Czym było żelazo, zanim zasłużyło na swoją epokę

Bazalt może pomóc planecie i rolnikom. Byle się nie spieszyć

Rozsypywanie pokruszonego kamienia na polach uprawnych to niedrogi sposób na usuwanie CO2 z powietrza i równoczesne zwiększenie plonów. Jednak wiąże się ze znaczną ekspansją górnictwa. [Artykuł także do słuchania]

Na stanowisku Gadachrili w Gruzji archeolodzy odnaleźli jeden z najstarszych znanych warsztatów metalurgicznych Kaukazu. Dokonane tam odkrycia pokazują, że zamiast rewolucji, odbywało się powolne dojrzewanie do nowej ery.

Agnieszka Krzemińska

1 października 2025

Zespół badaczy z Francji, Gruzji i Niemiec przeanalizował dziesiątki fragmentów żużli, rud i pieców datowanych na przełom epoki brązu i żelaza, czyli ok. 1500–1100 lat p.n.e. W większości przypadków dominował klasyczny zestaw, czyli miedź pozyskiwana z lokalnych siarczkowych rud, wypalana w prostych piecach redukcyjnych. W niektórych próbkach pojawiły się jednak wyraźne ślady żelaza – w tym spieki o zawartości sięgającej 70 proc. tego metalu. Śladów jego obróbki nie było jednak w żadnym z narzędzi czy wyrobów końcowych.

Agnieszka Krzemińska

Dziennikarka naukowa pulsara i tygodnika POLITYKA. Ukończyła archeologię śródziemnomorską na UW. Stypendystka na Freie Universität w Berlinie. Autorka książek „Miłość w starożytnym Egipcie”, „Dawniej ludzie żyli w brudzie. Kiedy i dlaczego zaczęliśmy o siebie dbać” oraz „Grody, garnki i uczeni. O archeologicznych tajemnicach ziem polskich”, za którą w 2022 r. otrzymała Złotą Różę – nagrodę przyznawaną wspólnie przez Festiwal Nauki w Warszawie, Instytut Książki i miesięcznik „Nowe Książki” za pozycję popularnonaukową wyróżniającą się rzetelnością i wybitną formą literacką.

Czym było żelazo, zanim zasłużyło na swoją epokę

Bazalt może pomóc planecie i rolnikom. Byle się nie spieszyć

Agnieszka Krzemińska

Ten artykuł jest dostępny tylko dla naszych cyfrowych subskrybentów.