Reklama
Środowisko
Dlaczego Santoryn drżał przez kilka tygodni?
W skorupie ziemskiej pod wyspą przemieściło się w kilka tygodni 0,5 km3 magmy.
(HOLD)
1 stycznia 2026
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2026
Dlaczego Santoryn drżał przez kilka tygodni?
Środowisko
Klub gruboskórych dżentelmenów
Długo uważane za samotników, samce słoni afrykańskich mają zaskakująco bogate życie społeczne.
Caitlin O’Connell
1 stycznia 2026
Scientific American z dnia 1 stycznia 2026
Klub gruboskórych dżentelmenów
Środowisko
Dmuchanie na zimne
Lodowce górskie bronią się przed topnieniem, generując wiatry, które je schładzają.
(HOLD)
1 stycznia 2026
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2026
Dmuchanie na zimne
Środowisko
Jak mrówka obala tron
Kluczowe są manipulacja i podstęp.
(KKG)
1 stycznia 2026
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2026
Jak mrówka obala tron
Środowisko
Zagadka podwodnych wulkanów
Z oceanicznego dna wyrastają tysiące wulkanów. Nie byłoby tych tworów, gdyby nie kontynenty oddalone od nich o tysiące kilometrów.
(HOLD)
1 stycznia 2026
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2026
Zagadka podwodnych wulkanów
Środowisko
Kurczak mózgowiec
Kura potrafi być przebiegła, ma całkiem bogaty język, bywa empatyczna, podejmuje decyzje, kierując się doświadczeniem, i rozwiązuje problemy!
Ewa Nieckuła
1 stycznia 2026
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2026
Kurczak mózgowiec
Reklama
Środowisko
Podwodna kraina cudów
Robot portretuje osobliwości w podmorskim kanionie Mar de Plata.
Ashley Balzer Vigil
1 stycznia 2026
Scientific American z dnia 1 stycznia 2026
Podwodna kraina cudów
Środowisko
Chińczycy nurkują w Arktyce
Naukowcy z Chin pierwsi dotarli podwodnym pojazdem do wschodniej, sąsiadującej z Rosją, części śródoceanicznego Grzbietu Gakkela na dnie Oceanu Arktycznego. Szukali tam minerałów oraz… drogi do płaszcza Ziemi.
(HOLD)
1 stycznia 2026
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2026
Chińczycy nurkują w Arktyce
Środowisko
Wilk – kompan człowieka
Tysiące lat temu ludzie przywieźli wilki na bałtycką wyspę. W jakim celu?
(HOLD)
1 stycznia 2026
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2026
Wilk – kompan człowieka
Środowisko
Gniazda – kapsuły czasu
W starych gniazdach orłosępów archeolodzy odnajdują ślady ludzkiej historii.
Elizabeth Anne Brown
1 stycznia 2026
Scientific American z dnia 1 stycznia 2026
Gniazda – kapsuły czasu
Środowisko
Czy skończą nam się pierwiastki ziem rzadkich
Te cenne, lecz trudne do wydobycia metale odgrywają coraz większą rolę we współczesnej cywilizacji.
Clara Moskowitz
1 stycznia 2026
Scientific American z dnia 1 stycznia 2026
Czy skończą nam się pierwiastki ziem rzadkich
Środowisko
Dalekowschodni kolonizator
Jenot jest obcym gatunkiem w polskiej faunie. Jego zwiększająca się populacja niekorzystnie wpływa na wiele rodzimych zwierząt.
Radosław Kożuszek
1 stycznia 2026
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2026
Dalekowschodni kolonizator
Reklama
Środowisko
Droga do gigantyzmu, czyli mało spektakularny start drzew i lasów
Wysokie pnie, zdolność do utrzymania własnego ciężaru oraz transport wody na dziesiątki metrów w górę nie pojawiły się „od razu”, lecz są efektem długiej i skomplikowanej ewolucji. Najnowsze badania dają wgląd w jej początek.
Jolanta Iwańczuk
23 grudnia 2025
Środowisko
Generatory huraganów i tajfunów pracują na pełnych obrotach
Skala siły cyklonów tropikalnych, opracowana na początku lat 70. XX wieku przez amerykańskich badaczy Herberta Saffira i Roberta Simpsona, dzieli najpotężniejsze wiry atmosferyczne na Ziemi na pięć kategorii. Wygląda na to, że dziś to za mało.
Andrzej Hołdys
23 grudnia 2025
Środowisko
Koralowiec: znacznie bardziej zwierz niż krzew
Azot, którym te organizmy gospodarują oszczędnie, zbadali naukowcy. W przeprowadzonych eksperymentach jego źródłem było głównie białko zooplanktonicznych larw skorupiaków.
Piotr Panek
22 grudnia 2025
Środowisko
Słońce i wiatr przebojami naukowymi roku
Tygodnik „Science” za przełomowe osiągnięcie naukowe 2025 roku uznał odnawialne źródła energii. „Po raz pierwszy w historii dostarczyły one więcej prądu niż węgiel” – napisano w uzasadnieniu.
Andrzej Hołdys
21 grudnia 2025
Środowisko
Dinozaury nie czekały na Europejczyków
Zanim paleontologia zaczęła mówić po łacinie, skamieniałości miały już swoje imiona, historie i znaczenie. Tyle że nie w podręcznikach.
Jolanta Iwańczuk
20 grudnia 2025
Podkast
pulsar nadaje. sygnał 164. Gabriela Jarzębowska: Szczur. Niechciany gość czy mistrz przetrwania
Szary gryzoń czy idealny wzór do naśladowania? Bezwzględny szkodnik czy ofiara komunistycznej propagandy? O tym, jak kształtował się wizerunek szczura, opowiada dr Gabriela Jarzębowska, antropozoolożka/badaczka animal studies z Wydział „Artes Liberales” UW, autorka książki „Retoryka deratyzacji w PRL: od czystki etnicznej i politycznej do czystki gatunkowej” [podkast] #podkast #pulsarnadaje #podkastpulsara
Karol Jałochowski
19 grudnia 2025
Reklama
Środowisko
Humbaki: dobra wiadomość, która nie przeszła przez wąskie gardło
Słynące ze swoich pieśni – oraz rekordowo długich płetw piersiowych – wieloryby odradzają się po rzeziach z pierwszej połowy XX w. Nie są jednak takie jak dawniej.
Andrzej Hołdys
18 grudnia 2025
Środowisko
Ekojazda po torach
Dzięki aplikacji o nazwie SENSUM maszyniści mogą nie tylko poprawić płynność jazdy, ale też zmniejszyć zużycie energii. Korzystają na tym pasażerowie, przewoźnicy i środowisko.
materiał promocyjny
17 grudnia 2025
Środowisko
Bałtyk i Wisła – wyjątkowe akweny potrzebują szczególnego wsparcia
Bałtycki Grant Bioróżnorodności i Wiślany Grant Bioróżnorodności to programy grantowe realizowane przez Fundację ORLEN dla Pomorza. Ich celem jest wspieranie przedsięwzięć na rzecz ochrony, odbudowy i badania bioróżnorodności tych niezwykłych obszarów.
materiał promocyjny
17 grudnia 2025
Środowisko
Życie starsze, niż myśleliśmy? RNA mogło powstać już 4,3 mld lat temu
Nowy scenariusz narodzin życia na Ziemi pokazuje, że wystarczyły borany, promieniowanie i odrobina kosmicznych zderzeń, by w płytkich zbiornikach wodnych zaczęły powstawać pierwsze nukleotydy.
Andrzej Hołdys
16 grudnia 2025
Środowisko
Lodowce w Alpach trzymają się słabo. Coraz słabiej
Maksimum topnienia lodu w najwyższych górach Europy przypadnie na lata 2033–2041. Już wówczas skutki będą opłakane. A to nie będzie koniec problemów.
Andrzej Hołdys
15 grudnia 2025
Środowisko
Industrializacja zapisana w kościach ludzi z daleka
Jak szybko rewolucja przemysłowa, która skaziła wielkie ośrodki przemysłowe, dotarła angielską wieś i do miasteczek oddalonych o setki kilometrów od kominów fabrycznych? Odpowiedź znalazła naukowczyni ze Smithsonian Institution.
Andrzej Hołdys
15 grudnia 2025
Środowisko
Co wprawia w ruch kontynenty
Do tej pory geolodzy uważali, że ryft napędzany jest głównie przez procesy zachodzące wewnątrz skorupy ziemskiej. Właśnie się okazało, że znaczenie mają tu także czynniki, których byśmy o to nie podejrzewali. [Artykuł także do słuchania]
Jolanta Iwańczuk
15 grudnia 2025
Środowisko
Ukryta większość: Młodociane dinozaury były motorem ewolucyjnego sukcesu
Badania sugerują, że każdy etap życia giganta mezozoiku należy traktować jak odrębny „gatunek ekologiczny”. Prehistoria okazuje się światem wielokrotnie bogatszym niż do tej pory sądziliśmy. [Artykuł także do słuchania]
Jolanta Iwańczuk
13 grudnia 2025
Środowisko
Miłość w podczerwieni. Najstarszy język zapylania
Zanim na Ziemi pojawiły się kwiaty w jaskrawych barwach, zanim zapach wanilii, miodu i cytrusów kusił owady, rośliny porozumiewały się ze swoimi sprzymierzeńcami zupełnie inaczej.
Jolanta Iwańczuk
12 grudnia 2025
Środowisko
Jak nadmiar życia udusił wodny świat
Tuż przed katastrofą permsko-triasową oceany zostały potężnie „przenawożone” – wskazują najnowsze analizy materiału geologicznego z północno-zachodniego Iranu.
Jolanta Iwańczuk
11 grudnia 2025
Środowisko
Kastracja oddala od ssaków widmo śmierci
U 117 gatunków żyjących w ogrodach zoologicznych blokowanie reprodukcji wydłuża życie o 10–20 proc. – wykazały najnowsze badania. Tyle że ten efekt u samców i u samic ma inne podłoże.
Agnieszka Krzemińska
10 grudnia 2025
Środowisko
Kawia kontratakuje. Polemika z tekstem „Jaki znak twój? Orzeł biały? Już nie”
Historia naszych słowników, zielników i podręczników dowodzi, że język opisu przyrody zawsze był tworem uczonych, nie ludu. [Artykuł także do słuchania]
Piotr Panek
9 grudnia 2025
Środowisko
Dekada po porozumieniu paryskim. Świat się ocieplił, ale ludzkość zaczyna iść w dobrym kierunku
W chwili podpisywania porozumienia paryskiego zdawało się, że jest dość czasu na utrzymanie w ryzach globalnego ocieplenia. Unijny serwis klimatyczny Copernicus wskazywał wtedy, że jeśli nic nie zrobimy, granica zostanie przekroczona w 2042 r. Obecne prognozy mówią o maju 2029 r. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
9 grudnia 2025
Polityka z dnia 9 grudnia 2025
Cieplej, ale mądrzej
Środowisko
Zielone płuca Afryki w kryzysie
Zdegradowane lasy tropikalne oddają więcej dwutlenku węgla niż go pochłaniają.
Andrzej Hołdys
5 grudnia 2025
Środowisko
Dżuma w Średniowieczu: zaczęło się od wielkiego wybuchu
Czy to możliwe, że erupcja wulkanu na jednym końcu świata uruchomiła lawinę tragicznych zdarzeń na drugim? Najnowsze badania naukowców z University Cambridge i Leibniz Institute sugerują, że tak właśnie stało się ok. 1345 r.
Agnieszka Krzemińska
4 grudnia 2025
Środowisko
Dinozaury w Boliwii musiały stać w korkach
Duże natężenie ruchu panowało ok. 70 mln lat temu na obszarze dzisiejszego Parku Narodowego Torotoro. Świadczą o tym tysiące odcisków odkrytych na stanowisku Carreras Pampas.
Jolanta Iwańczuk
4 grudnia 2025
Środowisko
Chore poczwarki mrówek „proszą” o eutanazję
To zachowanie stanowi formę altruizmu krewniaczego. Jednostka poświęca się, by chronić krewnych, z którymi dzieli geny, w tym wypadku przed wybuchem śmiertelnej epidemii.
Marcin Rotkiewicz
2 grudnia 2025
Środowisko
Życie spadło na Ziemię wraz z deszczem?
Do tej pory część badaczy uznawała, że siarkowe biomolekuły pojawiły się na naszej planecie dopiero po powstaniu życia – pierwsze organizmy same musiały się zatroszczyć o ich wytworzenie. Badaczka z University of Colorado w Boulder dowodzi, że było inaczej.
Andrzej Hołdys
2 grudnia 2025
Środowisko
Muzyka małp i wyścigi naukowców
Makaki potrafią synchronizować ruchy z rytmem muzyki – wynika z badań opublikowanych w „Science”. Czy ta informacja wnosi coś nowego do aktualnego stanu wiedzy?
Marta Alicja Trzeciak
1 grudnia 2025
Środowisko
Wielkie wybuchy życia
Kontrowersyjne dowody sugerują, że złożone formy życia mogły powstać setki milionów lat wcześniej, niż dotąd sądzono – i prawdopodobnie więcej niż raz. [Artykuł także do słuchania]
Asher Elbein
1 grudnia 2025
Scientific American z dnia 1 grudnia 2025
Wielkie wybuchy życia
Środowisko
Osuwisko tuż za domem
W miarę jak zmiany klimatu przynoszą w góry coraz gwałtowniejsze deszcze, rośnie zagrożenie niebezpiecznymi spływami rumowisk
Jen Schwartz
1 grudnia 2025
Scientific American z dnia 1 grudnia 2025
Osuwisko tuż za domem
Środowisko
Skrzydła motyli ozdabia temperatura
Do zaskakujących wniosków doszli uczeni z National University of Singapore, badający afrykańskie Bicyclus anynana, znane z kolorowych oczek na skrzydłach.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 grudnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2025
Tajemnice motylich skrzydeł
Środowisko
Lek na opryszczkę na koci katar
Środek przeciwwirusowy aplikuje się bezpośrednio na kocie oczy, co według właścicieli w porównaniu z lekami doustnymi jest sporym udogodnieniem.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 grudnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2025
Lek dla ludzi pomaga kotom
Środowisko
Ręka w łapę, ręka w skrzydło. O współpracy człowieka z osobnikami dzikimi
W pewnych miejscach na świecie ludzie polują razem ze zwierzętami. Wiele z tych więzi jednak utraciliśmy lub są one w trakcie zanikania. [Artykuł także do słuchania]
Martyna Walerowicz
1 grudnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2025
Niezwykłe duety
Środowisko
Niedźwiedzia uczta
W sierpniu tego roku miałam okazję na własne oczy zobaczyć jeden z najwspanialszych spektakli natury – powrót łososi z oceanu do alaskańskich rzek.
Renata Bubrowiecka
1 grudnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2025
Niedźwiedzia uczta
Środowisko
Im cieplej, tym głośniej
Startujące samoloty staną się głośniejsze w wyniku zmiany klimatu.
Andrzej Hołdys
1 grudnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2025
Im cieplej, tym głośniej
Środowisko
Kiedy nietoperz świeci na zielono
Od oceanicznych głębin po lasy tropikalne – setki gatunków zwierząt ma zdolność bioluminescencji. Jak się okazało, dotyczy to także m.in. mroczków brunatnych, nocków szarych czy molosków brazylijskich.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 grudnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2025
Świecące nietoperze
Środowisko
Woda zmieniona w wino
Nawet susze i bardzo trudne warunki terenowe nie zniechęcały starożytnych rolników z Bliskiego Wschodu do uprawy winorośli.
(HOLD)
1 grudnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2025
Woda zmieniona w wino
Środowisko
Kaczodziobe mumie z Wyoming
Paleontolodzy wydobyli ze skał sprzed 66 mln lat skamieniałości dinozaurów z naturalnymi odlewami ich skóry, w tym także… gadzich kopyt.
Andrzej Hołdys
1 grudnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2025
Kaczodziobe mumie z Wyoming
Środowisko
Sekretne życie drzew
Naukowcy badają życie tętniące głęboko wewnątrz pni.
Saugat Bolakhe
1 grudnia 2025
Scientific American z dnia 1 grudnia 2025
Sekretne życie drzew
Środowisko
Nie tylko tektonika
Nieoczekiwana przyczyna podnoszenia się skorupy ziemskiej w Republice Południowej Afryki.
Avery Schuyler Nunn
1 grudnia 2025
Scientific American z dnia 1 grudnia 2025
Nie tylko tektonika
Struktura
Biologie fantastyczne. „Predator: Strefa zagrożenia”: przemiana drapieżnika romantycznego
Zarówno fabułę najnowszego filmu z kultowej serii, jak i biologię Predatorów można podzielić na dwa wątki: „drapieżnictwo” oraz „klan”. Niech posłużą one jako klucze do analizy fizjologii oraz ekologii ludu Yautja. Uwaga! Gigantyczna dawka spojlerów. [Artykuł także do słuchania]
Marta Alicja Trzeciak
28 listopada 2025
Środowisko
Po co sowom „uszy”, skoro są pozorne
Związek występowania określonych piór u sów z ich trybem życia postanowili przeanalizować ornitolodzy Adrian Surmacki i Piotr Minias. I dostrzegli pewne korelacje.
Piotr Panek
28 listopada 2025
Środowisko
Koty domowe żyją w Europie dopiero od 2 tys. lat? To uproszczona interpretacja nowych badań
Dominująca do tej pory hipoteza zakładała, że zwierzęta te dotarły na nasz kontynent wraz z neolitycznymi rolnikami, ok. 9,5 tys. lat temu. Nowa praca przesuwa ten czas ku współczesności o niemal 7,5 tys. lat.
Marta Alicja Trzeciak
27 listopada 2025
Środowisko
pulsar nadaje. sygnał 158. Renata Stachowicz-Rybka: Rośliny zeznają szczerze
Do czego paleobotaniczka potrzebuje intuicji, a do czego zębów nosorożca? Jaką teraźniejszość opisują dawno umarłe roślinne szczątki? Jakie ludzkie zbrodnie można dzięki nim udowodnić? Odpowiada dr hab. Renata Stachowicz-Rybka, profesorka Instytutu Botaniki im. Władysława Szafera PAN w Krakowie.
Katarzyna Czarnecka
26 listopada 2025
Środowisko
Biały Ląd schłodzi sobie klimat, ale nam nie pomoże
Odsłaniające się spod lodu antarktyczne skały mogą zahamować ocieplenie klimatu. Nie stanie się to jednak ani w tym, ani w przyszłym stuleciu – podkreślają odkrywcy nowego mechanizmu regulującego temperatury na Ziemi.
Andrzej Hołdys
25 listopada 2025
Środowisko
„Głowę odcięto, ciało ukryto”. O nielegalnym zabijaniu wilków w Polsce mówi prof. Sabina Pierużek-Nowak.
Co kilkadziesiąt godzin ginie w Polsce wilk zastrzelony z broni palnej. Bo podobno wilki pustoszą łowiska. Tymczasem myśliwi w ciągu roku zabijają pół miliona saren i jeleni. Setki tysięcy dzików. Dziesiątki tysięcy lisów. Wilki nie są winne. O tym, co się dzieje w lasach, opowiada biolożka prof. Sabina Pierużek-Nowak. [Artykuł także do słuchania]
Jędrzej Winiecki
25 listopada 2025
Polityka z dnia 25 listopada 2025
Stan przedobławowy
Środowisko
Żółwie morskie wolą korzystać z mapy, nie z kompasu
O tym, że niektóre gatunki mają zmysły pozwalające im w precyzyjny sposób orientować się w polu magnetycznym Ziemi, wiadomo już od dawna. Jak dokładnie zwierzęta te odczytują parametry pola? „Czują” je, czy raczej „widzą”?
Marta Alicja Trzeciak
24 listopada 2025
Środowisko
Wielka pijawka z syluru nie na krew polowała
Autorzy tego odkrycia twierdzą, że podaje ono w wątpliwość dotychczasowe przekonanie o drodze ewolucji tego siodełkowca. Nie można jednak wykluczyć innego scenariusza. [Artykuł także do słuchania]
Piotr Panek
24 listopada 2025
Podkast
pulsar nadaje. sygnał 157. Jędrzej Winiecki: Społecznicy są formą zaczynu
Skąd się biorą w Polsce nowe rezerwaty przyrody? Nierzadko z amatorskiej pasji, z zaangażowania aktywistów. Opowiada o tym jeden z nich, nasz redakcyjny kolega, Jędrzej Winiecki.
Karol Jałochowski
21 listopada 2025
Środowisko
Wewnętrze jądro Ziemi jest stałe, ale niezupełnie
Środek naszego globu wypełnia materia, którą naukowcy określają stanem superjonowym – powstaje on wyłącznie w warunkach bardzo wysokiego ciśnienia i temperatury.
Andrzej Hołdys
21 listopada 2025
Środowisko
Thea zadała Ziemi cios od słonecznej strony
Glob, którego zderzenie z młodą Błękitną planetą doprowadziło do powstania Księżyca, także uformował się blisko Słońca i mógł być naszym sąsiadem.
Andrzej Hołdys
20 listopada 2025
Środowisko
Pięć centymetrów po końcu świata, czyli liczne informacje z triasu
Po wielkim wymieraniu permskim oceany były niemal martwe, a życie odradzało się powoli i mozolnie – tak przez lata wyglądał podręcznikowy obraz początku triasu. Niepozorne skały z formacji Vikinghøgda znajdującej się na Spitsbergenie ujawniają zupełnie inną historię.
Jolanta Iwańczuk
20 listopada 2025
Środowisko
Jednokomórkowce są najlepsze. Przynajmniej, jeśli chodzi o DNA
Najmniejsze eukarionty wciąż noszą w sobie bogactwo dawnych mechanizmów, które mogą okazać się kluczem do nowych terapii – wynika z najnowszych badań nad nimi.
Jolanta Iwańczuk
19 listopada 2025
Środowisko
Paliwo transformacji
Gaz zyskuje na znaczeniu, bo pomaga w odchodzeniu od węgla, a jednocześnie bardzo dobrze uzupełnia elektrownie wiatrowe i słoneczne. Możemy importować go z wielu źródeł,więc nie ma obaw o jego dostępność.
materiał promocyjny
19 listopada 2025
Środowisko
Biznes napędzany wodorem
Niskoemisyjny i odnawialny wodór to wielka szansa na dekarbonizację sektora przemysłowego i transportowego. Grupa ORLEN ma ambicje, by stać się światowym liderem we wdrażaniu technologii wodorowych.
materiał promocyjny
19 listopada 2025
Środowisko
Szympansy: zabijanie sąsiadów przynosi wymierne korzyści
Czy śmiertelna agresja międzygrupowa i ekspansja terytorialna przekłada się na sukces reprodukcyjny? Naukowcy szukali odpowiedzi przez 10 lat.
Marcin Rotkiewicz
18 listopada 2025
Środowisko
Życie sprzed 3,3 mld lat wysłało do nas chemiczną pocztówkę
Wczesne ślady aktywności organizmów na Ziemi zidentyfikowali dzięki wsparciu sztucznej inteligencji naukowcy. Przekonują, że ich metoda może przynieść przełom w odnajdywaniu podobnych tropów na Marsie.
Andrzej Hołdys
18 listopada 2025
Środowisko
Przełom w badaniach nad wymarłymi gatunkami
Szczątki mamuta z Jakucji zachowały nie tylko tkanki i sierść, ale też mikroskopijne cząsteczki RNA. Naukowcy odtworzyli „ostatnie chwile” zwierzęcia.
Jolanta Iwańczuk
14 listopada 2025
Podkast
pulsar nadaje. sygnał 156. Daniel Tyborowski: Końce świata zdarzają się cyklicznie
O tym, jak i po co wchodziliśmy do wody, dlaczego robiliśmy to wielokrotnie i co z tego wynikło, opowiada dr Daniel Tyborowski – paleobiolog, geolog, popularyzator nauki, autor książki „W głębiny. Ewolucyjna podróż morskich gadów i ssaków”, która właśnie ukazała się nakładem Wydawnictwa RN.
Karol Jałochowski
14 listopada 2025
Środowisko
Never-ending story, czyli psi rodowód
Najnowsze analizy DNA i czaszek pokazują, że historia psa to bardziej plątanina ścieżek niż prosta droga.
Agnieszka Krzemińska
13 listopada 2025
Środowisko
Dwutlenek węgla – coraz bliżej szczytu
Rok 2025 będzie kolejnym, w którym ludzkości nie udało się ograniczyć emisji dwutlenku węgla. Przeciwnie – dociążyliśmy atmosferę kolejnymi dziesiątkami miliardów ton.
Andrzej Hołdys
13 listopada 2025
Środowisko
Człowiek wykańcza kolejne wielkie jezioro
Zagłada Jeziora Aralskiego stała się symbolem ludzkiej bezmyślności i krótkowzrocznej zachłanności. Naukowcy ostrzegają, że podobny los grozi Tonlé Sap, największemu jezioru Azji Południowo-Wschodniej.
Andrzej Hołdys
11 listopada 2025
Środowisko
Hormon, który każe mózgowi chcieć więcej
Estrogen działa nie tylko na „obwodzie”, lecz także bezpośrednio w mózgu. Oddziałuje na neuroprzekaźniki i synapsy, uwrażliwiając neurony na nagrodę.
Marta Alicja Trzeciak
11 listopada 2025
Środowisko
Arktyka wkracza w nową epokę niczym pendolino. To rewolucja. Zielenieje nawet woda
Za kołem polarnym trwa masowa przeprowadzka i ekspansja roślin. Arktyczna przyroda wkroczyła w nową epokę.
Andrzej Hołdys
10 listopada 2025
Polityka z dnia 10 listopada 2025
Zielono pod biegunem
Środowisko
Jaki znak twój? Orzeł biały? Już nie. Nadgorliwi Polacy zmieniają nazwy roślin i zwierząt
Kto ty jesteś? Polak mały! Jaki znak twój? Orzeł biały? Niestety, już nie. Gdyby ten ptak wiedział, jak go nazywają niektórzy polscy naukowcy, poczerwieniałby ze wstydu…
Wojciech Piasecki, Tomasz Heese
10 listopada 2025
Polityka z dnia 10 listopada 2025
Znak orłana
Środowisko
Historię Arktyki zapisał kosmiczny pył
Jak zmieniał się zasięg lodu morskiego w ciągu ostatnich 30 tys. lat? Odpowiedź znaleźli badacze z University of Washington w Seattle.
Andrzej Hołdys
6 listopada 2025
Środowisko
Kto czuje więź z naturą? Ważne pytanie, zaskakujące odpowiedzi
Pronaukowe poglądy, wysokie dochody, dostęp do technologii. Te zmienne kojarzą się z postawami proekologicznymi. Czy słusznie? [Artykuł także do słuchania]
Marta Alicja Trzeciak
6 listopada 2025
Środowisko
Zmiany klimatyczne: Polacy się przejmują, ale rośnie „plemię nie wiem”
Trzy czwarte mieszkańców naszego kraju obawia się skutków zmian klimatycznych, ale zarazem znacznie zmniejszyła się liczba tych, którzy oczekują od rządu działań w tej kwestii. Takie wnioski płyną z „Raportu milczącej większości”. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
5 listopada 2025
Środowisko
Szerszenie mieszczuchy uczą się tolerować nielubianych sąsiadów
By przetrwać w środowisku zurbanizowanym, drapieżne owady przerzucają się na taki rodzaj pokarmu, jakiego nie wybiera konkurencja.
Marta Alicja Trzeciak
4 listopada 2025
Środowisko
Nanotyran. Oto mały król pradawnych drapieżników
„Miniaturowy T. rex” przez dziesięciolecia był dla paleontologów kością niezgody. Jedni widzieli w nim młodocianego tyranozaura, inni – odrębny gatunek. Odkrycie z Montany wreszcie pomogło rozwiązać zagadkę.
Jolanta Iwańczuk
3 listopada 2025
Środowisko
Orki polują w rekinich „żłobkach”
Te walenie zdają się gustować w wątrobach żarłaczy białych. Aby zdobyć swój przysmak, opracowały kilka nowatorskich technik łowieckich.
Marta Alicja Trzeciak
3 listopada 2025
Środowisko
Pytanie o zimowanie, czyli co w genetycznym zanadrzu ma wiechlina roczna
Poa annua dobrze sobie radzi w różnych warunkach pogodowych, także na Antarktydzie. Czy to oznacza, że stworzyła podgatunek dostosowany do krótkiego lata polarnego? Odpowiedzi udzielili badacze z Uniwersytetu Warszawskiego. [Artykuł także do słuchania]
Piotr Panek
3 listopada 2025
Środowisko
Elitarny język ultradźwięków
Pomaga myszom we wzajemnej komunikacji.
(KKG)
1 listopada 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2025
Elitarny język ultradźwięków
Środowisko
Przez dziurkę od klucza
Ludzkie podglądactwo może mieć głębokie ewolucyjne korzenie.
Clarissa Brincat
1 listopada 2025
Scientific American z dnia 1 listopada 2025
Przez dziurkę od klucza
Środowisko
Gorące (i życiodajne) wstrząsy
Energia generowana podczas trzęsienia ziemi tylko w jednej dziesiątej jest przekształcana w fale sejsmiczne poruszające skałami. Reszta niemal w całości zmienia się w energię cieplną.
(HOLD)
1 listopada 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2025
Gorące (i życiodajne) wstrząsy
Środowisko
Ptasie zrzutki
Zależnie od rodzaju pokarmu i intensywności żerowania ptaki mogą produkować od jednej czy dwóch do nawet kilkudziesięciu wypluwek dziennie. Z czego składają się te twory i jak powstają?
Romuald Mikusek
1 listopada 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2025
Ptasie zrzutki
Środowisko
Złudne podobieństwa
Echolokacja delfinów to bardziej czucie niż widzenie.
Cody Cottier
1 listopada 2025
Scientific American z dnia 1 listopada 2025
Złudne podobieństwa
Środowisko
Grooming społeczny
Obejmowanie, uściski dłoni czy poklepywanie po plecach – taki język gestów pojawił się na długo wcześniej, zanim nasi przodkowie zaczęli przemierzać afrykańskie sawanny. I ma wiele wspólnego z tym, co robią zwierzęta, które iskają się i liżą.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 listopada 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2025
Grooming społeczny
Środowisko
„Zboczone” owady
Klonują potomstwo. Wydają synów dopiero na jesieni. Nagle zmieniają roślinę żywicielską. Popełniają samobójstwa. Takie dziwactwa stwierdzono u mszyc.
Marek W. Kozłowski
1 listopada 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2025
„Zboczone” owady
Środowisko
Początki ptasiej polarnej odysei
Skamieniałości rzucają światło na moment, kiedy ptaki rozpoczęły swoje niesamowite wędrówki do Arktyki w celach rozrodczych.
Lauren N. Wilson, Daniel T. Ksepka
1 listopada 2025
Scientific American z dnia 1 listopada 2025
Początki ptasiej polarnej odysei
Środowisko
Dinozaury geoinżynierami
Mezozoiczne gady wyniszczyły większość lasów, które odżyły dopiero po ich zniknięciu.
(HOLD)
1 listopada 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2025
Dinozaury geoinżynierami
Środowisko
Zaraźliwe wstrząsy
Strefy subdukcji mogą „infekować” sąsiednie płyty tektoniczne.
Evan Howell
1 listopada 2025
Scientific American z dnia 1 listopada 2025
Zaraźliwe wstrząsy
Środowisko
Kiedy krokodyle ciągnęły brzuchy po ziemi
Jednym z kluczowych pytań ewolucji kręgowców jest to, czy ustawienie kończyn pod ciałem mogło odciążyć mięśnie i szkielet, pozwalając zwierzętom rosnąć do ogromnych rozmiarów bez ryzyka przeciążenia. Właśnie pojawiła się pewna odpowiedź.
Jolanta Iwańczuk
31 października 2025
Środowisko
Dwie głowy to dla niektórych sytuacja zwyczajna
Wiele zwierząt tradycyjnie nazywanych robakami po utracie części ciała łatwo ją odbudowuje – dotyczy to zarówno głowy, jak i ogona. U Stenostomum brevipharyngium czasami jednak zawodzi kontrola.
Piotr Panek
31 października 2025
Środowisko
Najszybsze trzęsienie ziemi nastąpiło w Mjanmie
Strefa, wzdłuż której pękały skały, przesuwała się z prędkością 5 km na sekundę. Wystarczyło półtorej minuty do wykonania cięcia o długości blisko 500 km. Badacze z Chin, Francji, Singapuru i USA przeanalizowali to tragiczne w skutkach zdarzenie.
Andrzej Hołdys
30 października 2025
Środowisko
Otwornice mówią: zimno przyszło wcześniej
Wielkie lądolody pojawiły się na półkuli północnej setki tysięcy lat przed początkiem plejstocenu – wskazują badania dawnych morskich mikroorganizmów.
Andrzej Hołdys
30 października 2025
Środowisko
Jak koralowiec usztywnia swój szkielet na żądanie
Miękki Leptogorgia chilensis, żyjący wzdłuż pacyficznego wybrzeża od Kalifornii po Chile, zaskakuje swoimi właściwościami. Wystarczy dotyk, by jego giętkie, miękkie jak gąbka ciało w jednej chwili stało się twarde jak stal.
Jolanta Iwańczuk
29 października 2025
Środowisko
Giną żurawie. Dziesiątkuje je na zachodzie Europy ptasia grypa
Martwe ptaki znajdowane są od Niemiec po Hiszpanię – na szlaku wędrówki z północnych rejonów kontynentu ku zimowiskom nad Morzem Śródziemnym.
Jędrzej Winiecki
27 października 2025
Środowisko
Rybie ucho, które pamięta wieki
Dzięki tym badaniom otolitów można dziś porównywać tempo wzrostu i warunki życia ryb współczesnych z tymi, które pływały w morzach przed tysiącami lat.
Jolanta Iwańczuk
24 października 2025
Środowisko
Komar z londyńskiego metra to jednak mit
Uciążliwy owad nie wyewoluował w podziemiach europejskich miast. Jego historia jest o tysiące lat starsza, ale nierozerwalnie związana z rozwojem ludzkiej cywilizacji.
Marcin Rotkiewicz
23 października 2025
Środowisko
Dinozaury nigdy nie oddałyby władzy nad światem
„Do samego końca świetnie się miały. Dominowały na kuli ziemskiej, a ich upadek był nagły” – mówi Andrew Flynn, paleontolog z National Museum of Natural History w Waszyngtonie.
Andrzej Hołdys
23 października 2025
1
2
...
26
następna »
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama