Genetyka i fizjologia

• 
  Zdrowie

  Spersonalizowana szczepionka na raka

  Szczepionki oparte na mRNA można dostosowywać tak, aby celowały w unikalne mutacje guza konkretnego pacjenta. Jednak malejące wsparcie dla badań nad rakiem i szczepionkami mRNA zagraża rozwojowi tej obiecującej terapii.

  Rowan Moore Gerety

  1 stycznia 2026
• 
  Człowiek

  Mit o projektowaniu dzieci

  Nie wierzmy firmom, które obiecują genetyczną optymalizację zarodków.

  Arthur Caplan, James Tabery

  1 stycznia 2026
• 
  Człowiek

  Bałagan w mózgu

  Jego przyczyną są nieprzespane noce.

  (KKG)

  1 stycznia 2026
• 
  Człowiek

  Więcej niż wygląd

  Jak kolor włosów wpływa na organizm?

  (KKG)

  1 stycznia 2026
• 
  Zdrowie

  Czy wiek, w jakim się zostało ojcem, wpływa na zdrowie potomstwa?

  Przez lata utarło się przekonanie, że to kobieta ponosi odpowiedzialność za płodność i zdrową ciążę. To ją najczęściej ostrzega się przed zbyt późnym macierzyństwem, wskazując na tykający zegar biologiczny. W przypadku mężczyzn temat wydaje się mniej oczywisty i powszechnie się uważa, iż mogą zostać ojcami niemal w dowolnym momencie życia.

  Paweł Walewski

  1 stycznia 2026
• 
  Człowiek

  Półwysep Iberyjski przestał być końcem świata neandertalczyków

  Półwysep Iberyjski był miejscem, gdzie nasi dawni kuzyni trwali jeszcze uparcie, gdy reszta Europy już dawno zmieniła mieszkańców – tak przez lata uważano. Z nowych badań wynika, że niesłusznie.

  Agnieszka Krzemińska

  23 grudnia 2025
• 
  Człowiek

  „Ludzkie” mutacje wcale nie czynią nas wyjątkowymi

  Paleogenetycy znaleźli w żyjących ludziach archaiczne warianty genów, które miały definiować współczesne człowieczeństwo. Wyniki nie pasują do dawnej, prostej opowieści o ewolucji.

  Agnieszka Krzemińska

  17 grudnia 2025
• 
  Człowiek

  Juan Luis Arsuaga: Homo daleko odszedł od Lucy

  Nie jesteśmy tak silni jak np. neandertalczycy, nie potrafimy dużo podnieść, ale bez problemu możemy przemierzyć w ciągu dnia 20 km i nazajutrz zrobić to samo. Żaden inny naczelny nie dokona czegoś takiego – odpowiada Juan Luis Arsuaga, jeden z najwybitniejszych paleoantropologów Europy. [Artykuł także do słuchania]

  Kasper Kalinowski

  16 grudnia 2025
• 
  Człowiek

  Maja Olecka: Starzenie się to nie równia pochyła, tylko schody. A stopnie są co najmniej trzy

  Nauka zaczyna zupełnie inaczej widzieć to, co z biegiem lat dzieje się w naszych organizmach – mówi dr Maja Olecka z Instytutu Leibniza ds. Badań nad Starzeniem w Jenie. [Artykuł także do słuchania]

  Marcin Rotkiewicz

  12 grudnia 2025
• 
  Człowiek

  pulsar nadaje. sygnał 160. Aneta Brzezicka: Mózg jest młodszy, kiedy idzie w tango

  Dlaczego taniec, malowanie czy gry komputerowe utrzymują mózg w dobrej kondycji? Czym jest luka jego wieku? Co odliczają zegary mózgowe? Odpowiada psycholożka dr hab. Aneta Brzezicka, prof. Uniwersytetu SWPS.

  Katarzyna Czarnecka

  10 grudnia 2025
• 
  Człowiek

  Wyjście poza Europę dało tysiące nowych genów

  Które fragmenty genomu zamieniają się na RNA i jakie białka powstają dzięki procesowi splicingowemu? Badania szukające odpowiedzi na te pytania bazowały na bardzo zawężonym materiale. Do dziś.

  Agnieszka Krzemińska

  3 grudnia 2025
• 
  Człowiek

  Ile dróg prowadziło do Australii

  Pierwsi ludzie dotarli na Szósty Kontynent już 60–65 tys. lat temu – wskazują najnowsze badania genetyczne. Przy okazji naukowcy odkryli coś jeszcze.

  Andrzej Hołdys

  28 listopada 2025
• 
  Zdrowie

  Mutacje najczęściej ukrywają się na linii startu

  Dotychczasowe modele przewidujące, ile mutacji powinno znajdować się w danym miejscu genomu, niedoszacowują rzeczywistych wartości – wynika z badań opublikowanych w „Nature Communications”.

  Marta Alicja Trzeciak

  26 listopada 2025
• 
  Człowiek

  Umysły współpracujących działają w jednym rytmie. Czasami

  Analiza danych z eksperymentu przy użyciu nowatorskiej metody o nazwie Interbrain Representational Similarity Analysis ujawniła dwa etapy dopasowywania tego, co mózgi przetwarzają w danej chwili.

  Marcin Rotkiewicz

  25 listopada 2025
• 
  Zdrowie

  Tomasz Gąsior, laureat Nagrody Naukowej POLITYKI 2025: Groźne choroby serca rozwijają się po cichu, podstępnie. Działa efekt kaskady

  Najgroźniejsze choroby sercowo-metaboliczne rozwijają się po cichu, bezobjawowo – ostrzega dr hab. n. med. Tomasz Gąsior, prof. AWSB, laureat tegorocznej Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii nauki o życiu. [Artykuł także do słuchania]

  Marta Alicja Trzeciak

  25 listopada 2025
• 
  Człowiek

  Naczelne, neandertalczyk, człowiek – każdy całować się chce

  Ten gest pojawił się miliony lat temu, zanim nastały kultura, tabu i romantyzm. Wymieniając oddechy, nasi przodkowie przekazywali nie tylko mikroby, ale i więzi – być może równie skutecznie, jak słowa.

  Agnieszka Krzemińska

  19 listopada 2025
• 
  Człowiek

  Za rozwój inteligencji zapłaciła psychika?

  Mutacje powiązane z IQ pojawiły się na krótko przed tymi, które zwiększają podatność człowieka na zaburzenia psychiczne – stwierdzili naukowcy. Zastrzegają jednak, że wnioski z ich badań nie są uniwersalne.

  Marcin Rotkiewicz

  17 listopada 2025
• 
  Zdrowie

  Paradoks kawosza i depresji

  Kofeina blokuje receptory odpowiedzialne za efekt przeciwdepresyjny. A jednak nie zwiększa ryzyka zachorowania – wręcz przeciwnie.

  Marta Alicja Trzeciak

  14 listopada 2025
• 
  Środowisko

  Never-ending story, czyli psi rodowód

  Najnowsze analizy DNA i czaszek pokazują, że historia psa to bardziej plątanina ścieżek niż prosta droga.

  Agnieszka Krzemińska

  13 listopada 2025
• 
  Struktura

  Testy genetyczne: źródło informacji i łakomy kąsek

  Kim jestem, skąd pochodzę, jakich mam nieznanych krewnych? Odpowiedzi coraz częściej szukamy w DNA. Ale uwaga: udostępnianie go prywatnym firmom nie zawsze jest bezpieczne. [Artykuł także do słuchania]

  Michał Witt

  4 listopada 2025