Czyngis-chan: jeden z ostatnich rudowłosych Mongołów

W późnej epoce brązu (1500–1000 r. p.n.e.) w Mongolii żyli pasterze związani z tzw. kompleksem kurhanów kirgisurskich, którzy chowali zmarłych w monumentalnych kopcach ze stelami ozdobionymi wizerunkami jeleni. Oraz tacy, którzy preferowali prostsze grobowce antropomorficzne. Obie społeczności hodowały bydło i korzystały z tych samych dolin. Różniły się jednak czymś znacznie głębszym niż styl grobowców – genami.

Gdy zespół naukowców z Korei Południowej, Niemiec i Mongolii przeanalizował DNA 30 osób z grobów w dolinach rzek Orchon i Tamir, okazało się, że genotypy odpowiadały stylowi pochówku. Pierwsza grupa pasterzy była mieszana – w ok. 65 proc. wywodziła się z lokalnych populacji bajkalskich, ale miała też 10–15 proc. domieszki zachodnioeurazjatyckiej – odziedziczonej po przybyszach z rejonu Kaukazu, z kultur Afanasjewo i Khemtseg. Drugą tworzyli ludzie o czysto wschodnioazjatyckich korzeniach – bez śladów „zachodnich genów”. I choć żyli obok siebie przez 500 lat, niemal się nie mieszali, tworząc dwa równoległe światy.

Zmiana przyszła ok. 1000 r. p.n.e. Wówczas ze wschodniej Mongolii zaczęła rozprzestrzeniać się nowa kultura grobów płytowych, w której zmarłych chowano pod kamiennymi płytami, zawsze głową na wschód. Ich DNA było praktycznie identyczne z populacją pasterzy chowających swoich zmarłych w grobach antropomorficznych – również wschodnioazjatyckie, bez domieszki zachodniej. Gdy dotarli do centrum kraju, całkowicie zastąpili społeczności kurhanowe – zarówno w krajobrazie rytualnym, jak i w kodzie genetycznym. Nie doszło do asymilacji – był to klasyczny przypadek wymiany populacji.

Choć migracje z zachodu – m.in. kultura Afanasjewo – przyniosły do Mongolii pasterstwo i mleko, nie przyniosły jeszcze koni. Udomowienie tych zwierząt i wykorzystanie ich w codziennej praktyce pasterskiej pojawiło się dopiero później, najprawdopodobniej dzięki lokalnej adaptacji technologii – bez napływu nowych ludzi. Inaczej niż na zachodnich stepach, gdzie ekspansja jeźdźców była związana z realną migracją ludności, w Mongolii rozwój jeździectwa dokonał się na miejscu – przez przejmowanie innowacji, nie genów.

Dziś w Mongolii naturalne rude włosy są praktycznie niespotykane – mutacje MC1R odpowiedzialne za ten kolor niemal się tam nie pojawiają. Jeśli więc Temudżyn-chan (zmarły w 1227 r.) naprawdę był rudy, to był wyjątkiem – ostatnią rdzawą iskrą po dawnych pasterzach znad Kaukazu. Równie dobrze jednak kolor włosów mógł być jedynie barwnym dodatkiem do legendy o niezwykłym władcy, który wyróżniał się nie tylko czynami.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.