosych Mongołów

  Mutacje związane z rdzawym kolorem włosów pochodzą z zachodniej Eurazji i mogły dotrzeć do Mongolii w epoce brązu wraz z pasterzami kultury Afanasjewo i Khemtseg. Później jednak zniknęły. Dlaczego? 

  Agnieszka Krzemińska

  2 października 2025
• 
  Człowiek

  Gen odporności

  Pochodzi od denisowian, ale przekazali go nam neandertalczycy. Dzięki niemu nasi przodkowie łatwiej podbili Amerykę.

  (HOLD)

  1 października 2025
• 
  Człowiek

  180 lat „Scientific American”. Genetyczne śpiewanie i dyrygowanie, czyli raportu specjalnego cz. 5.

  DNA to stara historia, historia z XX wieku. Zna tylko jedną śpiewkę. Ma tylko jedną funkcję, jaką jest przechowywanie informacji biologicznych, i radzi z nią sobie wybitnie dobrze. Ale jest bierny – nie może nic zdziałać bez swoich dzieci, RNA i białek. [Artykuł także do słuchania]

  Philip Ball

  1 października 2025
• 
  Człowiek

  Zapachy: dlaczego jedne odbieramy jako przyjemne, a inne uważamy za smród?

  Wrażenia węchowe, jak się okazuje, są niezwykle indywidualne – woń, która dla jednej osoby wydaje się kusząco kwiatowa, dla innej może być drażniąca i chemiczna. Niemieccy badacze poprosili niedawno 1227 uczestników, by opisali i ocenili 73 różne zapachy. Odkryli, że odpowiedzi były uderzająco zróżnicowane.

  Clara Moskowitz

  1 października 2025
• 
  Zdrowie

  Nocny warrrkot

  Chrapanie to nie zabawne dźwięki nocy. To wołanie organizmu o tlen, raptownie urwane przez brak tchu. I może zabić. Jakie metody są tutaj skuteczne?

  Paweł Walewski

  1 października 2025
• 
  Człowiek

  180 lat „Scientific American”. Neuronów zamieranie i odżywanie, czyli raportu specjalnego cz. 2.

  Próby zszywania uszkodzonych zakończeń neuronów w obwodowym układzie nerwowym sięgają VII wieku. Dopiero jednak pod koniec XIX wieku naukowcy zaczęli rozumieć, jak dokładnie przebiega regeneracja nerwów. [Artykuł także do słuchania]

  Diana Kwon

  1 października 2025
• 
  Człowiek

  Ejakulacja nie taka prosta, jak się (badaczom) wydaje

  Co sprawia, że kopulacja kończy się wytryskiem? To zależy, kogo zapytać: szczura, mysz czy człowieka.

  Marta Alicja Trzeciak

  23 września 2025
• 
  Struktura

  Pszczoła i człowiek bywają towarzyscy albo nie. Z podobnego powodu

  Międzynarodowy zespół naukowców odkrył korzenie zachowania społecznego, które mogły przetrwać 600 mln lat osobnej ewolucji.

  Marcin Rotkiewicz

  16 września 2025
• 
  Zdrowie

  Menstruacja i koronawirus: wpływy wzajemne

  Po przeanalizowaniu danych zdrowotnych ponad 12 tys. miesiączkujących kobiet naukowcy wykazali, że infekcja nie zaburzała ich cyklu jajnikowego, wpływała natomiast na stan endometrium. I nie są to jedyne wnioski z tych badań.

  Marta Alicja Trzeciak

  16 września 2025
• 
  Zdrowie

  Komórki nowotworowe podstępnie wymuszają środki do rozwoju

  Tkanki guza mogą się łączyć bezpośrednio z układem nerwowym. A podpiąwszy się do komunikacji neuronalnej, hakują wewnętrzny system dostaw żywności.

  Marta Alicja Trzeciak

  10 września 2025
• 
  Zdrowie

  System odpornościowy po zawale nie pomaga

  Kiedy dochodzi do uszkodzenia serca, organizm rekrutuje komórki do pomocy neutrofile. Jednak ich nadmierna aktywacja zwiększa ryzyko groźnych komplikacji.

  Marta Alicja Trzeciak

  10 września 2025
• 
  Zdrowie

  Amfetamina uzależnia szybciej? Przyczyna tkwi w jelitach

  W ostatnich latach uczeni wykazywali, że amphetamine use disorder zależy od wielu zmiennych – zarówno genetycznych oraz neurobiologicznych, jak i społecznych czy środowiskowych. Właśnie odkryto kolejny element tej układanki.

  Marta Alicja Trzeciak

  9 września 2025
• 
  Kosmos

  Zdrowa sąsiadka to ratunek dla komórek, które ucierpiały w kosmosie

  Na międzynarodowej Stacji Kosmicznej ludzkie tkanki posunęły się w latach. Już na Ziemi przywrócono im część dawnej sprawności. W przyszłości być może będzie to sposób na podreperowanie zdrowia astronautów.

  Marta Alicja Trzeciak

  4 września 2025
• 
  Zdrowie

  Co nam dają drożdżaki i kropidlaki, czyli o mykobiomie jelitowym

  Czy grzyby zasiedlające ustrój człowieka wpływają korzystnie na jego zdrowie? Nowe badania nie dają jednoznacznej odpowiedzi.

  Marta Alicja Trzeciak

  2 września 2025