Środowisko
Ssaki kopytne: 60 mln lat ewolucji z przeszkodami
Zwierzęta takie jak mamuty czy nosorożce włochate ograniczały pożary, rozprzestrzeniały nasiona i modelowały krajobraz. Ich zniknięcie pozostawiło pustkę, której żaden inny gatunek nie zdołał wypełnić.
Jolanta Iwańczuk
13 czerwca 2025
Technologia
Dwutlenek węgla nasz wróg. No, chyba że przyjaciel
Do łowów na dwutlenek węgla znajdujący się w spalinach lub powietrzu byłoby z pewnością znacznie więcej chętnych, gdyby było to – choćby w niewielkim stopniu – opłacalne. Właśnie pojawiła się na to szansa.
Andrzej Hołdys
12 czerwca 2025
Środowisko
Jak glony nitkowate utrudniają życie swoim większym kolegom
Nie mają wśród hydrobiologów dobrej prasy. W przeżyźnionych rzekach wypierają mchy i rośliny naczyniowe. Na morskim szelfie zaś – duże glony tworzące podwodne łąki. Badacze przyjrzeli się im właśnie dokładniej.
Piotr Panek
12 czerwca 2025
Środowisko
Ropy już nie ma, metan wciąż wycieka
„Zbierając informacje z 494 lokalizacji w pięciu prowincjach, stworzyliśmy największą bazę bezpośrednich pomiarów emisji z nieczynnych szybów w Kanadzie” – piszą autorzy badania opublikowanego w „Environmental Science & Technology”.
Jolanta Iwańczuk
12 czerwca 2025
Środowisko
Hydropułapka z hydrożelu: test w Dolinie Śmierci
To jedno z najgorętszych miejsc na Ziemi z oficjalnym światowym rekordem temperatury wynoszącym 56,7 st. C i więcej niż skąpymi opadami. Czyż nie jest więc idealne do sprawdzenia prototypu urządzenia wyłapującego wodę z powietrza?
Andrzej Hołdys
11 czerwca 2025
Środowisko
Źródła niepowodzeń
Woda pitna staje się zasobem coraz rzadszym i coraz trudniej odnawialnym. A my szastamy nią tak, jakbyśmy zupełnie nie zdawali sobie z tego sprawy.
Materiał we współpracy komercyjnej
10 czerwca 2025
Polityka z dnia 10 czerwca 2025
Źródła niepowodzeń
Środowisko
Pnie cypryśników mówią o nadzwyczaj kryzysowym wieku VI
Dół klimatyczny, w który wpadła wtedy przyroda planety, a wraz z nią nasza cywilizacja, był o wiele głębszy, niż do tej pory sądzono.
Andrzej Hołdys
10 czerwca 2025
Środowisko
Małpa z Arabii, czyli czy wszyscy jesteśmy Europejczykami
Czy wspólny przodek ludzi, szympansów i goryli był z naszego kontynentu, ale klimat zmusił go do przeprowadzki do Afryki? Rozwiązanie tej zagadki, a także paru innych mogą skrywać piaski Półwyspu Arabskiego. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
10 czerwca 2025
Reklama
Środowisko
Jakie kwiatki dinozaur skrywał w wielkim brzuchu
Bohaterem tego odkrycia jest gigantyczny zauropod Diamantinasaurus matildae, którego szczątki wydobyto w 2017 roku w Queensland w Australii. Wśród kości paleontolodzy natrafili na kololit, czyli skamieniałą zawartość jelit.
Jolanta Iwańczuk
9 czerwca 2025
Środowisko
Gumowa łapka jest moja. O iluzji, której ulega mysz
Dlaczego naukowcy głaskali pędzelkiem mysie łapki? Ponieważ chcieli się przekonać, czy u gryzoni, podobnie jak u ludzi, zachodzi tzw. iluzja gumowej ręki. Zjawisko to zaobserwowano i udokumentowano w latach 90. w serii eksperymentów, w których wykorzystywano gumowe atrapy dłoni.
Marta Alicja Trzeciak
6 czerwca 2025
Podkast
Podkast 140. Barbara Pietrzak: Rozwielitka uwodzi osobowością
– Wątek osobowości zwierząt wzbudza zawsze dużo emocji. Sam fakt, że traktujemy zwierzę jako osobę, jest tematem samym w sobie – mówi dr hab. Barbara Pietrzak, biolożka z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizująca się w ekologii i biologii ewolucyjnej.
Marek Ścibior
6 czerwca 2025
Środowisko
Nosorożce tracą rogi, by zachować życie
Drastycznie wyglądający zabieg zniechęca kłusowników do nielegalnych polowań – wynika z badań opublikowanych dziś w „Science”.
Marta Alicja Trzeciak
5 czerwca 2025
Środowisko
Czym robot może zarazić szympansa
Zaobserwowano to u ludzi, psów, owiec, słoni, papużek falistych oraz tytułowych małp: kiedy ktoś ziewa, trudno się od tej czynności powstrzymać. Ten „ktoś” nie musi być jednak przedstawicielem tego samego gatunku. Ani nawet organizmem żywym.
Wojciech Mikołuszko
5 czerwca 2025
Środowisko
Naukowcy apelują: oceany powinny być wolne – głównie od ludzi
Zero połowów. Zero wydobycia ropy i gazu. Zero eksploatacji dna morskiego. Bez wyjątków i na zawsze – tak w największym skrócie można streścić propozycję przedstawioną w dzisiejszym „Nature”. Inaczej ziemskim wodom grozi biologiczna zagłada.
Andrzej Hołdys
4 czerwca 2025
Środowisko
Arktyka: ptaki i dinozaury w jednym stały domu
Ptasie kości zachowują się bardzo rzadko. Te należące do piskląt – prawie w ogóle. Tym razem jednak udało się je znaleźć. I odkryć, co na dalekiej północy dzieje się nieprzerwanie od ponad 70 mln lat.
Jolanta Iwańczuk
3 czerwca 2025
Środowisko
Wywęszyć problemy
Psy odgrywają istotną rolę w zwalczaniu inwazyjnych gatunków.
Gennaro Tomma
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Wywęszyć problemy
Reklama
Środowisko
Pożary zagrażają astronomii
Szalejący ogień jest niebezpieczny zarówno dla życia ludzi i zwierząt, jak i czystości nieba
Peter Mcmahon
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Pożary zagrażają astronomii
Środowisko
Róże: skromne początki królowej kwiatów
Badacze przeanalizowali DNA ponad 80 gatunków tych kwiatów. Analiza markerów genetycznych pozwoliła prześledzić historię ewolucyjną, geograficzną oraz powiązania między poszczególnymi gatunkami.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Protoplasta współczesnych róż
Środowisko
Gladiatorzy mezozoiku
Wspaniale zachowane pancerze i szkielety dinozaurów ujawniają tajemnice funkcjonowania tych zwierząt.
Michael B. Habib
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Gladiatorzy mezozoiku
Środowisko
Obce wśród swoich. O rybich przesiedleńcach w polskich wodach
Kupując ryby ze stawów produkcyjnych, rzadko się zastanawiamy, skąd pochodzą ich przodkowie. A taki karp czy pstrąg nie są u nas gatunkami rdzennymi. [Artykuł także do słuchania]
Radosław Kożuszek
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Obce ryby wód polskich
Środowisko
Czy grad może zabić?
Owszem, gradobicie bywa śmiertelne. Takie przypadki się zdarzały. Nawet dość często.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Czy grad może zabić?
Środowisko
Odwłok jak klatka
Służył antycznemu gatunkowi osy do przetrzymywania ofiar.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Odwłok jak klatka
Środowisko
Klimatyczne raje nie istnieją
Na Ziemi nie ma takich regionów, do których można się przeprowadzić, bo nie dotkną ich zmiany klimatu.
Redakcja Scientific American
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Klimatyczne raje nie istnieją
Środowisko
Uprawy jutra
Rolnictwo przechodzi rewolucję – cichą, ale głęboką. Między tradycją a innowacją, wiejskim polem a laboratorium formuje się nowa wizja produkcji żywności: zrównoważona i inteligentna.
Justyna Jońca
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Uprawy jutra
Reklama
Środowisko
Kiedy Islandię zalała lawa
Pod koniec plejstocenu, gdy z półkuli północnej ewakuowały się wielkie masy lodu, kłopoty miała i wyspa na dalekiej północy, i jedna z Ameryk.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Lód i ryft
Środowisko
IQ szczeniaków
Pomoże przewidzieć ich dojrzałą osobowość.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
IQ szczeniaków
Środowisko
Opiekuńcze bezkręgowce
Rzadko się zdarza, aby wśród bezkręgowców jajami czy młodymi opiekował się któryś z rodziców. Istnieją jednak takie przypadki.
Radosław Kożuszek
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Opiekuńcze bezkręgowce
Środowisko
Superwulkan Yellowstone oddaje gazy
Dopóki to robi, dopóty nie grozi wybuchem.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Superwulkan Yellowstone oddaje gazy
Środowisko
Dlaczego żółw żyje krócej niż rekin, a pies dłużej niż mysz
To biologiczna zagadka, dlaczego niektóre gatunki starzeją się szybciej od innych. Wciąż słabo rozumiemy mechanizmy starzenia.
Clara Moskowitz
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Zagadka długowieczności
Środowisko
Kogo zęby bolą, niech się skarży rybom
Pierwsza hipoteza mówi, że zęby pradawnych ryb niejako wyszły z paszczy i przekształciły się w łuski. Druga, że przeciwnie. I ta była popularniejsza, a najnowsza analiza jeszcze bardziej ją uprawdopodabnia.
Piotr Panek
30 maja 2025
Środowisko
Mamy nowy rezerwat: Bliżyńskie Lasy Naturalne
Powołanie rezerwatu większego od najmniejszych polskich parków narodowych – Ojcowskiego i Pienińskiego – i prawie tak dużego, jak park Babiogórski, jest w zasadzie cudem. Tym większy powód do radości. [Artykuł także do słuchania]
Jędrzej Winiecki
28 maja 2025
Środowisko
Leniwce zniknęły, bo ludzie byli nadaktywni
Zmiany w środowisku spowodowały, że te ssaki występowały licznie i były bardzo zróżnicowane. Człowiek ich sytuację drastycznie zmienił. Tak wynika z pracy w najnowszym „Science”.
Wojciech Mikołuszko
22 maja 2025
Reklama
Środowisko
Aurora wie wszystko i przewiduje co stanie się na Ziemi
Sztuczna inteligencja zabiera się za prognozowanie nie tylko pogody, ale wszelkich zjawisk zachodzących w ziemskiej atmosferze i hydrosferze. Jest w tym naprawdę dobra. I tysiące razy szybsza, choć to nie tylko jej zasługa.
Andrzej Hołdys
21 maja 2025
Środowisko
Antarktyczne jednokomórkowce wskazują: na kryzys najlepsza współpraca
Wzgórza Larsemanna to jedna z mniejszych antarktycznych oaz. Mieszkańcami tego terenu zainteresowali się mikrobiolodzy uczestniczący w ekspedycji niemieckiego statku badawczego „Polarstern”. Wyniki badań mocno ich zdziwiły.
Andrzej Hołdys
21 maja 2025
Środowisko
Igranie z lodem, czyli jak przy ociepleniu ucierpi kriosfera
Na planecie cieplejszej o 1,5 st. C w porównaniu z epoką przedprzemysłową, poziom mórz musi być wyższy o kilka metrów. Tak było zawsze i ta przeszłość może powrócić – przestrzega grupa wybitnych glacjologów. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
20 maja 2025
Środowisko
Żyrafa lepsza od świni? Fakty i mity o komunikacji organizmów ziemskich
Życie na naszej planecie działa w sieciach genów, strachu, zapachów, sygnałów świetlnych. Wiemy o nich coraz więcej, ale wciąż wpadamy w pułapki romantycznych uproszczeń. [Artykuł także do słuchania]
Marta Alicja Trzeciak
20 maja 2025
Polityka z dnia 20 maja 2025
Między splotami
Środowisko
Gdy kapucynka się nudzi, bierze sobie dziecko wyjca
Był rok 2022. Uczeni zauważyli, że jeden z samców kapucynki nosi na plecach młode nienależące do jego gatunku. Wkrótce okazało się, że nie jest jedyny. W „Current Biology” znajdujemy wyjaśnienie tego nietypowego zachowania.
Marta Alicja Trzeciak
19 maja 2025
Środowisko
Dżelady nie lubią, gdy ktoś gada bez sensu
To małpy, które – w odróżnieniu od szympansów czy bonobo – mówią dużo. Doskonale rozumieją „wypowiedzi” innych członków stada nawet wtedy, gdy są one wyrwane z kontekstu. I dziwią się, kiedy porządek rozmowy zostaje zaburzony.
Marta Alicja Trzeciak
15 maja 2025
Środowisko
Szymon Malinowski: Dość już pogarszającego się klimatu
Czy możliwy jest nieograniczony wzrost na ograniczonej planecie? Nauka mówi, że nie. A przywódcy polityczni, społeczni i ekonomiczni wolą milczeć. [Artykuł także do słuchania]
Szymon Malinowski
13 maja 2025
Polityka z dnia 13 maja 2025
Klimat zły
Środowisko
Słońce świeci, Słońce grzeje, Słońce ugasi pragnienie
Co czwarty mieszkaniec globu ma ograniczony dostęp do czystej wody pitnej. A gdyby tak pozyskiwać ją wprost z atmosfery?
Andrzej Hołdys
13 maja 2025
Reklama
Środowisko
Szympans i człowiek rozstali się na początku wielkiej globalnej suszy
Około 6 mln lat temu doszło do spadku ilości opadów. Było tak bardzo sucho, że Morze Śródziemne wyschło na blisko pół miliona lat. Pozostały jednak azyle.
Andrzej Hołdys
12 maja 2025
Środowisko
Nie żyje Rei del Causse, najsłynniejszy europejski orłosęp
Jego medialna kariera rozpoczęła się od lądowania na parapecie kuchni jednego z bloków mieszkalnych w Poznaniu. Na wolności przeżył trzy lata. [Artykuł także do słuchania]
Jędrzej Winiecki
12 maja 2025
Środowisko
Szympansy bębnią indywidualnie
Te naczelne uderzają w drzewa, by się komunikować. Czy różnice w rytmie to następstwo pewnych cech fizjologicznych, czy coś więcej? 370 nagrań przeanalizowali naukowcy, by się tego dowiedzieć.
Marta Alicja Trzeciak
9 maja 2025
Podkast
Podkast 136. Andrzej Dziembowski: Pac-Many rozkładamy na części pierwsze
Na czym polega wyjątkowość RNA? Przez całe dziesięciolecia związki te pozostawały w cieniu DNA, ale to właśnie one tworzyły fundamenty życia, a oparte na nich szczepionki ratowały świat podczas ostatniej pandemii. Rozmawiamy z ich badaczem – prof. Andrzejem Dziembowskim, biologiem molekularnym, biochemikiem i genetykiem z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.
Karol Jałochowski
9 maja 2025
Środowisko
Jak pyłki i zarodniki sterują pogodą
Obecnie stosowane modele meteorologiczne i klimatyczne zazwyczaj nie uwzględniają faktu, że mikroskopijne cząstki biologiczne pełnią kluczową funkcję w powstawaniu chmur i opadów. Zdaniem badaczy to poważne niedopatrzenie, które może wpływać na dokładność prognoz.
Jolanta Iwańczuk
8 maja 2025
Środowisko
O czym szumią myszy: Pstryczek-elektryczek i żwawy plemniczek
Relacja z badań naukowców z Washington University School of Medicine z małą pomocą Juliana Tuwima stworzona.
Marta Alicja Trzeciak
8 maja 2025
Środowisko
Dno głębokiego morza: nic o nim nie wiemy i na tym tracimy
Człowiek zobaczył go niewiele: tylko 0,001 proc, czyli obszar odpowiadający jednej dziesiątej powierzchni Belgii. Badacze wskazują, że poznawanie reszty jest priorytetowe i powinno się odbywać się bez problemów, które w tej chwili to uniemożliwiają. Apelują więc o współpracę.
Wojciech Mikołuszko
8 maja 2025
Środowisko
Błyszczaki przyjaciół poznają i wspierają w biedzie
Niektóre gatunki zwierząt mają silnie rozwinięty tzw. helping behaviour. Objawia się to m.in. w strategiach rozrodczych. Nie zawsze jednak w taki sam sposób.
Marta Alicja Trzeciak
7 maja 2025
Reklama
Środowisko
Bartosz Pirga: Z niedźwiedziami żyjmy w zgodzie, nie „regulujmy" ich populacji ołowiem
Zarejestrowałem ludzi wrzucających petardę do gawry. To czyste szaleństwo i rzecz niezmiernie szkodliwa przyrodniczo i społecznie – mówi dr Bartosz Pirga, biolog, badacz dużych drapieżników. [Artykuł także do słuchania]
Krzysztof Potaczała
6 maja 2025
Polityka z dnia 6 maja 2025
Wara od gawry
Środowisko
Zabawa i Przygoda: stawy bliskie, a życie w nich odmienne
Na zalewie Szczecińskim usypano dwie wyspy. W każdej powstał zbiornik wodny, wyjątkowo interesujący dla badaczy. Właśnie opisali oni funkcjonujący w nich zooplankton.
Piotr Panek
6 maja 2025
Środowisko
O czym szumią myszy: Przepis na zabawę dla czworga
Weź mysz obojętną i mysz agresywną. Umieść je we wspólnej klatce. Upewnij się, że pierwsza nie polubiła drugiej.
Marta Alicja Trzeciak
2 maja 2025
Środowisko
W Polsce, czyli tam, gdzie są gorące źródła
Nadające się do wykorzystania zasoby wód termalnych – leczniczych i przede wszystkim użytkowych – mamy całkiem przyzwoite. Dzięki wierceniom geologicznym pula ta znacznie wzrosła w ciągu ostatnich 15 lat. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Gorące wnętrze Polski
Środowisko
Małpie opiekunki
Muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje.
(KKG)
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Małpie opiekunki
Środowisko
Miejskie jeże cierpią przez człowieka
W ich organizmach gromadzą się masowo wytwarzane przez nas toksyny.
Andrzej Hołdys
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Zanieczyszczone miejskie jeże
Środowisko
Kiedy matką jaj jest ojciec
Mniej więcej przez dwa miesiące inkubacji bardzo rzadko schodzi z gniazda. Sporadycznie pobiera pokarm oraz wodę i prawie w ogóle się nie wypróżnia. Podczas całego tego okresu traci nawet 30 proc. masy ciała. Tak postępuje samiec emu. I nie jest jedynym kręgowcem, który samodzielnie dba o młode. [Artykuł także do słuchania]
Radosław Kożuszek
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Ojcomatki
Środowisko
Etiopski kuzyn wilka ma słabość do nektaru
Kaberu może pełnić funkcję zapylacza kojarzoną zwykle z owadami, ptakami i nietoperzami, ale nie z drapieżnikami. Autorami tej hipotezy są naukowcy z Ethiopian Wolf Conservation Program.
Meghan Bartels
1 maja 2025
Scientific American z dnia 1 maja 2025
Drapieżni zapylacze
Reklama
Środowisko
Tropikalne drzewo, które walczy piorunami
Niektóre drzewa tropikalne nie boją się piorunów. Przeciwnie, ściągają je, aby z ich pomocą pozbyć się konkurencji.
Andrzej Hołdys
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Piorunie, uderz!
Środowisko
Producentki jaj
W Polsce najpopularniejszymi jajami konsumpcyjnymi dostępnymi w handlu są te pochodzące od kur i przepiórek. Ale pozyskujemy je też od innych gatunków ptaków.
Radosław Kożuszek
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Producentki jaj
Środowisko
Małżeństwa rzek
Tak jak i ludzie rzeki się różnią, co niekiedy bardzo widać, gdy się spotkają. Natura jednak postanowiła, że pomimo odmienności mają iść razem przez życie.
Olga Orzyłowska-Śliwińska
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Małżeństwa rzek
Środowisko
Nimfy, poczwarki i „hormon młodociany”
Dlaczego owady przechodzą metamorfozę, w dodatku tak odmienną u różnych grup? Jak kształtował się ten proces w toku ewolucji? [Artykuł także do słuchania]
Marek Kozłowski
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Nimfy, poczwarki i „hormon młodociany”
Środowisko
Smagnięcie suszą
W Kalifornii systematycznie powiększa się kontrast pomiędzy okresami wilgotnymi i suchymi.
Clara Moskowitz
1 maja 2025
Scientific American z dnia 1 maja 2025
Smagnięcie suszą
Środowisko
Z nerek na pola uprawne
Chociaż mocz zawiera związki bezużyteczne lub szkodliwe dla organizmu człowieka, jest cennym źródłem azotu.
(HOLD)
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Z nerek na pola uprawne
Środowisko
Żłobki, domy i tarliska, czyli drugie życie platform wiertniczych
Wycofane z eksploatacji starzejące się konstrukcje można usuwać i niszczyć związane z nimi siedliska. Można też je zachować w oceanie jako sztuczne rafy znajdujące się pod opieką państwa. Która opcja jest korzystna? [Artykuł także do słuchania]
Asher Radziner
1 maja 2025
Scientific American z dnia 1 maja 2025
Drugie życie platform wiertniczych
Środowisko
Wir morski jest niczym food truck
Naukowcy wykryli w nich zaskakujące bogactwo lipidów, w tym wiele tłuszczów. Łącznie zidentyfikowali około tysiąca związków niezbędnych każdej żywej komórce.
Andrzej Hołdys
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Wir morski niczym food truck
Reklama
Środowisko
Finezyjna moc żebropława
Olbrzymie ciśnienie panujące w morskiej głębi zmiażdżyłoby większość gatunków żyjących na powierzchni. Jak to się zatem dzieje, że gąbczaste, przezroczyste stworzenia z ciałami o konsystencji galaretki potrafią przetrwać kilometry pod wodą, a rozpadają się na powierzchni?
Elizabeth Anne Brown
1 maja 2025
Scientific American z dnia 1 maja 2025
Finezyjna moc
Środowisko
Mikroplastik: piętno odciśnięte przez człowieka w skałach
Wapień nylonowy, dolomit poliestrowo-akrylowy, mułowiec polipropylenowy, flisz polietylenowy – czy takie nazwy będą w przyszłości nadawać geolodzy?
Andrzej Hołdys
30 kwietnia 2025
Środowisko
Odra: ryby znowu umierają
Według danych z monitoringu jakości wód prowadzonego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, wynika, że w 2024 r. po katastrofie z roku 2022 ichtiofauna się odbudowała. Niestety, pojawił się kolejny problem.
Piotr Panek
30 kwietnia 2025
Środowisko
Wilk krów i koni w diecie nie uwzględnia
Ujście Warty przypomina ranczo. Zwierzęta gospodarskie funkcjonują tam tygodniami samopas. Czy zatem kończą jako posiłek dla drapieżników? Sprawdzili to badacze z UW.
Piotr Panek
29 kwietnia 2025
Środowisko
Chiński cypryśnik błotny poległ w wojnie
Historia tego gatunku to przypomnienie, że czasami wystarczy jedno wydarzenie, by zakończyć miliony lat ewolucji. Raz zniszczonego lasu nie daje się tak łatwo wskrzesić. Zwłaszcza jeśli na jego miejscu wyrastają ludzkie imperia.
Agnieszka Krzemińska
29 kwietnia 2025
Środowisko
Gdy monsun szaleje, ryby znikają, a ludzi czeka głód
Historię Zatoki Bengalskiej z ostatnich 22 tys. lat zrekonstruowali badacze. To, czego się dowiedzieli, nie napawa optymizmem. Podobnie możliwe scenariusze przyszłości.
Andrzej Hołdys
28 kwietnia 2025
Środowisko
O miejscach hałasów dobiegających spod ziemi
Sejsmolodzy na różne sposoby próbują zrekonstruować historię trzęsień ziemi w regionie świata, który badają. Poza samymi warstwami skalnymi głównym źródłem informacji są dla nich dokumenty historyczne. A jeśli ich zabraknie lub są w nich luki?
Andrzej Hołdys
25 kwietnia 2025
Środowisko
Lasówki stołują się wygodnie
Różne gatunki tych ptaków żerują w różnych partiach drzew. Czy to oznacza, że również jedzą co innego, jak pod koniec lat 50. sugerował jeden z badaczy?
Piotr Panek
25 kwietnia 2025
Reklama
Środowisko
Po pestce do kłębka. O początkach winiarstwa w Italii
Kluczowe pytanie brzmiało: kiedy pojawiły się pestki, których kształt i długość przypominają te znane z odmian uprawnych? Odpowiedź okazała się złożona.
Agnieszka Krzemińska
25 kwietnia 2025
Podkast
Podkast 134. Marta Wrzosek: Grzyby potrzebują adwokata
Grzyby nie należą ani do flory, ani do fauny, ale bez nich świat nie wyglądałby tak, jak wygląda. O równie intrygującej – ostatnio choćby za sprawą serialu „The Last of Us” – jak tajemniczej 1,5-milionowej populacji opowiada prof. Marta Wrzosek, mykolożka z Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Marek Ścibior
25 kwietnia 2025
Środowisko
Kolekcjonerka kości, czyli dość dziwna gąsienica z Hawajów
Je mięso. Mieszka u pająka. Do kamuflażu używa części ciał ofiar. Oto przedstawicielka rodzaju Hyposmocoma.
Marta Alicja Trzeciak
24 kwietnia 2025
Środowisko
Bonobo: z solidarnymi samicami samiec raczej nie wygra
Społeczności szympansów karłowatych są wśród ssaków wyjątkowe: tu w zasadzie rządzą osobniczki. Dlaczego? Naukowcy przetestowali trzy hipotezy.
Wojciech Mikołuszko
24 kwietnia 2025
Środowisko
Za fale gorąca przyjdzie kiedyś im zapłacić?
28 bilionów dolarów – na taką kwotę wyceniają badacze straty wynikające z długotrwałych upałów sprowokowanych przez emisje gazów cieplarnianych w latach 1991–2020. Wskazują też winnych.
Andrzej Hołdys
23 kwietnia 2025
Środowisko
O czym szumią myszy. O zaufaniu do palacza
„Pani kierowniczko, ja to wszystko rozumie. Ja rozumie, że wam jest zimno, ale jak jest zima, to musi być zimno, tak? Pani kierowniczko, takie jest odwieczne prawo natury”.
Marta Alicja Trzeciak
23 kwietnia 2025
Środowisko
Nieszczęśliwa siódemka, czyli co zatruwa ziemię
Kadm, nikiel, chrom, arsen, kobalt, miedź i ołów – jedna piąta ludności świata mieszka w regionie świata, w którym gleba jest skażona co najmniej jednym z tych toksycznych pierwiastków. I oczywiście spożywa uprawiane tam rośliny.
Andrzej Hołdys
22 kwietnia 2025
Środowisko
Śmierć. Jak rozumieją ją zwierzęta
Co zwierzęta wiedzą o ulotności swojego istnienia? Jak żegnają bliskich? Czy mogą odebrać sobie życie? Wciąż nie rozumiemy wewnętrznych światów innych gatunków. [Artykuł także do słuchania]
Marta Alicja Trzeciak
22 kwietnia 2025
Polityka z dnia 22 kwietnia 2025
Fauna w żałobie
Reklama
Środowisko
Dorosły bocian to konserwatysta
Iberyjska populacja tych ptaków w przeważającej części pozostaje na zimę w ojczyźnie. Czy tylko dlatego, że na tamtejszych polach ryżowych buszuje smakowity rak luizjański?
Piotr Panek
18 kwietnia 2025
Podkast
Podkast 133. Małgorzata Owczarska: Wolność, równość, hydrowspólność – opowieść o błękitnej humanistyce
My, istoty z wodą żyjące w strachu przed wodą i w lęku przed jej brakiem. Jesteśmy wodą, istniejemy dzięki niej, a jednocześnie wyparliśmy ją z opisu świata, skolonizowaliśmy. O przywracaniu należnego jej miejsca opowiada dr Małgorzata Owczarska, antropolożka kultury i etnografka z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, badaczka błękitnej humanistyki, etnografii Polinezji, aktywizmu ludów tubylczych i postkolonializmu.
Karol Jałochowski
18 kwietnia 2025
Środowisko
Mamuty: milion lat wędrówki z Syberii
Mitochondrialne DNA od 34 trąbowców – 11 pochodziło z wczesnego i środkowego plejstocenu – przeanalizował międzynarodowy zespół naukowców. Dzięki temu wiadomo więcej o ich populacjach.
Jolanta Iwańczuk
17 kwietnia 2025
Środowisko
O losie naszej planety mogą zdecydować cirrusy i stratocumulusy
Znaczenie chmur jako aktywnych graczy będzie rosło w miarę podnoszenia się temperatury na globie. Kłopot polega na tym, że wciąż nie za bardzo wiadomo, w jaki dokładnie sposób zachowają się na klimatycznej planszy. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
15 kwietnia 2025
Polityka z dnia 15 kwietnia 2025
Cirrusy i stratocumulusy
Środowisko
O czym szumią myszy. Gryzonie nie potrząsają głową po nowym LSD
Jakby tu zrobić tak, żebyśmy mogli badać LSD i żeby nam nie blokowali badań? Dramat w dwóch aktach.
Marta Alicja Trzeciak
15 kwietnia 2025
Środowisko
Gapić się jak wrona w kwadrat
Krukowate pojmują geometrię euklidesową – donoszą niemieccy uczeni. To znaczy: odróżniają kwadrat od trapezu w połowie przypadków – powinni dodać.
Marta Alicja Trzeciak
11 kwietnia 2025
Środowisko
„Wilkory z »Gry o tron« ożyły”, czyli historia o pozornym wskrzeszeniu
Jak, mając do dyspozycji nowoczesne laboratorium biologiczne, sprawić, aby jego produkt trafił na okładkę „Time’a” i czołówki światowych mediów? Z wyzwaniem tym skutecznie zmierzyła się firma Colossal Biosciences. [Artykuł także do słuchania]
Piotr Panek
9 kwietnia 2025
Środowisko
Ciemna różnorodność oświetla braki w naturze
Podstawą fitogeografii jest pojęcie potencjalnej roślinności naturalnej. Czyli tej, która zajmowałby dany teren, gdyby nie wpływ człowieka. A jest on silniejszy niż przypuszczano – dowodzą nowe badania.
Piotr Panek
8 kwietnia 2025
Reklama
Środowisko
Dinozaury nie milczą. Mówią, że mogły przetrwać
Czy wielkie gady naprawdę były skazane na zagładę? Nowe badania obalają dotychczasowych teorie.
Jolanta Iwańczuk
8 kwietnia 2025
Środowisko
Podtlenek azotu niepokoi geochemików i geofizyków
W natlenionej wodzie azotany i azotyny pod wpływem światła słonecznego przekształcają się w ten związek bez udziału mikroorganizmów – odkryli hiszpańscy i duńscy badacze.
Piotr Panek
7 kwietnia 2025
Podkast
Podkast 131. Kowalczyk, Średziński: Niech borsuk będzie z Wami!
Jestem borsukiem i jestem z tego dumny – tak, zdaniem znawców tematu, „nosi się” ten drapieżnik. Pospolity, a zaskakująco słabo poznany. I jeszcze słabiej chroniony. Opowiadają o nim miłośnicy i obrońcy przyrody, autorzy książki „Borsuk. Władca ciemności. Biografia nieautoryzowana” – prof. Rafał Kowalczyk, badacz ssaków drapieżnych i kopytnych z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży, oraz dr Paweł Średziński, historyk, dziennikarz i pisarz.
Karol Jałochowski
4 kwietnia 2025
Środowisko
Makaki czy orki też mają kulturę. Czas o nią zadbać
Potrzebne są regulacje dotyczące obyczajów i praktyk przekazywanych przez zwierzęta z pokolenia na pokolenie.
Marta Alicja Trzeciak
3 kwietnia 2025
Środowisko
Z tlenem poszło życiu łatwiej niż z fotosyntezą
Dzieje jednokomórkowych form życia na naszej planecie w pierwszych 2 mld lat jej historii zrekonstruowali badacze. Wyniki analiz okazały się zaskakujące.
Andrzej Hołdys
3 kwietnia 2025
Środowisko
„Rzucać grochem o ścianę” i bonobo potrafią
Szympansy karłowate używają przynajmniej siedmiu dźwięków. A ich połączenia – podobnie jak w przypadku ludzkiej mowy – to złożone struktury semantyczne.
Marcin Rotkiewicz
3 kwietnia 2025
Środowisko
Ogień już nie przyjdzie niezapowiedziany
Naukowcy przewidzą jego lokalizację z wyprzedzeniem nawet dziesięciu dni i z dokładnością do 9 km, którą w ciągu pięciu lat chcą zwiększyć do zaledwie 1 km.
Andrzej Hołdys
1 kwietnia 2025
Środowisko
Uderz w skałę, tryśnie wodór. Także w Polsce
Choć jest najpowszechniejszym pierwiastkiem we Wszechświecie i wzorcowym źródłem energii odnawialnej, długo uważano, że jego ziemskie zasoby są bezużyteczne. Czyżby się mylono? [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
1 kwietnia 2025
Polityka z dnia 1 kwietnia 2025
Uderz w skałę, tryśnie wodór
Reklama
Środowisko
Strzał moczem w powietrze
Najpewniej to sposób delfinów na komunikację z innymi osobnikami.
(KKG)
1 kwietnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2025
Strzał moczem w powietrze
Środowisko
Spojrzenie w barwne kocie oczy
Naukowcy wykorzystali bogactwo zdjęć dzikich kotów w internecie, próbując zrozumieć, jak doszło do pojawienia się kotów z oczami zielonymi czy niebieskimi (obok brązowych) – i odnaleźli coś w rodzaju szarej strefy.
Zane Wolf
1 kwietnia 2025
Scientific American z dnia 1 kwietnia 2025
Skąd tyle kolorów?
Środowisko
Jądro pełne helu?
W środku Ziemi może się znajdować znaczna ilość pierwiastka pochodzącego z narodzin Wszechświata.
(HOLD)
1 kwietnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2025
Jądro pełne helu?
Środowisko
Mysi ratownicy
Udzielają pierwszej pomocy pobratymcom w potrzebie.
(KKG)
1 kwietnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2025
Mysi ratownicy
1
2
...
23
następna »
Reklama
Reklama