Środowisko
Ni pies, ni wirus. Odkryto mikroba, który rzuca wyzwanie definicji życia
Prowadzi tak skrajnie pasożytniczy tryb życia, że pozbył się niemal wszystkich funkcji życiowych. I wygląda na to, że nie jest w oceanicznych wodach jedyny.
Marcin Rotkiewicz
14 lipca 2025
Środowisko
Siarka schładza Ziemię ostatnio coraz mniej
Chiny starają się poprawić jakość powietrza, bo jego zanieczyszczenie odpowiada za ok. milion zgonów rocznie (ocena WHO). Ich działania mają jednak niekorzystny skutek uboczny – twierdzą geofizycy z University f Reading.
Andrzej Hołdys
14 lipca 2025
Środowisko
Mrówki odesłane do osobnych pokoi żyją w pokoju
Rośliny z rodzaju Squamellaria są zasiedlane przez różne gatunki mrówek. Mimo to nie odbywają się w nich walki na śmierć i życie. Na pytanie, dlaczego, odpowiedzieli właśnie autorzy pracy opublikowanej w „Science”.
Marta Alicja Trzeciak
10 lipca 2025
Środowisko
O czym szumią myszy. Hollywoodzka komedia, a na pewno nie dramat
Protagonistka wiedzie typowe życie laboratoryjnego everymana: dwunastogodzinny cykl świetlny, karma i woda ad libitum. Nagle jej życie zmienia się diametralnie...
Marta Alicja Trzeciak
10 lipca 2025
Człowiek
Oślice ofiarne zdradzają związki Kanaan z Egiptem
Cztery szkielety młodych samic złożone w fundamentach domów, zapewne po to, by przynieść im płodność i pomyślność znaleźli archeolodzy pracujący na stanowisku Tell eṣ-Ṣâfi, czyli starożytnym Gat w dzisiejszym Izraelu. Co z nich wyczytali?
Agnieszka Krzemińska
10 lipca 2025
Środowisko
Szkliwo zębów zniosło mrozy i upały, by rozpocząć badawczą rewolucję
DNA może przetrwać w materiale kopalnym ok. miliona lat. Białka są pod tym względem trwalsze – do tej pory granica wynosiła ok. 4 mln lat. Została ona jednak właśnie znacząco przesunięta dzięki dwóm przełomowym badaniom.
Marcin Rotkiewicz
9 lipca 2025
Środowisko
O ślimakach, które przez badaczy potrzebowały terapii
Nie ma co ukrywać: naukowcy błotniarki stawowe dręczyli. Dowiedzieli się, że są one niepokojąco podobne do kręgowców, czyli także ludzi. Nie tylko jednak w ten sposób wzbogacili naszą wiedzę.
Piotr Panek
8 lipca 2025
Środowisko
Gdy znika lód, budzą się wulkany
Dzieje Mocho-Choshuenco w południowych Andach – od plejstocenu aż po czasy współczesne – przeanalizowali badacze z Chile i USA. Wyniki wskazują, że pod pewnymi względami nie jest on wyjątkowy.
Jolanta Iwańczuk
8 lipca 2025
Reklama
Środowisko
Jesiony wyniosłe: stare są pokonane, młode stają do walki
Grzyb Hymenoscyphus fraxineus jest dla znakomitej większości tych drzew morderczy. Dlaczego nie dla wszystkich? Naukowcy właśnie to odkryli.
Piotr Panek
7 lipca 2025
Środowisko
Raport o suszy: To najgorsza ze wszystkich katastrof naturalnych
Rozmiary strat powodowanych przez susze na całym świecie podwoiły się w ciągu ćwierć wieku. Teraz dojdzie do tego w ciągu 10 lat.
Andrzej Hołdys
3 lipca 2025
Środowisko
Klimat zaskoczył naukowców: gorączka rośnie dwa razy szybciej od prognoz
Za oknem żar się leje z nieba, a badacze przyznają, że niemal wszystkie modele klimatyczne z ostatnich dwóch dekad się myliły. Konkretnie: dramatycznie nie doszacowały tempa gromadzenia się ciepła w ziemskiej atmosferze. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
2 lipca 2025
Środowisko
Warszawa gra w zielone: Korzenie chłodu i cienia
Miasto latem może przypominać piekarnik. Może też jednak być miejscem, którego mieszkańcy czują się komfortowo. By osiągnąć ten cel, człowiek musi dbać o swojego najważniejszego sprzymierzeńca: roślinność. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
2 lipca 2025
Środowisko
Mrówki wiedzą lepiej jak uniknąć korków
Naukowcy badają trategie współpracy tych owadów, by opracować dla autonomicznych samochodów systemy, które nie będą się blokować.
Allison Parsha
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Spieszmy się powoli
Środowisko
Trzęsienie jonosfery
Drżenia ziemi powodują powstawanie w atmosferze fal sejsmicznych, mogących zakłócać pracę satelitów.
(HOLD)
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Trzęsienie jonosfery
Środowisko
Bazalt może pomóc planecie i rolnikom. Byle się nie spieszyć
Rozsypywanie pokruszonego kamienia na polach uprawnych to niedrogi sposób na usuwanie CO2 z powietrza i równoczesne zwiększenie plonów. Jednak wiąże się ze znaczną ekspansją górnictwa. [Artykuł także do słuchania]
Douglas Fox
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Skały, rolnictwo i klimat
Środowisko
Co skłania kota do mruczenia
Życie u naszego boku zmieniło nie tylko zachowanie kotów, ale też ich DNA.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
„Mruczący” gen
Reklama
Środowisko
Nietypowa nawigacja
Co sprawia, że foki zręcznie polują w mętnej wodzie?
(KKG)
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Nietypowa nawigacja
Środowisko
Głębinowy dziwak wreszcie zdradził tożsamość
Całkowita ciemność. Miażdżące ciśnienie. Lodowaty chłód. „Obszar północnego Pacyfiku, głębokość od około 1000 do 4000 m – to jedno z najmniej przyjaznych miejsc na Ziemi. Ale nie przeszkodziło to pewnemu delikatnemu, zagadkowemu mięczakowi w zadomowieniu się w tej nieprzyjaznej przestrzeni.
Jude Coleman
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Głębinowy dziwak wreszcie zdradził tożsamość
Środowisko
Wielka piątka polskich węży: drapieżniki czy ofiary?
Gady – także te obecne w naszym kraju – przegrywają walkę ze zmieniającym się światem oraz wykreowanym przez popkulturę wizerunkiem. [Artykuł także do słuchania]
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Drapieżniki czy ofiary?
Środowisko
Wzburzone wody
Śmiertelnie groźne sztormy tropikalne staną się częstsze i silniejsze.
Clara Moskowitz
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Wzburzone wody
Środowisko
Oceaniczne tętnice
Czy wodorosty przetrwają w cieplejszym klimacie?
Avery Schuyler Nunn
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Oceaniczne tętnice
Środowisko
Żółwi taniec
Mapy magnetyczne pomagają żółwiom odnaleźć miejsca żerowania.
Jack Tamisiea
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Żółwi taniec
Środowisko
Żarłoczne megalodony
Gigantyczne drapieżniki nie gardziły żadnym pokarmem. Rzucały się na wszystko, co nadawało się do zjedzenia.
(HOLD)
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Żarłoczne megalodony
Środowisko
Ogon olbrzyma
Służył roślinożernym dinozaurom do obrony przed napastnikami.
(KKG)
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Ogon olbrzyma
Reklama
Środowisko
Małpia komunikacja
Gest porozumienia między matką a córką pozwala poznać sekrety kontaktowania się szympansów.
Avery Schuyler Nunn
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Małpia komunikacja
Środowisko
Pluskwa domowa i jej krewniacy
Jak nas namierzają, kiedy śpimy? Dlaczego samiec przekłuwa okrywę ciała samicy i wstrzykuje spermę pod powłoki skórne? Po co samce gwałcą inne samce?
Marek W. Kozłowski
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Pluskwa domowa i jej krewniacy
Środowisko
Tam, gdzie wodą jest piasek. Niezwykłe miejsce w Australii
Istnieją na świecie rośliny, które mimo niedoboru wilgoci wyglądają pięknie, a odpowiednie ich zestawienie pozwala stworzyć prawdziwy ogród. [Artykuł także do słuchania]
Radosław Kożuszek
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Tam, gdzie wodą jest piasek. Niezwykłe miejsce w Australii
Środowisko
A w pobliżu USA coraz więcej wody
Na atlantyckim wybrzeżu USA poziom morza podnosi się najszybciej na świecie – pokazują pomiary satelitarne. Do połowy XXI w. może wzrosnąć o kolejne 25–30 cm.
Andrzej Hołdys
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Niebezpieczny AMOC
Środowisko
Alpy tracą zimną krew
Lód znika z alpejskich zboczy, a odsłonięte skalne ściany suną w dół, zagrażając mieszkańcom, turystom i infrastrukturze. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
28 czerwca 2025
Polityka z dnia 28 czerwca 2025
A góry runą
Środowisko
Rana myszy może goić się jak na króliku
Niektóre gatunki mają naturalne zdolności do regenerowania ubytków w tkankach. Uczeni próbują podpatrzyć ich know-how.
Marta Alicja Trzeciak
27 czerwca 2025
Środowisko
Niemowlęta słuchają matek, małe naczelne raczej na nie patrzą
Baby talk to środek komunikacji stosowany do porozumiewania się z małymi dziećmi. Czy inne naczelne używają go równie powszechnie?
Marta Alicja Trzeciak
27 czerwca 2025
Środowisko
Niejednemu rurkopławowi żeglarz na imię
Analizy genetyczne i fotografie zebrane w ramach nauki obywatelskiej pozwoliły wyodrębnić przynajmniej trzy nowe gatunki parzydełkowca, który dotychczas był uważany za „jedynaka”.
Marta Alicja Trzeciak
26 czerwca 2025
Reklama
Środowisko
Orangutan też musi odespać zarwaną nockę
Sąsiad hałasuje, współlokator urządza imprezy do późna, a dziecko w środku nocy woła o picie – jak w takich warunkach spać? Z takim problemem mierzą się nie tylko przedstawiciele gatunku Homo sapiens, ale też Pongo abelii.
Marta Alicja Trzeciak
25 czerwca 2025
Środowisko
Z ostatniej chwili: Postawa ssaków: eksplozja pomysłowości natury
W przeciwieństwie do gadów, których kończyny wyrastają z boków ciała, znakomita większość ssaków ma łapy (lub nogi) ustawione pod tułowiem. Kiedy i jak do tego doszło?
Jolanta Iwańczuk
24 czerwca 2025
Środowisko
Z ostatniej chwili: Nietoperze: co skrywa ich mocz
W nerkach tych zwierząt wykryto nowe patogeny – wynika z badań opublikowanych właśnie w „PLOS Pathogens”. Uwaga: dotyczy to owocożernych gatunków żyjących w Chinach, a nie polskich populacji.
Marta Alicja Trzeciak
24 czerwca 2025
Środowisko
„To iest riba czudna”. Opowieść o podejściach i wycofywaniach się rakiem z raka
21 czerwca Słońce wchodzi w punkt Raka. Choć może raczej Kraba? Po prześledzeniu dziejów taksonomicznej batalii w sprawie tych dwóch skorupiaków wielu rzeczy nie można być pewnym. [Artykuł także do słuchania]
Piotr Panek
21 czerwca 2025
Środowisko
Foliówki gdzieniegdzie pływają już mniejszymi ławicami
Czy Pacyfik i Atlantyk zaczęły wyrzucać na amerykańskie plaże mniej jednorazowych torebek w tych nadmorskich rejonach, w których wypowiedziano im wojnę? Odpowiedź znaleźli badacze Columbia University.
Andrzej Hołdys
20 czerwca 2025
Środowisko
Niejeden OTOP ptaków dotyczy
Dlaczego ptaki mogą jeść bardzo kwaśne owoce, a ssaki wykazują tak silną awersję wobec pokarmów o niskim pH? To pytanie postawił sobie chińsko-niemiecki zespół uczonych.
Marta Alicja Trzeciak
20 czerwca 2025
Środowisko
Sztuczna inteligencja: kto pyta, ten emituje
Z dużych modeli językowych trzeba korzystać rozsądnie – zadawać im na początek proste zadania, a dopiero, gdy to nie wystarczy, sięgać po tryb rozumowania. Dlaczego? Bo to lepsze dla klimatu.
Andrzej Hołdys
20 czerwca 2025
Środowisko
Od kiedy grzejemy, czyli eksperyment myślowy klimatologów
Wyobraźmy sobie, że XIX-wieczni uczeni dysponują dzisiejszymi instrumentami pomiarowymi. Kiedy namierzyliby w atmosferze pierwszy sygnał antropogenicznej zmiany klimatu?
Andrzej Hołdys
17 czerwca 2025
Reklama
Środowisko
U nas maj wyjątkowo zimny. Na Islandii i Grenlandii też wyjątkowy
Do takiej sytuacji na tych dwóch wyspach mogło dość wyłącznie w wyniku globalnej zmiany klimatu – stwierdzają naukowcy z grupy World Weather Attribution.
Andrzej Hołdys
17 czerwca 2025
Środowisko
PUPA. Opowieść o nowym drapieżnym wiciowcu
W świecie jednokomórkowych protistów są rodziny czy pojedyncze gatunki, które trudno umiejscowić na ewolucyjnym drzewie życia. Skrótowiec od protists with uncertain phylogenetic affiliations brzmi po polsku nie najlepiej, ale w dwóch językach nauki – łacinie i angielskim – kojarzy się z poczwarką.
Piotr Panek
16 czerwca 2025
Środowisko
Wiosna do miasta przychodzi wcześniej niż na wieś
„Moc sztucznego światła rośnie wykładniczo podczas przemieszczania się od terenów wiejskich ku centrom aglomeracji. Dynamika wydłużania się okresu wegetacyjnego jest bliźniaczo podobna” – mówi Lin Meng z Vanderbilt University.
Andrzej Hołdys
16 czerwca 2025
Środowisko
Ssaki kopytne: 60 mln lat ewolucji z przeszkodami
Zwierzęta takie jak mamuty czy nosorożce włochate ograniczały pożary, rozprzestrzeniały nasiona i modelowały krajobraz. Ich zniknięcie pozostawiło pustkę, której żaden inny gatunek nie zdołał wypełnić.
Jolanta Iwańczuk
13 czerwca 2025
Podkast
Podkast 142. Zuzanna Świrad: Na brzegach niepewności, czyli co mówią klify
Tam, gdzie lądy spotykają się z morzami, rozgrywają się procesy fizyczne, od których przebiegu także zależy nasza przyszłość. Opowiada o nich dr Zuzanna Świrad – geomorfolożka z Instytutu Geofizyki PAN, stypendystka programu L’Oréal-UNESCO dla Kobiet i Nauki.
Karol Jałochowski
13 czerwca 2025
Technologia
Dwutlenek węgla nasz wróg. No, chyba że przyjaciel
Do łowów na dwutlenek węgla znajdujący się w spalinach lub powietrzu byłoby z pewnością znacznie więcej chętnych, gdyby było to – choćby w niewielkim stopniu – opłacalne. Właśnie pojawiła się na to szansa.
Andrzej Hołdys
12 czerwca 2025
Środowisko
Jak glony nitkowate utrudniają życie swoim większym kolegom
Nie mają wśród hydrobiologów dobrej prasy. W przeżyźnionych rzekach wypierają mchy i rośliny naczyniowe. Na morskim szelfie zaś – duże glony tworzące podwodne łąki. Badacze przyjrzeli się im właśnie dokładniej.
Piotr Panek
12 czerwca 2025
Środowisko
Ropy już nie ma, metan wciąż wycieka
„Zbierając informacje z 494 lokalizacji w pięciu prowincjach, stworzyliśmy największą bazę bezpośrednich pomiarów emisji z nieczynnych szybów w Kanadzie” – piszą autorzy badania opublikowanego w „Environmental Science & Technology”.
Jolanta Iwańczuk
12 czerwca 2025
Reklama
Środowisko
Hydropułapka z hydrożelu: test w Dolinie Śmierci
To jedno z najgorętszych miejsc na Ziemi z oficjalnym światowym rekordem temperatury wynoszącym 56,7 st. C i więcej niż skąpymi opadami. Czyż nie jest więc idealne do sprawdzenia prototypu urządzenia wyłapującego wodę z powietrza?
Andrzej Hołdys
11 czerwca 2025
Środowisko
Źródła niepowodzeń
Woda pitna staje się zasobem coraz rzadszym i coraz trudniej odnawialnym. A my szastamy nią tak, jakbyśmy zupełnie nie zdawali sobie z tego sprawy.
Materiał we współpracy komercyjnej
10 czerwca 2025
Polityka z dnia 10 czerwca 2025
Źródła niepowodzeń
Środowisko
Pnie cypryśników mówią o nadzwyczaj kryzysowym wieku VI
Dół klimatyczny, w który wpadła wtedy przyroda planety, a wraz z nią nasza cywilizacja, był o wiele głębszy, niż do tej pory sądzono.
Andrzej Hołdys
10 czerwca 2025
Środowisko
Małpa z Arabii, czyli czy wszyscy jesteśmy Europejczykami
Czy wspólny przodek ludzi, szympansów i goryli był z naszego kontynentu, ale klimat zmusił go do przeprowadzki do Afryki? Rozwiązanie tej zagadki, a także paru innych mogą skrywać piaski Półwyspu Arabskiego. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
10 czerwca 2025
Środowisko
Jakie kwiatki dinozaur skrywał w wielkim brzuchu
Bohaterem tego odkrycia jest gigantyczny zauropod Diamantinasaurus matildae, którego szczątki wydobyto w 2017 roku w Queensland w Australii. Wśród kości paleontolodzy natrafili na kololit, czyli skamieniałą zawartość jelit.
Jolanta Iwańczuk
9 czerwca 2025
Środowisko
Gumowa łapka jest moja. O iluzji, której ulega mysz
Dlaczego naukowcy głaskali pędzelkiem mysie łapki? Ponieważ chcieli się przekonać, czy u gryzoni, podobnie jak u ludzi, zachodzi tzw. iluzja gumowej ręki. Zjawisko to zaobserwowano i udokumentowano w latach 90. w serii eksperymentów, w których wykorzystywano gumowe atrapy dłoni.
Marta Alicja Trzeciak
6 czerwca 2025
Podkast
Podkast 140. Barbara Pietrzak: Rozwielitka uwodzi osobowością
– Wątek osobowości zwierząt wzbudza zawsze dużo emocji. Sam fakt, że traktujemy zwierzę jako osobę, jest tematem samym w sobie – mówi dr hab. Barbara Pietrzak, biolożka z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizująca się w ekologii i biologii ewolucyjnej.
Marek Ścibior
6 czerwca 2025
Środowisko
Nosorożce tracą rogi, by zachować życie
Drastycznie wyglądający zabieg zniechęca kłusowników do nielegalnych polowań – wynika z badań opublikowanych dziś w „Science”.
Marta Alicja Trzeciak
5 czerwca 2025
Reklama
Środowisko
Czym robot może zarazić szympansa
Zaobserwowano to u ludzi, psów, owiec, słoni, papużek falistych oraz tytułowych małp: kiedy ktoś ziewa, trudno się od tej czynności powstrzymać. Ten „ktoś” nie musi być jednak przedstawicielem tego samego gatunku. Ani nawet organizmem żywym.
Wojciech Mikołuszko
5 czerwca 2025
Środowisko
Naukowcy apelują: oceany powinny być wolne – głównie od ludzi
Zero połowów. Zero wydobycia ropy i gazu. Zero eksploatacji dna morskiego. Bez wyjątków i na zawsze – tak w największym skrócie można streścić propozycję przedstawioną w dzisiejszym „Nature”. Inaczej ziemskim wodom grozi biologiczna zagłada.
Andrzej Hołdys
4 czerwca 2025
Środowisko
Arktyka: ptaki i dinozaury w jednym stały domu
Ptasie kości zachowują się bardzo rzadko. Te należące do piskląt – prawie w ogóle. Tym razem jednak udało się je znaleźć. I odkryć, co na dalekiej północy dzieje się nieprzerwanie od ponad 70 mln lat.
Jolanta Iwańczuk
3 czerwca 2025
Środowisko
Psi nos to groźba. Na przykład dla pluskwiaków
„Gdy Lycorma delicatula rozprzestrzeni się na nowy teren, kluczowe jest szybkie usunięcie ogniska inwazji – mówi Angela K. Fuller, ekolożka z Cornell University. – Ale to oznacza konieczność odnalezienia i zniszczenia złóż jajowych, które z powodu swojej maskującej szarobrązowej barwy są niemal niewidoczne.
Gennaro Tomma
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Wywęszyć problemy
Środowisko
Pożary zagrażają astronomii
Szalejący ogień jest niebezpieczny zarówno dla życia ludzi i zwierząt, jak i czystości nieba
Peter Mcmahon
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Pożary zagrażają astronomii
Środowisko
Róże: skromne początki królowej kwiatów
Badacze przeanalizowali DNA ponad 80 gatunków tych kwiatów. Analiza markerów genetycznych pozwoliła prześledzić historię ewolucyjną, geograficzną oraz powiązania między poszczególnymi gatunkami.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Protoplasta współczesnych róż
Środowisko
Dinozaury to gladiatorzy mezozoiku - ujawniają pancerze i szkielety
Rekonstrukcje tworzone pod wpływem nowych odkryć i przemyśleń ukazują istoty budzące z jednej strony zachwyt, z drugiej grozę. Zwierzęta te były nie tylko uzbrojone po zęby, lecz również przystosowane do władania bronią w najbardziej śmiercionośny sposób. [Artykuł także do słuchania]
Michael B. Habib
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Gladiatorzy mezozoiku
Środowisko
Obce wśród swoich. O rybich przesiedleńcach w polskich wodach
Kupując ryby ze stawów produkcyjnych, rzadko się zastanawiamy, skąd pochodzą ich przodkowie. A taki karp czy pstrąg nie są u nas gatunkami rdzennymi. [Artykuł także do słuchania]
Radosław Kożuszek
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Obce ryby wód polskich
Reklama
Środowisko
Czy grad może zabić?
Owszem, gradobicie bywa śmiertelne. Takie przypadki się zdarzały. Nawet dość często.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Czy grad może zabić?
Środowisko
Odwłok jak klatka
Służył antycznemu gatunkowi osy do przetrzymywania ofiar.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Odwłok jak klatka
Środowisko
Klimatyczne raje nie istnieją
Na Ziemi nie ma takich regionów, do których można się przeprowadzić, bo nie dotkną ich zmiany klimatu.
Redakcja Scientific American
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Klimatyczne raje nie istnieją
Środowisko
Uprawy jutra
Rolnictwo przechodzi rewolucję – cichą, ale głęboką. Między tradycją a innowacją, wiejskim polem a laboratorium formuje się nowa wizja produkcji żywności: zrównoważona i inteligentna.
Justyna Jońca
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Uprawy jutra
Środowisko
Kiedy Islandię zalała lawa
Pod koniec plejstocenu, gdy z półkuli północnej ewakuowały się wielkie masy lodu, kłopoty miała i wyspa na dalekiej północy, i jedna z Ameryk.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Lód i ryft
Środowisko
IQ szczeniaków
Pomoże przewidzieć ich dojrzałą osobowość.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
IQ szczeniaków
Środowisko
Opiekuńcze bezkręgowce
Rzadko się zdarza, aby wśród bezkręgowców jajami czy młodymi opiekował się któryś z rodziców. Istnieją jednak takie przypadki.
Radosław Kożuszek
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Opiekuńcze bezkręgowce
Środowisko
Superwulkan Yellowstone oddaje gazy
Dopóki to robi, dopóty nie grozi wybuchem.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Superwulkan Yellowstone oddaje gazy
Reklama
Środowisko
Dlaczego żółw żyje krócej niż rekin, a pies dłużej niż mysz
To biologiczna zagadka, dlaczego niektóre gatunki starzeją się szybciej od innych. Wciąż słabo rozumiemy mechanizmy starzenia.
Clara Moskowitz
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Zagadka długowieczności
Środowisko
Kogo zęby bolą, niech się skarży rybom
Pierwsza hipoteza mówi, że zęby pradawnych ryb niejako wyszły z paszczy i przekształciły się w łuski. Druga, że przeciwnie. I ta była popularniejsza, a najnowsza analiza jeszcze bardziej ją uprawdopodabnia.
Piotr Panek
30 maja 2025
Środowisko
Mamy nowy rezerwat: Bliżyńskie Lasy Naturalne
Powołanie rezerwatu większego od najmniejszych polskich parków narodowych – Ojcowskiego i Pienińskiego – i prawie tak dużego, jak park Babiogórski, jest w zasadzie cudem. Tym większy powód do radości. [Artykuł także do słuchania]
Jędrzej Winiecki
28 maja 2025
Środowisko
Leniwce zniknęły, bo ludzie byli nadaktywni
Zmiany w środowisku spowodowały, że te ssaki występowały licznie i były bardzo zróżnicowane. Człowiek ich sytuację drastycznie zmienił. Tak wynika z pracy w najnowszym „Science”.
Wojciech Mikołuszko
22 maja 2025
Środowisko
Aurora wie wszystko i przewiduje co stanie się na Ziemi
Sztuczna inteligencja zabiera się za prognozowanie nie tylko pogody, ale wszelkich zjawisk zachodzących w ziemskiej atmosferze i hydrosferze. Jest w tym naprawdę dobra. I tysiące razy szybsza, choć to nie tylko jej zasługa.
Andrzej Hołdys
21 maja 2025
Środowisko
Antarktyczne jednokomórkowce wskazują: na kryzys najlepsza współpraca
Wzgórza Larsemanna to jedna z mniejszych antarktycznych oaz. Mieszkańcami tego terenu zainteresowali się mikrobiolodzy uczestniczący w ekspedycji niemieckiego statku badawczego „Polarstern”. Wyniki badań mocno ich zdziwiły.
Andrzej Hołdys
21 maja 2025
Środowisko
Igranie z lodem, czyli jak przy ociepleniu ucierpi kriosfera
Na planecie cieplejszej o 1,5 st. C w porównaniu z epoką przedprzemysłową, poziom mórz musi być wyższy o kilka metrów. Tak było zawsze i ta przeszłość może powrócić – przestrzega grupa wybitnych glacjologów. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
20 maja 2025
Środowisko
Żyrafa lepsza od świni? Fakty i mity o komunikacji organizmów ziemskich
Życie na naszej planecie działa w sieciach genów, strachu, zapachów, sygnałów świetlnych. Wiemy o nich coraz więcej, ale wciąż wpadamy w pułapki romantycznych uproszczeń. [Artykuł także do słuchania]
Marta Alicja Trzeciak
20 maja 2025
Polityka z dnia 20 maja 2025
Między splotami
Reklama
Środowisko
Gdy kapucynka się nudzi, bierze sobie dziecko wyjca
Był rok 2022. Uczeni zauważyli, że jeden z samców kapucynki nosi na plecach młode nienależące do jego gatunku. Wkrótce okazało się, że nie jest jedyny. W „Current Biology” znajdujemy wyjaśnienie tego nietypowego zachowania.
Marta Alicja Trzeciak
19 maja 2025
Środowisko
Dżelady nie lubią, gdy ktoś gada bez sensu
To małpy, które – w odróżnieniu od szympansów czy bonobo – mówią dużo. Doskonale rozumieją „wypowiedzi” innych członków stada nawet wtedy, gdy są one wyrwane z kontekstu. I dziwią się, kiedy porządek rozmowy zostaje zaburzony.
Marta Alicja Trzeciak
15 maja 2025
Środowisko
Szymon Malinowski: Dość już pogarszającego się klimatu
Czy możliwy jest nieograniczony wzrost na ograniczonej planecie? Nauka mówi, że nie. A przywódcy polityczni, społeczni i ekonomiczni wolą milczeć. [Artykuł także do słuchania]
Szymon Malinowski
13 maja 2025
Polityka z dnia 13 maja 2025
Klimat zły
Środowisko
Słońce świeci, Słońce grzeje, Słońce ugasi pragnienie
Co czwarty mieszkaniec globu ma ograniczony dostęp do czystej wody pitnej. A gdyby tak pozyskiwać ją wprost z atmosfery?
Andrzej Hołdys
13 maja 2025
Środowisko
Szympans i człowiek rozstali się na początku wielkiej globalnej suszy
Około 6 mln lat temu doszło do spadku ilości opadów. Było tak bardzo sucho, że Morze Śródziemne wyschło na blisko pół miliona lat. Pozostały jednak azyle.
Andrzej Hołdys
12 maja 2025
Środowisko
Nie żyje Rei del Causse, najsłynniejszy europejski orłosęp
Jego medialna kariera rozpoczęła się od lądowania na parapecie kuchni jednego z bloków mieszkalnych w Poznaniu. Na wolności przeżył trzy lata. [Artykuł także do słuchania]
Jędrzej Winiecki
12 maja 2025
Środowisko
Szympansy bębnią indywidualnie
Te naczelne uderzają w drzewa, by się komunikować. Czy różnice w rytmie to następstwo pewnych cech fizjologicznych, czy coś więcej? 370 nagrań przeanalizowali naukowcy, by się tego dowiedzieć.
Marta Alicja Trzeciak
9 maja 2025
Podkast
Podkast 136. Andrzej Dziembowski: Pac-Many rozkładamy na części pierwsze
Na czym polega wyjątkowość RNA? Przez całe dziesięciolecia związki te pozostawały w cieniu DNA, ale to właśnie one tworzyły fundamenty życia, a oparte na nich szczepionki ratowały świat podczas ostatniej pandemii. Rozmawiamy z ich badaczem – prof. Andrzejem Dziembowskim, biologiem molekularnym, biochemikiem i genetykiem z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.
Karol Jałochowski
9 maja 2025
Reklama
Środowisko
Jak pyłki i zarodniki sterują pogodą
Obecnie stosowane modele meteorologiczne i klimatyczne zazwyczaj nie uwzględniają faktu, że mikroskopijne cząstki biologiczne pełnią kluczową funkcję w powstawaniu chmur i opadów. Zdaniem badaczy to poważne niedopatrzenie, które może wpływać na dokładność prognoz.
Jolanta Iwańczuk
8 maja 2025
Środowisko
O czym szumią myszy: Pstryczek-elektryczek i żwawy plemniczek
Relacja z badań naukowców z Washington University School of Medicine z małą pomocą Juliana Tuwima stworzona.
Marta Alicja Trzeciak
8 maja 2025
Środowisko
Dno głębokiego morza: nic o nim nie wiemy i na tym tracimy
Człowiek zobaczył go niewiele: tylko 0,001 proc, czyli obszar odpowiadający jednej dziesiątej powierzchni Belgii. Badacze wskazują, że poznawanie reszty jest priorytetowe i powinno się odbywać się bez problemów, które w tej chwili to uniemożliwiają. Apelują więc o współpracę.
Wojciech Mikołuszko
8 maja 2025
Środowisko
Błyszczaki przyjaciół poznają i wspierają w biedzie
Niektóre gatunki zwierząt mają silnie rozwinięty tzw. helping behaviour. Objawia się to m.in. w strategiach rozrodczych. Nie zawsze jednak w taki sam sposób.
Marta Alicja Trzeciak
7 maja 2025
Środowisko
Bartosz Pirga: Z niedźwiedziami żyjmy w zgodzie, nie „regulujmy" ich populacji ołowiem
Zarejestrowałem ludzi wrzucających petardę do gawry. To czyste szaleństwo i rzecz niezmiernie szkodliwa przyrodniczo i społecznie – mówi dr Bartosz Pirga, biolog, badacz dużych drapieżników. [Artykuł także do słuchania]
Krzysztof Potaczała
6 maja 2025
Polityka z dnia 6 maja 2025
Wara od gawry
Środowisko
Zabawa i Przygoda: stawy bliskie, a życie w nich odmienne
Na zalewie Szczecińskim usypano dwie wyspy. W każdej powstał zbiornik wodny, wyjątkowo interesujący dla badaczy. Właśnie opisali oni funkcjonujący w nich zooplankton.
Piotr Panek
6 maja 2025
Środowisko
O czym szumią myszy: Przepis na zabawę dla czworga
Weź mysz obojętną i mysz agresywną. Umieść je we wspólnej klatce. Upewnij się, że pierwsza nie polubiła drugiej.
Marta Alicja Trzeciak
2 maja 2025
Środowisko
W Polsce, czyli tam, gdzie są gorące źródła
Nadające się do wykorzystania zasoby wód termalnych – leczniczych i przede wszystkim użytkowych – mamy całkiem przyzwoite. Dzięki wierceniom geologicznym pula ta znacznie wzrosła w ciągu ostatnich 15 lat. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Gorące wnętrze Polski
Reklama
Środowisko
Kiedy matką jaj jest ojciec
Mniej więcej przez dwa miesiące inkubacji bardzo rzadko schodzi z gniazda. Sporadycznie pobiera pokarm oraz wodę i prawie w ogóle się nie wypróżnia. Podczas całego tego okresu traci nawet 30 proc. masy ciała. Tak postępuje samiec emu. I nie jest jedynym kręgowcem, który samodzielnie dba o młode. [Artykuł także do słuchania]
Radosław Kożuszek
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Ojcomatki
Środowisko
Etiopski kuzyn wilka ma słabość do nektaru
Kaberu może pełnić funkcję zapylacza kojarzoną zwykle z owadami, ptakami i nietoperzami, ale nie z drapieżnikami. Autorami tej hipotezy są naukowcy z Ethiopian Wolf Conservation Program.
Meghan Bartels
1 maja 2025
Scientific American z dnia 1 maja 2025
Drapieżni zapylacze
Środowisko
Nimfy, poczwarki i „hormon młodociany”
Dlaczego owady przechodzą metamorfozę, w dodatku tak odmienną u różnych grup? Jak kształtował się ten proces w toku ewolucji? [Artykuł także do słuchania]
Marek Kozłowski
1 maja 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025
Nimfy, poczwarki i „hormon młodociany”
Środowisko
Smagnięcie suszą
W Kalifornii systematycznie powiększa się kontrast pomiędzy okresami wilgotnymi i suchymi.
Clara Moskowitz
1 maja 2025
Scientific American z dnia 1 maja 2025
Smagnięcie suszą
1
2
...
24
następna »
Reklama
Reklama