Reklama
Środowisko
Ślimaki zasilane słońcem
Przeprowadzają fotosyntezę podobnie jak glony i rośliny.
(KKG)
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Ślimaki zasilane słońcem
Środowisko
Zwierzęcy ból i stres
Musimy wreszcie porzucić starożytną doktrynę uznającą zwierzęta za istoty pozbawione odczuwania. One także cierpią.
Ewa Nieckuła
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Zwierzęcy ból i stres
Środowisko
Halofity: czas je polubić, bo one lubią sól
Te rośliny można uprawiać na masową skalę, co może być nowatorskim sposobem zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. Dodatkowo odkryto, że są bogate w składniki odżywcze korzystne dla zdrowia człowieka. Zawierają przeciwutleniacze i substancje przeciwzapalne, a pewne ich gatunki wykazują działanie przeciwnowotworowe i przeciwbakteryjne. [Artykuł także do słuchania]
Rachel Parsons
1 sierpnia 2025
Scientific American z dnia 1 sierpnia 2025
Polubmy rośliny słonolubne
Środowisko
Arktyka do ponownego zmrożenia
Naukowcy próbują odbudować lód morski w Arktyce, aby odbijał w kosmos więcej promieniowana słonecznego.
Alec Luhn
1 sierpnia 2025
Scientific American z dnia 1 sierpnia 2025
Arktyka do ponownego zmrożenia
Środowisko
Płynie we wnętrzu Ziemi
Tysiące kilometrów pod nami znajduje się materia o niezwykłych właściwościach, od której zależy zewnętrzny wizerunek naszego globu.
(HOLD)
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Płynie we wnętrzu Ziemi
Środowisko
Od wampirów po superbohaterów
Znikające za horyzontem słońce budzi do życia wyjątkowe i tajemnicze ssaki – nietoperze.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Od wampirów po superbohaterów
Środowisko
Mezozoiczni leśnicy
Dinozaury ograniczyły wielkość nasion w owocach – nasz wpływ może być podobny.
Gayoung Lee
1 sierpnia 2025
Scientific American z dnia 1 sierpnia 2025
Mezozoiczni leśnicy
Środowisko
Sekrety Grenlandii
Rozpad drugiej co do wielkości czaszy lodowej na świecie zatopiłby miasta na całym globie. Czy grenlandzki lód jest bardziej wrażliwy, niż nam się wydaje?
Jeffery Delviscio
1 sierpnia 2025
Scientific American z dnia 1 sierpnia 2025
Sekrety Grenlandii
Środowisko
Emocjonalne małpy
Śmieją się i smucą podobnie jak ludzie.
(KKG)
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Emocjonalne małpy
Środowisko
Akcja migracja
W sierpniu na mierzei jeziora Bukowo stawiane są gęste ornitologiczne siatki. Właśnie tędy, wzdłuż wąskiego paska lądu między morzem a jeziorem, biegnie szlak migracji ptaków.
(EN)
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Akcja migracja
Środowisko
Zmiana planów?
Nieosiągnięcie celu klimatycznego nie oznacza, że musimy się poddać.
Andy Reisinger
1 sierpnia 2025
Scientific American z dnia 1 sierpnia 2025
Zmiana planów?
Środowisko
Linie sił ziemskiego pola magnetycznego
Przyrodę fotografujemy rozmaicie – szukamy rzadkich gatunków czy budowanych światłem ujęć. Spójrzmy inaczej na mewę śmieszkę – zaimponuje nam bezkompromisowością.
Renata Bubrowiecka
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Linie sił ziemskiego pola magnetycznego
Środowisko
Kapusta nieoczywista
To nie tylko zielona główka złożona z ciasno rosnących liści. Słowo „kapusta” oznacza wiele roślin, często bardzo do siebie niepodobnych. Ich cechy zaskakują.
Mariola Rabska
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Kapusta nieoczywista
Środowisko
Obowiązek ostrzegania
Konieczność oznaczania na etykietach niebezpiecznych związków chemicznych skłania producentów do zmian składu środków czystości.
Ripley Cleghorn
1 sierpnia 2025
Scientific American z dnia 1 sierpnia 2025
Obowiązek ostrzegania
Środowisko
Chartom na ratunek
Dobro narodowe Tunezji stanęło w obliczu zagrożenia.
(KKG)
1 sierpnia 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2025
Chartom na ratunek
Środowisko
Wyspy barierowe: Natura zaczęła, a później człowiek jadł
Ocean bywa bezwzględny wobec takich skrawków lądu. To usypuje je, to niszczy, a w międzyczasie zmienia ich kształt, przesuwa, powiększa lub dla odmiany okrada z piasku. Jakim cudem więc wciąż trwają?
Andrzej Hołdys
31 lipca 2025
Środowisko
W rowach oceanicznych rurkoczułkowcom żyje się świetnie
Przestrzeń, w której panuje wieczny mrok i temperatura bliska zera, a ciśnienie jest tysiące razy wyższe niż na powierzchni, ma swoich mieszkańców. Któż by się jednak spodziewał, że są oni tak liczni i zróżnicowani?
Andrzej Hołdys
30 lipca 2025
Środowisko
Zapora w Nowej Kachowce: życie po ekobójstwie
Wysadzenie zapory w Nowej Kachowce wywołało najpoważniejszą katastrofę środowiskową nowożytnej Europy. I uruchomiło wielki przyrodniczy eksperyment. [Artykuł także do słuchania]
Jędrzej Winiecki
29 lipca 2025
Polityka z dnia 29 lipca 2025
Życie po ekocydzie
Środowisko
Piorun nie powstanie bez promieniowania
W jaki dokładnie sposób dochodzi do powstania wyładowania atmosferycznego? Badacze z Pennsylvania State University opisali najbardziej prawdopodobny przebieg zdarzeń.
Andrzej Hołdys
28 lipca 2025
Środowisko
O czym szumią myszy. Iść albo nie iść; oto jest dylemat
Hamletyzowanie myszaków z gatunków Peromyscus maniculatus i Peromyscus polionotus z pomocą Szekspira opisane.
Marta Alicja Trzeciak
25 lipca 2025
Środowisko
Oceany się grzeją, więc nadciąga kryzys
Przez 525 kolejnych dni powierzchnia północnego Atlantyku miała temperaturę znacznie wyższą od normy. Rekordowo rozgrzany był również Pacyfik. „Obserwujemy fundamentalną zmianę w przepływach energii cieplnej pomiędzy atmosferą i hydrosferą” – ostrzegają naukowcy.
Andrzej Hołdys
24 lipca 2025
Środowisko
Gruboryjkowiec i jego kompani, czyli wielkie odkrycie w Wielkim Kanionie
W skałach odsłaniających się w słynnym przełomie rzeki Kolorado natrafiono na olbrzymie nagromadzenie skamieniałości zwierząt sprzed pół miliarda lat. Największą sensacją jest zachowanie się w skale nie tylko twardych pancerzyków i muszli zwierząt, ale również ich miękkich tkanek, a także licznych śladów ich aktywności.
Andrzej Hołdys
24 lipca 2025
Środowisko
Paradoks ochrony: minusy wśród plusów wymagają korekty
Tworzenie obszarów proekologicznych czy zwiększanie łączności siedlisk to działania, które poprawiają lokalną bioróżnorodność. Tylko co z gatunkami inwazyjnymi?
Marta Alicja Trzeciak
23 lipca 2025
Środowisko
Opowieść z dreszczykiem o pająkach z wody
Stworzenie wielkości znaczka pocztowego, z segmentowanym tułowiem i dziwacznymi, szponiastymi odnóżami żyło na dnie oceanu pół miliarda lat temu. Teraz ujawnia zaskakującą prawdę o pochodzeniu dobrze nam znanych stawonogów.
Jolanta Iwańczuk
22 lipca 2025
Środowisko
O sinicy, która kantuje na witaminę B1
Są takie momenty w wodnym świecie, kiedy zagęszczenie zawłotni radykalnie spada, za to tytułowy glon rośnie w siłę. Badacze z Cornell University sprawdzili, jak i po co do takiej sytuacji dochodzi.
Piotr Panek
22 lipca 2025
Środowisko
Dwaj ludzie z piłą usłyszeli wyroki
Daniel Graham i Adam Carruthers zostali skazani przez sąd w Newcastle na 4 lata i 3 miesiące pozbawienia wolności za usunięcie jawora i uszkodzenie biegnącego tuż obok rzymskiego Muru Hadriana. Głośniejszego procesu o wycinkę drzewa raczej jednak szybko nie będzie. [Artykuł także do słuchania]
Jędrzej Winiecki
16 lipca 2025
Środowisko
Czy palma jest drzewem? A bambus? Tego się nie dowiesz z podręcznika do przyrody
O tym, że Północ i Południe różnią się pod wieloma względami społeczno-gospodarczymi, nie trzeba nikogo przekonywać. Wydawać by się mogło, że nauka w swoim obiektywizmie niweluje te nierówności, ale nie do końca jest to prawda. [Artykuł także do słuchania]
Piotr Panek
15 lipca 2025
Polityka z dnia 15 lipca 2025
Liście niezgody
Środowisko
Owczy antropocen, czyli co się zdarzyło tysiące lat temu w Alpach
W osadach gromadzących się na dnie jeziora Bourget utrwalił się kluczowy moment w historii europejskiego łańcucha górskiego – i to być może nie tylko jego zachodniej części.
Andrzej Hołdys
15 lipca 2025
Środowisko
Ni pies, ni wirus. Odkryto mikroba, który rzuca wyzwanie definicji życia
Prowadzi tak skrajnie pasożytniczy tryb życia, że pozbył się niemal wszystkich funkcji życiowych. I wygląda na to, że nie jest w oceanicznych wodach jedyny.
Marcin Rotkiewicz
14 lipca 2025
Środowisko
Siarka schładza Ziemię ostatnio coraz mniej
Chiny starają się poprawić jakość powietrza, bo jego zanieczyszczenie odpowiada za ok. milion zgonów rocznie (ocena WHO). Ich działania mają jednak niekorzystny skutek uboczny – twierdzą geofizycy z University f Reading.
Andrzej Hołdys
14 lipca 2025
Środowisko
Mrówki odesłane do osobnych pokoi żyją w pokoju
Rośliny z rodzaju Squamellaria są zasiedlane przez różne gatunki mrówek. Mimo to nie odbywają się w nich walki na śmierć i życie. Na pytanie, dlaczego, odpowiedzieli właśnie autorzy pracy opublikowanej w „Science”.
Marta Alicja Trzeciak
10 lipca 2025
Środowisko
O czym szumią myszy. Hollywoodzka komedia, a na pewno nie dramat
Protagonistka wiedzie typowe życie laboratoryjnego everymana: dwunastogodzinny cykl świetlny, karma i woda ad libitum. Nagle jej życie zmienia się diametralnie...
Marta Alicja Trzeciak
10 lipca 2025
Człowiek
Oślice ofiarne zdradzają związki Kanaan z Egiptem
Cztery szkielety młodych samic złożone w fundamentach domów, zapewne po to, by przynieść im płodność i pomyślność znaleźli archeolodzy pracujący na stanowisku Tell eṣ-Ṣâfi, czyli starożytnym Gat w dzisiejszym Izraelu. Co z nich wyczytali?
Agnieszka Krzemińska
10 lipca 2025
Środowisko
Szkliwo zębów zniosło mrozy i upały, by rozpocząć badawczą rewolucję
DNA może przetrwać w materiale kopalnym ok. miliona lat. Białka są pod tym względem trwalsze – do tej pory granica wynosiła ok. 4 mln lat. Została ona jednak właśnie znacząco przesunięta dzięki dwóm przełomowym badaniom.
Marcin Rotkiewicz
9 lipca 2025
Środowisko
O ślimakach, które przez badaczy potrzebowały terapii
Nie ma co ukrywać: naukowcy błotniarki stawowe dręczyli. Dowiedzieli się, że są one niepokojąco podobne do kręgowców, czyli także ludzi. Nie tylko jednak w ten sposób wzbogacili naszą wiedzę.
Piotr Panek
8 lipca 2025
Środowisko
Gdy znika lód, budzą się wulkany
Dzieje Mocho-Choshuenco w południowych Andach – od plejstocenu aż po czasy współczesne – przeanalizowali badacze z Chile i USA. Wyniki wskazują, że pod pewnymi względami nie jest on wyjątkowy.
Jolanta Iwańczuk
8 lipca 2025
Środowisko
Jesiony wyniosłe: stare są pokonane, młode stają do walki
Grzyb Hymenoscyphus fraxineus jest dla znakomitej większości tych drzew morderczy. Dlaczego nie dla wszystkich? Naukowcy właśnie to odkryli.
Piotr Panek
7 lipca 2025
Środowisko
Raport o suszy: To najgorsza ze wszystkich katastrof naturalnych
Rozmiary strat powodowanych przez susze na całym świecie podwoiły się w ciągu ćwierć wieku. Teraz dojdzie do tego w ciągu 10 lat.
Andrzej Hołdys
3 lipca 2025
Środowisko
Klimat zaskoczył naukowców: gorączka rośnie dwa razy szybciej od prognoz
Za oknem żar się leje z nieba, a badacze przyznają, że niemal wszystkie modele klimatyczne z ostatnich dwóch dekad się myliły. Konkretnie: dramatycznie nie doszacowały tempa gromadzenia się ciepła w ziemskiej atmosferze. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
2 lipca 2025
Środowisko
Warszawa gra w zielone: Korzenie chłodu i cienia
Miasto latem może przypominać piekarnik. Może też jednak być miejscem, którego mieszkańcy czują się komfortowo. By osiągnąć ten cel, człowiek musi dbać o swojego najważniejszego sprzymierzeńca: roślinność. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
2 lipca 2025
Środowisko
Mrówki wiedzą lepiej jak uniknąć korków
Naukowcy badają trategie współpracy tych owadów, by opracować dla autonomicznych samochodów systemy, które nie będą się blokować.
Allison Parsha
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Spieszmy się powoli
Środowisko
Trzęsienie jonosfery
Drżenia ziemi powodują powstawanie w atmosferze fal sejsmicznych, mogących zakłócać pracę satelitów.
(HOLD)
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Trzęsienie jonosfery
Środowisko
Bazalt może pomóc planecie i rolnikom. Byle się nie spieszyć
Rozsypywanie pokruszonego kamienia na polach uprawnych to niedrogi sposób na usuwanie CO2 z powietrza i równoczesne zwiększenie plonów. Jednak wiąże się ze znaczną ekspansją górnictwa. [Artykuł także do słuchania]
Douglas Fox
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Skały, rolnictwo i klimat
Technologia
Kopalnie na dnie morza: początek wątpliwy prawnie, środowiskowo i społecznie
W ostatniej dekadzie kilka firm opracowało szczegółowe, choć wciąż hipotetyczne plany czerpania zysków z eksploatacji złóż, licząc na zaspokojenie rosnącego popytu na cenne metale potrzebne między innymi do produkcji akumulatorów w samochodach elektrycznych i telefonach. Naukowcy ostrzegają jednak, że działania te mogą zniszczyć unikatowe środowisko przyrodnicze oceanicznych otchłani, o którym wciąż mało wiemy. [Artykuł także do słuchania]
Willem Marx
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Ruszają kopalnie na dnie morza
Środowisko
Co skłania kota do mruczenia
Życie u naszego boku zmieniło nie tylko zachowanie kotów, ale też ich DNA.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
„Mruczący” gen
Środowisko
Nietypowa nawigacja
Co sprawia, że foki zręcznie polują w mętnej wodzie?
(KKG)
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Nietypowa nawigacja
Środowisko
Wielka piątka polskich węży: drapieżniki czy ofiary?
Gady – także te obecne w naszym kraju – przegrywają walkę ze zmieniającym się światem oraz wykreowanym przez popkulturę wizerunkiem. [Artykuł także do słuchania]
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Drapieżniki czy ofiary?
Środowisko
Wzburzone wody
Śmiertelnie groźne sztormy tropikalne staną się częstsze i silniejsze.
Clara Moskowitz
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Wzburzone wody
Środowisko
Czy wodorosty przetrwają w cieplejszym klimacie?
W oceanach całego świata – od mglistych brzegów północno-zachodniego Pacyfiku po szalone wiry wokół Tasmanii – lasy wodorostów znikają, ale zarazem w ich własnych komórkach może się znajdować plan ocalenia.
Avery Schuyler Nunn
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Oceaniczne tętnice
Środowisko
Żółwi taniec
Mapy magnetyczne pomagają żółwiom odnaleźć miejsca żerowania.
Jack Tamisiea
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Żółwi taniec
Środowisko
Żarłoczne megalodony
Gigantyczne drapieżniki nie gardziły żadnym pokarmem. Rzucały się na wszystko, co nadawało się do zjedzenia.
(HOLD)
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Żarłoczne megalodony
Środowisko
Plateozaur miał ogon nie od parady
Te roślinożerne dinozaury żyły w późnym triasie, ok. 200 mln lat temu, na terenie dzisiejszej Europy Północnej i Środkowej. Były wówczas jednymi z największych stworzeń – długość ich ciała wynosiła 6–10 m, a masa sięgała 4 t. Jakie fukcje pełnił ich ogon?
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Ogon olbrzyma
Środowisko
Głębinowy dziwak wreszcie zdradził tożsamość
Całkowita ciemność. Miażdżące ciśnienie. Lodowaty chłód. „Obszar północnego Pacyfiku, głębokość od około 1000 do 4000 m – to jedno z najmniej przyjaznych miejsc na Ziemi. Ale nie przeszkodziło to pewnemu delikatnemu, zagadkowemu mięczakowi w zadomowieniu się w tej nieprzyjaznej przestrzeni.
Jude Coleman
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Głębinowy dziwak wreszcie zdradził tożsamość
Środowisko
Małpia komunikacja
Gest porozumienia między matką a córką pozwala poznać sekrety kontaktowania się szympansów.
Avery Schuyler Nunn
1 lipca 2025
Scientific American z dnia 1 lipca 2025
Małpia komunikacja
Środowisko
Pluskwa domowa i jej krewniacy: garść informacji ciekawych i przydatnych
W tym wieku częstotliwość pojawiania się pluskiew w mieszkaniach wyraźnie wzrosła, i to nie tylko w Europie, ale też w Stanach Zjednoczonych i Australii. Jak nas namierzają, kiedy śpimy? Dlaczego samiec przekłuwa okrywę ciała samicy i wstrzykuje spermę pod powłoki skórne? Po co samce gwałcą inne samce?
Marek W. Kozłowski
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Pluskwa domowa i jej krewniacy
Środowisko
Tam, gdzie wodą jest piasek. Niezwykłe miejsce w Australii
Istnieją na świecie rośliny, które mimo niedoboru wilgoci wyglądają pięknie, a odpowiednie ich zestawienie pozwala stworzyć prawdziwy ogród. [Artykuł także do słuchania]
Radosław Kożuszek
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Tam, gdzie wodą jest piasek. Niezwykłe miejsce w Australii
Środowisko
A w pobliżu USA coraz więcej wody
Na atlantyckim wybrzeżu USA poziom morza podnosi się najszybciej na świecie – pokazują pomiary satelitarne. Do połowy XXI w. może wzrosnąć o kolejne 25–30 cm.
Andrzej Hołdys
1 lipca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025
Niebezpieczny AMOC
Środowisko
Alpy tracą zimną krew
Lód znika z alpejskich zboczy, a odsłonięte skalne ściany suną w dół, zagrażając mieszkańcom, turystom i infrastrukturze. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
28 czerwca 2025
Polityka z dnia 28 czerwca 2025
A góry runą
Środowisko
Rana myszy może goić się jak na króliku
Niektóre gatunki mają naturalne zdolności do regenerowania ubytków w tkankach. Uczeni próbują podpatrzyć ich know-how.
Marta Alicja Trzeciak
27 czerwca 2025
Środowisko
Niemowlęta słuchają matek, małe naczelne raczej na nie patrzą
Baby talk to środek komunikacji stosowany do porozumiewania się z małymi dziećmi. Czy inne naczelne używają go równie powszechnie?
Marta Alicja Trzeciak
27 czerwca 2025
Środowisko
Niejednemu rurkopławowi żeglarz na imię
Analizy genetyczne i fotografie zebrane w ramach nauki obywatelskiej pozwoliły wyodrębnić przynajmniej trzy nowe gatunki parzydełkowca, który dotychczas był uważany za „jedynaka”.
Marta Alicja Trzeciak
26 czerwca 2025
Środowisko
Orangutan też musi odespać zarwaną nockę
Sąsiad hałasuje, współlokator urządza imprezy do późna, a dziecko w środku nocy woła o picie – jak w takich warunkach spać? Z takim problemem mierzą się nie tylko przedstawiciele gatunku Homo sapiens, ale też Pongo abelii.
Marta Alicja Trzeciak
25 czerwca 2025
Środowisko
Z ostatniej chwili: Postawa ssaków: eksplozja pomysłowości natury
W przeciwieństwie do gadów, których kończyny wyrastają z boków ciała, znakomita większość ssaków ma łapy (lub nogi) ustawione pod tułowiem. Kiedy i jak do tego doszło?
Jolanta Iwańczuk
24 czerwca 2025
Środowisko
Z ostatniej chwili: Nietoperze: co skrywa ich mocz
W nerkach tych zwierząt wykryto nowe patogeny – wynika z badań opublikowanych właśnie w „PLOS Pathogens”. Uwaga: dotyczy to owocożernych gatunków żyjących w Chinach, a nie polskich populacji.
Marta Alicja Trzeciak
24 czerwca 2025
Środowisko
„To iest riba czudna”. Opowieść o podejściach i wycofywaniach się rakiem z raka
21 czerwca Słońce wchodzi w punkt Raka. Choć może raczej Kraba? Po prześledzeniu dziejów taksonomicznej batalii w sprawie tych dwóch skorupiaków wielu rzeczy nie można być pewnym. [Artykuł także do słuchania]
Piotr Panek
21 czerwca 2025
Środowisko
Foliówki gdzieniegdzie pływają już mniejszymi ławicami
Czy Pacyfik i Atlantyk zaczęły wyrzucać na amerykańskie plaże mniej jednorazowych torebek w tych nadmorskich rejonach, w których wypowiedziano im wojnę? Odpowiedź znaleźli badacze Columbia University.
Andrzej Hołdys
20 czerwca 2025
Środowisko
Niejeden OTOP ptaków dotyczy
Dlaczego ptaki mogą jeść bardzo kwaśne owoce, a ssaki wykazują tak silną awersję wobec pokarmów o niskim pH? To pytanie postawił sobie chińsko-niemiecki zespół uczonych.
Marta Alicja Trzeciak
20 czerwca 2025
Środowisko
Sztuczna inteligencja: kto pyta, ten emituje
Z dużych modeli językowych trzeba korzystać rozsądnie – zadawać im na początek proste zadania, a dopiero, gdy to nie wystarczy, sięgać po tryb rozumowania. Dlaczego? Bo to lepsze dla klimatu.
Andrzej Hołdys
20 czerwca 2025
Środowisko
Od kiedy grzejemy, czyli eksperyment myślowy klimatologów
Wyobraźmy sobie, że XIX-wieczni uczeni dysponują dzisiejszymi instrumentami pomiarowymi. Kiedy namierzyliby w atmosferze pierwszy sygnał antropogenicznej zmiany klimatu?
Andrzej Hołdys
17 czerwca 2025
Środowisko
U nas maj wyjątkowo zimny. Na Islandii i Grenlandii też wyjątkowy
Do takiej sytuacji na tych dwóch wyspach mogło dość wyłącznie w wyniku globalnej zmiany klimatu – stwierdzają naukowcy z grupy World Weather Attribution.
Andrzej Hołdys
17 czerwca 2025
Środowisko
PUPA. Opowieść o nowym drapieżnym wiciowcu
W świecie jednokomórkowych protistów są rodziny czy pojedyncze gatunki, które trudno umiejscowić na ewolucyjnym drzewie życia. Skrótowiec od protists with uncertain phylogenetic affiliations brzmi po polsku nie najlepiej, ale w dwóch językach nauki – łacinie i angielskim – kojarzy się z poczwarką.
Piotr Panek
16 czerwca 2025
Środowisko
Wiosna do miasta przychodzi wcześniej niż na wieś
„Moc sztucznego światła rośnie wykładniczo podczas przemieszczania się od terenów wiejskich ku centrom aglomeracji. Dynamika wydłużania się okresu wegetacyjnego jest bliźniaczo podobna” – mówi Lin Meng z Vanderbilt University.
Andrzej Hołdys
16 czerwca 2025
Środowisko
Ssaki kopytne: 60 mln lat ewolucji z przeszkodami
Zwierzęta takie jak mamuty czy nosorożce włochate ograniczały pożary, rozprzestrzeniały nasiona i modelowały krajobraz. Ich zniknięcie pozostawiło pustkę, której żaden inny gatunek nie zdołał wypełnić.
Jolanta Iwańczuk
13 czerwca 2025
Podkast
Podkast 142. Zuzanna Świrad: Na brzegach niepewności, czyli co mówią klify
Tam, gdzie lądy spotykają się z morzami, rozgrywają się procesy fizyczne, od których przebiegu także zależy nasza przyszłość. Opowiada o nich dr Zuzanna Świrad – geomorfolożka z Instytutu Geofizyki PAN, stypendystka programu L’Oréal-UNESCO dla Kobiet i Nauki.
Karol Jałochowski
13 czerwca 2025
Technologia
Dwutlenek węgla nasz wróg. No, chyba że przyjaciel
Do łowów na dwutlenek węgla znajdujący się w spalinach lub powietrzu byłoby z pewnością znacznie więcej chętnych, gdyby było to – choćby w niewielkim stopniu – opłacalne. Właśnie pojawiła się na to szansa.
Andrzej Hołdys
12 czerwca 2025
Środowisko
Jak glony nitkowate utrudniają życie swoim większym kolegom
Nie mają wśród hydrobiologów dobrej prasy. W przeżyźnionych rzekach wypierają mchy i rośliny naczyniowe. Na morskim szelfie zaś – duże glony tworzące podwodne łąki. Badacze przyjrzeli się im właśnie dokładniej.
Piotr Panek
12 czerwca 2025
Środowisko
Ropy już nie ma, metan wciąż wycieka
„Zbierając informacje z 494 lokalizacji w pięciu prowincjach, stworzyliśmy największą bazę bezpośrednich pomiarów emisji z nieczynnych szybów w Kanadzie” – piszą autorzy badania opublikowanego w „Environmental Science & Technology”.
Jolanta Iwańczuk
12 czerwca 2025
Środowisko
Hydropułapka z hydrożelu: test w Dolinie Śmierci
To jedno z najgorętszych miejsc na Ziemi z oficjalnym światowym rekordem temperatury wynoszącym 56,7 st. C i więcej niż skąpymi opadami. Czyż nie jest więc idealne do sprawdzenia prototypu urządzenia wyłapującego wodę z powietrza?
Andrzej Hołdys
11 czerwca 2025
Środowisko
Źródła niepowodzeń
Woda pitna staje się zasobem coraz rzadszym i coraz trudniej odnawialnym. A my szastamy nią tak, jakbyśmy zupełnie nie zdawali sobie z tego sprawy.
Materiał we współpracy komercyjnej
10 czerwca 2025
Polityka z dnia 10 czerwca 2025
Źródła niepowodzeń
Środowisko
Pnie cypryśników mówią o nadzwyczaj kryzysowym wieku VI
Dół klimatyczny, w który wpadła wtedy przyroda planety, a wraz z nią nasza cywilizacja, był o wiele głębszy, niż do tej pory sądzono.
Andrzej Hołdys
10 czerwca 2025
Środowisko
Małpa z Arabii, czyli czy wszyscy jesteśmy Europejczykami
Czy wspólny przodek ludzi, szympansów i goryli był z naszego kontynentu, ale klimat zmusił go do przeprowadzki do Afryki? Rozwiązanie tej zagadki, a także paru innych mogą skrywać piaski Półwyspu Arabskiego. [Artykuł także do słuchania]
Andrzej Hołdys
10 czerwca 2025
Środowisko
Jakie kwiatki dinozaur skrywał w wielkim brzuchu
Bohaterem tego odkrycia jest gigantyczny zauropod Diamantinasaurus matildae, którego szczątki wydobyto w 2017 roku w Queensland w Australii. Wśród kości paleontolodzy natrafili na kololit, czyli skamieniałą zawartość jelit.
Jolanta Iwańczuk
9 czerwca 2025
Środowisko
Gumowa łapka jest moja. O iluzji, której ulega mysz
Dlaczego naukowcy głaskali pędzelkiem mysie łapki? Ponieważ chcieli się przekonać, czy u gryzoni, podobnie jak u ludzi, zachodzi tzw. iluzja gumowej ręki. Zjawisko to zaobserwowano i udokumentowano w latach 90. w serii eksperymentów, w których wykorzystywano gumowe atrapy dłoni.
Marta Alicja Trzeciak
6 czerwca 2025
Podkast
Podkast 140. Barbara Pietrzak: Rozwielitka uwodzi osobowością
– Wątek osobowości zwierząt wzbudza zawsze dużo emocji. Sam fakt, że traktujemy zwierzę jako osobę, jest tematem samym w sobie – mówi dr hab. Barbara Pietrzak, biolożka z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizująca się w ekologii i biologii ewolucyjnej.
Marek Ścibior
6 czerwca 2025
Środowisko
Nosorożce tracą rogi, by zachować życie
Drastycznie wyglądający zabieg zniechęca kłusowników do nielegalnych polowań – wynika z badań opublikowanych dziś w „Science”.
Marta Alicja Trzeciak
5 czerwca 2025
Środowisko
Czym robot może zarazić szympansa
Zaobserwowano to u ludzi, psów, owiec, słoni, papużek falistych oraz tytułowych małp: kiedy ktoś ziewa, trudno się od tej czynności powstrzymać. Ten „ktoś” nie musi być jednak przedstawicielem tego samego gatunku. Ani nawet organizmem żywym.
Wojciech Mikołuszko
5 czerwca 2025
Środowisko
Naukowcy apelują: oceany powinny być wolne – głównie od ludzi
Zero połowów. Zero wydobycia ropy i gazu. Zero eksploatacji dna morskiego. Bez wyjątków i na zawsze – tak w największym skrócie można streścić propozycję przedstawioną w dzisiejszym „Nature”. Inaczej ziemskim wodom grozi biologiczna zagłada.
Andrzej Hołdys
4 czerwca 2025
Środowisko
Arktyka: ptaki i dinozaury w jednym stały domu
Ptasie kości zachowują się bardzo rzadko. Te należące do piskląt – prawie w ogóle. Tym razem jednak udało się je znaleźć. I odkryć, co na dalekiej północy dzieje się nieprzerwanie od ponad 70 mln lat.
Jolanta Iwańczuk
3 czerwca 2025
Środowisko
Psi nos to groźba. Na przykład dla pluskwiaków
„Gdy Lycorma delicatula rozprzestrzeni się na nowy teren, kluczowe jest szybkie usunięcie ogniska inwazji – mówi Angela K. Fuller, ekolożka z Cornell University. – Ale to oznacza konieczność odnalezienia i zniszczenia złóż jajowych, które z powodu swojej maskującej szarobrązowej barwy są niemal niewidoczne.
Gennaro Tomma
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Wywęszyć problemy
Środowisko
Róże: skromne początki królowej kwiatów
Badacze przeanalizowali DNA ponad 80 gatunków tych kwiatów. Analiza markerów genetycznych pozwoliła prześledzić historię ewolucyjną, geograficzną oraz powiązania między poszczególnymi gatunkami.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Protoplasta współczesnych róż
Środowisko
Dinozaury to gladiatorzy mezozoiku - ujawniają pancerze i szkielety
Rekonstrukcje tworzone pod wpływem nowych odkryć i przemyśleń ukazują istoty budzące z jednej strony zachwyt, z drugiej grozę. Zwierzęta te były nie tylko uzbrojone po zęby, lecz również przystosowane do władania bronią w najbardziej śmiercionośny sposób. [Artykuł także do słuchania]
Michael B. Habib
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Gladiatorzy mezozoiku
Środowisko
Obce wśród swoich. O rybich przesiedleńcach w polskich wodach
Kupując ryby ze stawów produkcyjnych, rzadko się zastanawiamy, skąd pochodzą ich przodkowie. A taki karp czy pstrąg nie są u nas gatunkami rdzennymi. [Artykuł także do słuchania]
Radosław Kożuszek
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Obce ryby wód polskich
Środowisko
Czy grad może zabić?
Owszem, gradobicie bywa śmiertelne. Takie przypadki się zdarzały. Nawet dość często.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Czy grad może zabić?
Środowisko
Odwłok jak klatka
Służył antycznemu gatunkowi osy do przetrzymywania ofiar.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Odwłok jak klatka
Środowisko
Uprawy jutra
Rolnictwo przechodzi rewolucję – cichą, ale głęboką. Między tradycją a innowacją, wiejskim polem a laboratorium formuje się nowa wizja produkcji żywności: zrównoważona i inteligentna.
Justyna Jońca
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Uprawy jutra
Środowisko
Klimatyczne raje nie istnieją
Na Ziemi nie ma takich regionów, do których można się przeprowadzić, bo nie dotkną ich zmiany klimatu.
Redakcja Scientific American
1 czerwca 2025
Scientific American z dnia 1 czerwca 2025
Klimatyczne raje nie istnieją
Środowisko
Kiedy Islandię zalała lawa
Pod koniec plejstocenu, gdy z półkuli północnej ewakuowały się wielkie masy lodu, kłopoty miała i wyspa na dalekiej północy, i jedna z Ameryk.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Lód i ryft
Środowisko
IQ szczeniaków
Pomoże przewidzieć ich dojrzałą osobowość.
(KKG)
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
IQ szczeniaków
Środowisko
Opiekuńcze bezkręgowce
Rzadko się zdarza, aby wśród bezkręgowców jajami czy młodymi opiekował się któryś z rodziców. Istnieją jednak takie przypadki.
Radosław Kożuszek
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Opiekuńcze bezkręgowce
Środowisko
Superwulkan Yellowstone oddaje gazy
Dopóki to robi, dopóty nie grozi wybuchem.
Andrzej Hołdys
1 czerwca 2025
Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025
Superwulkan Yellowstone oddaje gazy
1
2
...
24
następna »
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama