Kosmos - strona 1

Gwiazda HIP 67522 jest nieco większa i chłodniejsza od naszego Słońca. W dodatku, jak na kosmiczne skale, to młódka: ma zaledwie 17 mln lat. Okrążają ją dwie planety. Jedna – HIP 67522 b – w zaledwie tydzień.

Planeta samobójczyni? Przynajmniej igrająca z ogniem

2 lipca 2025

Drugi Polak w kosmosie wykonuje wiele eksperymentów naukowych, ale i sam jest badany. W jaki sposób? Opowiadają dr Agnieszka Skorupa i dr Mateusz Paliga z Uniwersytetu Śląskiego, szefowie projektu AstroMentalHealth. [Artykuł także do słuchania]

Orzeł rejestruje. Sławosz Uznański-Wiśniewski uczestniczy w badaniach psychologicznych

Katarzyna Czarnecka

Stopienie powierzchni Księżyca w dalekiej przeszłości może wyjaśnić tajemnicę czasu jego powstania.

Księżycowy lifting

Payal Dhar

Scientific American z dnia 1 lipca 2025

Księżycowy lifting

Eksperymenty prowadzone za pomocą teleskopów nowej generacji mogą sięgnąć do najwcześniejszych epok historii Wszechświata.

Kosmiczny świt

Rebecca Boyle

Scientific American z dnia 1 lipca 2025

Kosmiczny świt

Kolejność planet w Układzie Słonecznym (bez karłowatych, niezachowana skala wielkości i odległości). Oddziaływanie grawitacyjne Słońca kończy się daleko za orbitą ostatniej okrążającej je planety.

Przelatujące w pobliżu gwiazdy mogą wytrącić Ziemię z jej orbity – twierdzą naukowcy. Mają jednak także dobrą wiadomość.

Układ Słoneczny czeka katastrofa?

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025

Katastrofa Układu Słonecznego

Wizualizacja gwiazdy HD 40307, zaobserwowanej przez teleskop La Silla w Chile. Krążą wokół niej trzy planety mające 4,2, 6,7 i 9,4 masy naszej Ziemi. Ich okresy orbitalne są bardzo krótkie – od 4 do 20 dni.

Ustalono, że planet tego typu jest w naszej galaktyce najwięcej. Nowe odkrycie nieco zmienia dotychczasowe zapatrywania na to, jak tworzą się układy planetarne wokół gwiazd i przede wszystkim jakiego rodzaju planety układy te zawierają.

Wysyp superziem

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025

Wysyp superziem

Załóżmy, że w tej chwili gdzieś w Drodze Mlecznej istnieją rozumne istoty pozaziemskie i cywilizacje techniczne. Czy byłyby one w stanie nas w ogóle zauważyć? [Artykuł także do słuchania]

Nie tylko światła miast mogą nas zdradzić kosmitom

Scientific American z dnia 1 lipca 2025

Co widzą kosmici

Pierwsze testowe obserwacje nieba wykonywane za pomocą kamery LSST.

Teleskop Very Rubin zarejestrował już pierwsze światło.

Zawsze w pogotowiu

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025

Zawsze w pogotowiu

Naukowcy wyjaśniają zagadkę pierwszej zorzy polarnej dostrzeżonej z powierzchni Marsa.

Skąd zielona zorza na Czerwonej Planecie?

(HOLD)

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025

Skąd zielona zorza na Czerwonej Planecie?

Lipiec. Ziemia w aphelium

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2025

Lipiec. Ziemia w aphelium

Statek typu Crew Dragon, o wdzięcznej nazwie Grace, bezpiecznie zawinął do portu. I zobaczyliśmy, ile znaczą tam kobiety.

Orzeł zadokował. Sławosz Uznański-Wiśniewski jest na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

Olaf Szewczyk

26 czerwca 2025

Dziś o godz. 8.31 rakieta misji Axiom 4 wreszcie oderwała się od Ziemi. Sławosz Uznański-Wiśniewski jako trzeci Polak w historii – po Panu Twardowskim i Mirosławie Hermaszewskim – poleciał w kosmos.

Orzeł zaorbitował. Sławosz Uznański-Wiśniewski leci na Międzynarodową Stację Kosmiczną

Olaf Szewczyk

25 czerwca 2025

Praca tysięcy ludzi, rozpoczęta 27 lat temu, gdy powstał plan i pierwsze szkice obserwatorium imienia znakomitej astrofizyczki, dziś przynosi owoce. Kosmos dosłownie odkrywa swoje tajemnice na naszych oczach.

Jedna na milion to już nie rzadkość. Vera Rubin pokazuje pierwsze zdjęcia

23 czerwca 2025

Astronomowie sądzili do tej pory, że małe gwiazdy raczej nie mogą gościć w swoim otoczeniu takich obiektów jak Saturn czy Jowisz. Stałoby to w sprzeczności z najbardziej rozpowszechnionym modelem powstawania planet. TOI-6894 sprawiła, że muszą pomyśleć o alternatywnych teoriach.

Czerwony karzeł i gazowy olbrzym to jednak dobrana para

4 czerwca 2025

Zderzenie tych dwóch galaktyk uważano za praktycznie nieuniknione. Wygląda jednak na to, że na razie takie ryzyko jest znikome.

Droga Mleczna i Andromeda będą żyły długo i szczęśliwie

2 czerwca 2025

Antares jest tak wielki, że chociaż leży 550 l.św. od Ziemi, udało się wykonać bezpośrednie zdjęcie jego tarczy.

Odcień Antaresa, najjaśniejszej gwiazdy Skorpiona, rzeczywiście jest podobny do naszego planetarnego sąsiada. To dlatego Grecy nazwali go rywalem Aresa, czyli boga Marsa. Czy podobieństwo jest bardzo wyraźne?

Ares i Antares, czyli planetarny oryginał i gwiezdny naśladowca

Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025

Ares i Antares

Dawny niemiecki atlas nieba pokazuje położenie gwiazdy Betelgezy.

Wobec istnienia miliardów gwiazd w Drodze Mlecznej potrzebujemy pewnej dozy standaryzacji.

Cóż znaczy nazwa (gwiazdy)?*

Scientific American z dnia 1 czerwca 2025

Cóż znaczy nazwa (gwiazdy)?*

Grupa komet o niewyjaśnionych trajektoriach i nietypowym wyglądzie stanowi dla nas zagadkę.

Ciemne komety

Robin George Andrews

Scientific American z dnia 1 czerwca 2025

Ciemne komety

Bezpośrednie otoczenie supermasywnej czarnej dziury w centrum naszej galaktyki. Zdjęcie zostało wykonane przez teleskop kosmiczny Chandra podczas dwutygodniowej obserwacji tego miejsca.

W supermasywnej czarnej dziurze, leżącej w centrum Drogi Mlecznej, odkryto bardzo częste i nieregularne błyski w podczerwieni. Co to może być?

Błyskająca dziura

Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025

Błyskająca dziura

Czerwiec. Najkrótsze noce

Wiedza i Życie z dnia 1 czerwca 2025

Czerwiec. Najkrótsze noce

Planeta K2-18b mogła być skolonizowana przez żywe organizmy? Nowe badania tego nie potwierdzają. To jednak jeszcze nie koniec analiz tego odległego globu.

Druga Ziemia: najmocniejszy dowód jest raczej bardzo słaby

26 maja 2025

Sławosz Uznański-Wiśniewski spędzi ponad dwa tygodnie na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Co obiecujemy sobie po jego misji? [Artykuł także do słuchania]

Sławosz Uznański-Wiśniewski: Jakie kroki wykona w kosmosie?

Paweł Ziemnicki

25 maja 2025

Polityka z dnia 25 maja 2025

Wielki mały krok

Kelly i Zach Weinersmithowie, autorzy popularnonaukowego bestsellera „Jakoś wkrótce” powracają z bardzo aktualną i intrygującą książką „Miasto na Marsie”.

Głośne „Miasto na Marsie” już w Polsce!

materiał promocyjny

21 maja 2025

Smugi widoczne na wielu zdjęciach wykonanych przez marsjańskie sondy długo pozostawały zagadką. Znaleźliśmy jej rozwiązanie – twierdzą dziś naukowcy w „Nature Communications”.

O tym, jak woda na Marsie okazała się innym żywiołem

19 maja 2025

Badacze sięgnęli jeszcze raz po dane z pomiarów wykonanych ponad dekadę temu przez dwie pracujące w duecie sondy GRAIL. I wykryli kolejne różnice między półkulami Srebrnego Globu.

Księżyc gra ze sobą w ciepło-zimno

16 maja 2025

Gwiazdozbiór Wężownika, w którym leży słynna gwiazda Barnarda.

Odkrycie planet krążących wokół gwiazdy Barnarda rozbudza nadzieje na znalezienie globu bliźniaczo podobnego do naszego. Planeta, na której żyjemy uparcie jednak wydaje się kosmicznym ewenementem. [Artykuł także do słuchania]

Nie zamieszkamy na drugiej Ziemi. Lot na nią trwałby setki milionów dni

13 maja 2025

Polityka z dnia 13 maja 2025

Jedyna taka planeta

Sądziliśmy, że tajemnicza siła napędzająca rozszerzanie się Wszechświata jest stała. Znaki na niebie zdają się jednak temu przeczyć. Jeśli to prawda, naukę i świat czeka zaskakująca przyszłość. [Artykuł także do słuchania]

Ciemna energia pisze nowy scenariusz końca wszystkiego?

6 maja 2025

Polityka z dnia 6 maja 2025

Ciemna i zmienna

Analiza ogromnych pętli w koronie Słońca (atmosferze słonecznej) pozwala przewidzieć potencjalnie niebezpieczne rozbłyski słoneczne.

Ziemia może wkrótce zacząć otrzymywać ostrzeżenia o niebezpiecznej aktywności słonecznej.

Uwaga, rozbłysk!

Chris Simms

Scientific American z dnia 1 maja 2025

Uwaga, rozbłysk!

Barnard 68 (B68) to ciemna, pełna pyłu mgławica, znajdująca się około 500 lat świetlnych od Ziemi.

Spośród wszystkich ciemnych mgławic, które możemy dostrzec za pomocą teleskopów, ta jest moją ulubioną. Znajduje się około pięciuset lat świetlnych od Ziemi i jest czarną jak węgiel chmurą szerokości zaledwie pół roku świetlnego. [Artykuł także do słuchania]

Barnard 68: kosmiczny przecinek ze świetlaną przyszłością

Scientific American z dnia 1 maja 2025

Barnard 68: kosmiczny przecinek ze świetlaną przyszłością

Ciemna materia, z jej własnymi cząstkami i oddziaływaniami, może stanowić cały odrębny sektor Wszechświata. Naukowcy projektują eksperymenty mające na celu jej wykrycie. [Artykuł także do słuchania]

Ciemna materia: jak usłyszeć jej szepty

Kathryn Zurek

Scientific American z dnia 1 maja 2025

Ukryty świat

Lądownik Blue Ghost firmy Firefly Aerospace. Pierwsza w pełni udana prywatna misja na Księżyc.

Rozpoczęła się era prywatnych naukowych wypraw na Srebrny Glob. Wysłano tam już wiele lądowników zbudowanych przez niewielkie firmy, głównie z USA, Izraela i Japonii.

I my polećmy na Księżyc

Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025

I my polećmy na Księżyc

Maj. Opozycja Westy

Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025

Maj. Opozycja Westy

Macierzystą gwiazdę Tylos odnajdziemy w gwiazdozbiorze Rufy, w odległości ok. 900 l.św. od Ziemi.

Dzięki obserwacjom Very Large Telescope udało się zbadać pogodę na planecie pozasłonecznej.

A na Tylos wieje, czyli kosmiczna meteorologia

Wiedza i Życie z dnia 1 maja 2025

Kosmiczna meteorologia

Czy istnieje związek między kowalem, morskim przypływem, spinaczem biurowym i Io, księżycem Jowisza? Jeśli artykuł zaczyna się takim pytaniem, to oczywiste, że odpowiedź jest twierdząca.

Kosmiczni Kowale - To jakiś kosmos!

materiał promocyjny

24 kwietnia 2025

Planeta z ciągnącym się za nią ogonem materii, którą gubi, okrążając pomarańczowego karła BD+05 4868.

140 lat świetlnych od Ziemi astronomowie odkryli glob krążący wokół swojej gwiazdy stosunkowo blisko. Naukowcy uważają, że właśnie dlatego niezwykle szybko traci materię.

Planeta, której znikanie poznać po ogonie

O pracy, której autorzy ogłosili znalezienie „najmocniejszego do tej pory dowodu na istnienie życia poza Układem Słonecznym”, informowaliśmy w ubiegłym tygodniu. Teraz prezentujemy opinie na jej temat. [Artykuł także do słuchania]

Mamy drugą Ziemię? Raczej trzy wielkie pytajniki

Mimo zimnej wojny i żelaznej kurtyny badacze z USA i ZSRR próbowali wspólnie szukać pozaziemskich cywilizacji. [Artykuł także do słuchania]

Nikt nikomu nie UFO? O podjętej 65 lat temu szalonej próbie kontaktu z obcymi

Polityka z dnia 22 kwietnia 2025

Nikt nikomu nie UFO

Artystyczne renderowanie pokazuje sondę kosmiczną Voyager w przestrzeni międzygwiazdowej na tle Drogi Mlecznej i jasnej czerwonej gwiazdy.

Chociaż ludzkość od tysięcy lat patrzy na gwiazdy, a od dziesięcioleci wystrzeliwane są sondy mające na celu badanie naszego Wszechświata, tylko dwóm statkom kosmicznym z działającą aparaturą udało się dotychczas opuścić bańkę przestrzeni zarządzanej przez nasze Słońce. [Artykuł także do słuchania]

Granice przestrzeni międzygwiazdowej: nadchodzi zmiana wyobrażeń

Meghan Bartels

Scientific American z dnia 22 kwietnia 2025

Poza układem słonecznym

Odkryty właśnie system M1510 jest nietypowy. I bardzo interesujący dla specjalistów od modelowania młodych układów formujących planety.

O „nieudanych” czerwonych gwiazdach i ekscentrycznym ciele niebieskim

18 kwietnia 2025

Na Czerwonej Planecie znaleziono w końcu prawdopodobny dowód na to, że miliardy lat temu miał on ciepłą atmosferę składająca się z dwutlenku węgla. Czy z Ziemią było podobnie?

Mars zmarzł, ale wcześniej korzystał ze słabego Słońca

17 kwietnia 2025

Amerykański dziennikarz stworzył wciągającą, obszerną i wielowątkową opowieść o rzekomych wizytach kosmitów. Dostałby za nią wysoką ocenę, gdyby nie wpadka w ostatniej części książki.

Bliskie spotkanie w trzech aktach. Recenzja książki: Garrett M. Graff, „UFO”

17 kwietnia 2025

Dwa związki chemiczne, które na naszej planecie produkują wyłącznie żywe organizmy to „najmocniejszy do tej pory dowód na istnienie życia poza Układem Słonecznym” – ogłosili właśnie naukowcy z University of Cambridge.

W gwiazdozbiorze Lwa krąży druga Ziemia?

17 kwietnia 2025

To sytuacja dla naukowców dość irytująca: musimy przyznać, że nie wiemy, z czego składa się 95 proc. Wszechświata. Historię i perspektywy jej rozwiązania przedstawia brytyjski pisarz i dziennikarz.

Rozjaśnić nieznane. Recenzja książki: Brian Clegg, „Ciemna materia i ciemna energia”

14 kwietnia 2025

W ubiegłym roku naukowcy projektu DESI zasugerowali coś niespodziewanego: ciemna energia zdaje się topnieć wraz z wiekiem Wszechświata. Teraz przychodzą z nowymi wynikami. Dużo pewniejszymi.

Stała kosmologiczna nie musi być stała

11 kwietnia 2025

Wiedza na temat Srebrnego Globu jest asymetryczna. O jego niewidocznej części wiadomo znacznie mniej niż o widocznej. Sytuację zmieniło nieco odkrycie dokonane we fragmentach skał dostarczonych na Ziemię przez sondę Chang'e-6.

Ciemna strona Księżyca? Może raczej sucha

9 kwietnia 2025

Kwiecień. Powrót Lirydów

Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2025

Kwiecień. Powrót Lirydów

Nasz zakątek Wszechświata, niegdyś uważany za wzorzec wszystkich układów planetarnych, jest teraz tylko jedną z niezliczonych możliwości – unikatową konfiguracją w niezwykle różnorodnym kosmosie. Większość gwiazd ma planety niepodobne do niczego w naszym sąsiedztwie. [Artykuł także do słuchania]

Zagadka braków w Układzie Słonecznym

Dakotah Tyler

Scientific American z dnia 1 kwietnia 2025

Brakujące planety

Obserwatorium Plato będzie się poruszało w punkcie L2 układu Ziemia–Słońce, 1,5 mln km od Ziemi.

Obserwatorium Plato to pierwsza misja naukowa, która poleci na pokładzie nowej rakiety Ariane 6.

W poszukiwaniu ideału

Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2025

W poszukiwaniu ideału

Dekadę temu ludzkość wystrzeliwała w kosmos około 200 obiektów rocznie. Obecnie liczba ta wzrosła do ponad 2600 i nie zanosi się, byśmy mieli zwolnić tempo. Musimy pilnie zacząć po sobie sprzątać. [Artykuł także do słuchania]

Kosmiczny złom puchnie na orbicie

Moriba Jah

Scientific American z dnia 1 kwietnia 2025

Jak utylizować kosmiczny złom

Ci śmiałkowie to Elon Musk i Donald Trump. Wyruszą na Marsa na pokładzie rakiety Starship-1 do końca tego dziesięciolecia. Czyli najpóźniej w 2029 r. Życzymy sukcesu. To będzie niezwykła misja.

Dwaj śmiałkowie na Marsie

Wiedza i Życie z dnia 1 kwietnia 2025

Dwaj śmiałkowie na Marsie

Obserwatorium Square Kilometer Array (SKA) jest jednym z najbardziej ambitnych projektów astronomicznych obecnej dekady. Właśnie wykonało kolejny milowy krok.

Kropki z kosmosu, które zapowiadają wielkie rzeczy

27 marca 2025

Krater Gale – obraz wygenerowany komputerowo na podstawie wielokrotnych obserwacji orbitalnych.

Nie są to bardzo długie łańcuchy – te, które zidentyfikowano, składają się bowiem z dziesięciu, jedenastu i dwunastu atomów węgla. Niemniej to marsjański rekord.

Mars: kwasy tłuszczowe sugerują życie

24 marca 2025

Najbliższe potencjalnie supernowe, takie jak Betelgeza czy Antares, dzieli od Ziemi ponad 500 lat świetlnych. Nie stanowią więc bezpośredniego zagrożenia. Bliższe tego typu sąsiadki narobiły jednak kiedyś poważnych szkód.

Scenariusz dwóch wymierań był zapisany w gwiazdach

Jolanta Iwańczuk

21 marca 2025

Wcześniej czy później na kursie kolizyjnym z naszą planetą pojawi się duża planetoida. Naukowcy na wszelki wypadek już testują najlepsze warianty obrony. [Artykuł także do słuchania]

Jeszcze Ziemia nie zginęła. Obiektów, które mogą w nią uderzyć jest jednak sporo

18 marca 2025

Polityka z dnia 18 marca 2025

Jeszcze Ziemia nie zginęła

Prezydent USA planuje zmniejszyć ogólny budżet naukowy agencji nawet o połowę i przekazać te środki na rzecz załogowych wypraw kosmicznych. Pomaga mu Elon Musk. Z działaniami destrukcyjnymi idzie im dobrze. Z realizacją wizji – gorzej. [Artykuł także do słuchania]

Trump zamierza wybić zęby NASA. Chce ludzi w kosmosie, nie nauki i legendarnych misji

Marin Rotkiewicz

17 marca 2025

Środowisko

Krater rekordzistę zdradziły stożki na Antypodach

Ślady po uderzeniu meteorytu znaleziono w regionie Pilbara Craton w zachodniej Australii, miejscu już wcześniej słynącym z najstarszych formacji geologicznych na świecie. Ich wiek określa się na prawie 3,5 mld lat.

Jolanta Iwańczuk

13 marca 2025

Celem tych misji jest przeprowadzenie eksperymentów ważnych dla przyszłych wypraw załogowych.

Prywatne lądowniki na Księżycu: Athena podzieliła los Odyseussa, Blue Ghost zaczął pracę

7 marca 2025

Ponad 1600 globom przyjrzeli się naukowcy. A konkretnie kształtom ich orbit. Mierząc ich ekscentryczność, doszli do ciekawych wniosków.

Planety: posłuszne mikrusy i niesforne olbrzymy

4 marca 2025

Kiedy się pojawiła? Odpowiedzi miały dostarczyć symulacje wykonane za pomocą modeli komputerowych rekonstruujących wybuchy supernowych.

Wszechświat na wodę nie czekał zbyt długo

3 marca 2025

Niebiański fajerwerk.
Cassiopeia A to pokłosie najbliższej Ziemi młodej supernowej, której wybuch nastąpił około 350 lat temu. Najnowsze dane z Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST) na tym zdjęciu zostały połączone z wcześniejszymi obserwacjami z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra i Kosmicznego Teleskopu Spitzera, ujawniając wyraźniejszy niż kiedykolwiek wcześniej wizerunek Cassiopeia A.

Doskonalszy obraz słynnego pobliskiego wybuchu pozwala poznać jego dalsze sekrety.

Anatomia supernowej

Clara Moskowitz

Scientific American z dnia 1 marca 2025

Anatomia supernowej

Zdjęcia wykonane przez BepiColombo podczas ostatniego (szóstego) przelotu obok Merkurego.

Merkurego nie tylko trudno obserwować, ale i badać. Jakie były jego losy?

Wieczorny sprinter

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2025

Wieczorny sprinter

Marzec. Minizaćmienie

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2025

Marzec. Minizaćmienie

Wenus (u góry) przemieszcza się na tle tarczy Słońca. Oba obiekty są prawie idealnie okrągłe – w rzeczywistości bardziej kuliste niż większość innych ciał niebieskich precyzyjnie pomierzonych przez astronomów.

Które z obiektów kosmicznych są najdoskonalszymi geometrycznie kulami? Trochę poszperałem, myśląc o wszystkich możliwych ciałach niebieskich, i w końcu otrzymałem zaskakującą odpowiedź. [Artykuł także do słuchania]

Kula w kosmosie jak igła w stogu siana

Scientific American z dnia 1 marca 2025

Najbardziej okrągły obiekt we Wszechświecie

Znaczna część wody, która faluje w ziemskich morzach i oceanach, liczy więcej lat niż Słońce i wzięła się z zimnego kosmosu. Dużo później sporo tej substancji przyniosły też asteroidy i komety. Wreszcie mamy na to koronny dowód.

Woda starsza od świata

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2025

Woda starsza od świata

Utopia Planitia. Zdjęcie z sondy Mars Express należącej do ESA.

Na Czerwonej Planecie odnaleziono ślady najstarszych plaż w Układzie Słonecznym. I ustalono, z jakich czasów pochodzi jej kolor. Pojawiło się też pytanie o jej jądro. [Artykuł także do słuchania]

Marsjański benefis, czyli nowe wieści od najbliższego sąsiada

25 lutego 2025

Mały Obłok Magellana, gdzie m.in. odkryto nową klasę gwiazd.

Nieczęsto badacze nieba znajdują na nim nieznane wcześniej obiekty. Niedawno astronomowie z Uniwersytetu Warszawskiego czegoś takiego właśnie dokonali. [Artykuł także do słuchania]

Polacy trochę przypadkiem dokonali niezwykłego odkrycia. Oto gwiazdy milinowe

25 lutego 2025

Polityka z dnia 25 lutego 2025

Najnowsze nowe

Poszukiwanie równań opisujących rzeczywistość to w istocie dążenie do uproszczeń. Ta myśl kierowała działaniami badaczy z Universitat de Barcelona.

Czarne dziury bez osobliwości w centrum? Są piękne wyliczenia

20 lutego 2025

Sto lat temu, z dnia na dzień, eksplodowało nasze wyobrażenie o wszechświecie. Przyczynił się do tego Edwin Hubble – i teleskop na szczycie Mount Wilson. [Artykuł także do słuchania]

Wszechświat: opowieść o pięciu procentach zrozumienia

18 lutego 2025

Lektura dla pasjonatów kosmosu, osób zainteresowanych polityką oraz mechanizmami podejmowania decyzji. Historia o cienkiej granicy pomiędzy determinacją a tragicznym w skutkach przerostem ego.

Fiasko kosmicznego snu. Recenzja książki „Katastrofa Challengera” Adama Higginbothama

6 lutego 2025

Europa na zdjęciu wykonanym w 2022 r. przez sondę Juno z odległości 350 km.

Złe informacje docierają z sondy Juno do poszukiwaczy życia na księżycu Jowisza.

Europa studzi nadzieje lodem

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2025

Za dużo lodu na księżycu Jowisza

Ukryty ocean na księżycu Jowisza może stanowić największą szansę na znalezienie życia poza Ziemią

Misja do Europy

Nadia Drake

Scientific American z dnia 1 lutego 2025

Misja do Europy

W centralnym zgrubieniu Drogi Mlecznej jest gęsto od gwiazd.

Astronomowie odkryli tę gwiazdę wraz z towarzyszącą jej planetą w 2011 roku dzięki zjawisku mikrosoczewkowania grawitacyjnego.

Galaktyczny demon prędkości mknie przez Drogę Mleczną

Jonathan O’Callaghan

Iluzja ta znana jest od dawnych czasów – opisano ją pismem klinowym na glinianej tabliczce z asyryjskiego miasta Niniwa, datowanej na VII wiek p.n.e. Próby jej wyjaśnienia są równie stare, jak ona sama, a większość była nieudana. [Artykuł także do słuchania]

Scientific American z dnia 1 lutego 2025

Jak z procy

Człowiek

Księżyc: olbrzym istniejący tylko w naszych głowach

Scientific American z dnia 1 lutego 2025

Jak nasze oko postrzega Srebrny Glob

Wizualizacja amerykańskiej sondy DART zbliżającej się do układu asteroid Dimorphos– –Didymos. Z tyłu sondy widoczna dysza jonowego eksperymentalnego silnika NEXT.

Dwa lata temu sonda kosmiczna DART uderzyła w Dimorphosa, bo naukowcy chcieli sprawdzić, czy da się unieszkodliwiać zagrażające Ziemi asteroidy. Teraz sonda Hera leci w to samo miejsce, by zbadać skutki eksperymentu.

Hera na tropie kosmicznej katastrofy

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2025

Hera na tropie kosmicznej katastrofy

Czy w Układzie Słonecznym istnieje ukryty świat? Dzięki nowemu teleskopowi dowiemy się tego raz na zawsze. [Artykuł także do słuchania]

Dziewiąta planeta: istnieje czy nie, polowanie trwa

Robin George Andrews

Scientific American z dnia 1 lutego 2025

Polowanie na dziewiątą planetę

Fotografia wykonana przez JWST przedstawia gromadę gwiezdną NGC 602 w Małym Obłoku Magellana.

Eksploracja kosmosu to przedsięwzięcie, które daje mnóstwo korzyści na Ziemi

Dobre wieści z góry

Redakcja Scientific American

Scientific American z dnia 1 lutego 2025

Dobre wieści z góry

Firefly Sparkle i jej sąsiadki okrążające się wzajemnie zmieściłyby się z łatwością w obszarze dzisiejszej Drogi Mlecznej.

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zobaczył małą prekursorkę dzisiejszych galaktyk.

Lekka przodkini

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2025

Lekka przodkini

Luty. Wieczorne planety

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2025

Luty. Wieczorne planety

Planetoida Bennu sfotografowana przez sondę OSIRIS-REx z odległości 24 km.

Próbki skał z obiektu 1999 RQ36 dotarły na Ziemię w 2023 r. Niedługo później do badania przesyłki sprzed ponad 4,5 mld lat przystąpili naukowcy. Co odkryli? [Artykuł także do słuchania]

Planetoida Bennu: Kosmiczna fabryka cegiełek życia

29 stycznia 2025

Zauważony w ubiegłym roku obiekt o nazwie 2024PT5 naszej cywilizacji nie zagraża, a jego średnica wynosi tylko 10–11 m. Zainteresował badaczy, ponieważ poruszał się wokół Słońca po orbicie bardzo podobnej do ziemskiej.

„Uciekinier” z Księżyca zdemaskowany

27 stycznia 2025

Technologiczny przełom w poszukiwaniach aksjonów przedstawiają w „Science” badacze. Dzięki ich pomysłowi, te cząstki być może wreszcie zostaną wykryte.

Ciemna materia: szansa na rozjaśnienie

17 stycznia 2025

Astrochemicy drążą temat tego pierwiastka już od dwóch dekad: w gęstych obłokach gwiazdotwórczych jest go setki razy mniej niż w typowej przestrzeni międzygwiezdnej. Odpowiedź na pytanie dlaczego, pojawiła się w wyniku połączenia działań w laboratorium i opracowanych przeze mnie danych z Teleskopu Jamesa Webba.

Siarka zaginęła we Wszechświecie. I po latach się odnalazła

16 stycznia 2025

Blue Origin, firma Jeffa Bezosa, rzuciła kosmiczne wyzwanie SpaceX Elona Muska. Wszystko miało pójść gładko, ale wyszło jak zwykle w branży lotów kosmicznych, czyli z opóźnieniem.

Gwiezdne wojny amerykańskich miliarderów rozpoczęte: pierwszy lot rakiety New Glenn zakończył się sukcesem

16 stycznia 2025

Pulsar - najciekawsze informacje naukowe.

Odłamki pochodziły z bazaltowych skał, które Chang’e-5 zebrała w północnej części Oceanu Burz. Miały masę od kilkunastu do kilkuset miligramów i średnicę od 3 do 8 mm. Naukowcy wyczytali z nich informacje na temat biegunów magnetycznych Srebrnego Globu.

Drobiny przemówiły: księżycowe dynamo było długowieczne

2 stycznia 2025

Zderzenie pary odległych galaktyk spiralnych sfotografowane przez należące do NASA kosmiczne teleskopy Hubble’a i Spitzera. Podobny los może za miliardy lat spotkać naszą Drogę Mleczną, jeśli zderzy się ona z najbliższą sąsiednią galaktyką spiralną – Andromedą.

W naszą stronę zmierza Galaktyka Andromedy. Można już ją dostrzec, jeśli się wie, gdzie patrzeć: na półkuli północnej wielka spirala Andromedy jawi się późnym latem i jesienią jako rozmyta smuga – niewyraźna, ale większa niż Księżyc w pełni.

Drogę Mleczną czeka zderzenie z sąsiadką? Tak. A właściwie może nie

Scientific American z dnia 1 stycznia 2025

Przyszłość Drogi Mlecznej

Jeśli misja VLF się powiedzie, planowane są kolejne, w tym balonowa.

Na przełomie roku ma wystartować misja do rozpalonej sąsiadki Ziemi.

Prywatna droga do piekła

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2025

Prywatna droga do piekła

Przez nasz Układ Słoneczny mogą regularnie przelatywać maleńkie czarne dziury.

Brakującą ciemną materię mogą stanowić czarne dziury o rozmiarach atomu

Minimonstra

Clara Moskowitz

Scientific American z dnia 1 stycznia 2025

Minimonstra

Soczewka Karuzela (pośrodku) zakrzywia promieniowanie siedmiu znajdujących się za nią galaktyk.

Prawie niemożliwe ułożenie galaktyk, które tworzy gigantyczną soczewkę powiększającą, może dać astronomom bezprecedensowy wgląd we Wszechświat.

Soczewka Karuzela: świetne źródło kosmicznej wiedzy

Tom Metcalfe

Scientific American z dnia 1 stycznia 2025

Co za koincydencja!

Niebo nad Polską w nocy z 1 na 2 stycznia o godz. 24:00.

Styczeń. Zasłonięty Saturn

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2025

Styczeń. Zasłonięty Saturn

Większość gwiazd nie żyje samotnie, lecz w układach podwójnych lub nawet wielokrotnych.

Nowe odkrycia pokazały, że istnieje mechanizm wybuchu, który umożliwia przetrwanie jej gwiezdnej towarzyszki.

Jak przeżyć supernową

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2025

Jak przeżyć supernową

Artystyczna wizja wyglądu powierzchni planety Barnard b. Czy tak na niej jest – tego nie wiemy, ale planeta na pewno jest skalista.

Po żmudnych obserwacjach astronomowie odkryli wreszcie planetę typu ziemskiego, która okrąża najbliższą nam samotną gwiazdę. I być może ma trzy koleżanki.

Barnard b: czy to planeta, na której życie ma szansę?

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2025

Czerwone światy van de Kampa

Nowo poznana olbrzymka obserwowana w świetle widzianym i falach radiowych.

Kosmiczny przegląd pozwolił namierzyć galaktykę kilkadziesiąt razy większą od naszej.

Gigantyczne znalezisko

(WŚ)

Wypatrywanie planet swobodnych, określanie kształtu Drogi Mlecznej, obalanie hipotez o roli czarnych dziur w narodzinach Wszechświata – dr Przemek Mróz z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego robi to wszystko. Rozmowa z laureatem Nagrody im. Franka Wilczka, uczestnikiem eksperymentu OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment).

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2025

Gigantyczne znalezisko

Podkast

Podkast 117. Przemek Mróz: W astronomii jesteśmy dobrzy

Karol Jałochowski

27 grudnia 2024

Ponad rok temu informowaliśmy o zaskakującym odkryciu: astronomowie Samuel Pearson i Mark McCaughrean z European Space Agency ustalili, że bezpańskie planety zaskakująco często łączą się w pary. Od tego czasu trwa dyskusja o słuszności ich wniosków. Co z niej wynika? [Artykuł także do słuchania]

JUMBOs: sygnał astronomicznego nowego otwarcia czy tylko informacyjny szum

22 grudnia 2024

Swoją cegiełkę do rozważań na temat genezy Srebrnego Globu dołożyli właśnie astronomowie Francis Nimmo, Thorsten Kleine i Alessandro Morbidelli. Cała trójka to znani badacze specjalizujący się w badaniach poświęconych formowaniu się planet.

Staruszek Księżyc, czyli jak długo Ziemia była samotna

18 grudnia 2024

Nowo zbadany okaz GN-1001830 ma takie obyczaje, że niejeden jego obserwator uniósł brwi ze zdumienia.

Czarna dziura szybko je i mocno śpi

Czy pozostałości po urządzeniach wysłanych na Czerwoną Planetę to kosmiczne śmieci? A może pierwsze artefakty nowej, międzyplanetarnej epoki?

18 grudnia 2024

Człowiek

Koło łazika marsjańskiego jak narzędzia pierwszych ludzi? Dlaczego nie

Agnieszka Krzemińska

17 grudnia 2024

Powstały razem ze swoją planetą? W ciągu ostatnich 100 mln lat? A może liczą zaledwie 10 mln lat? Autorzy publikacji w „Nature Geoscience” być może rozwiewają wątpliwości.

Pierścienie Saturna: wiek ukryty w czystości

16 grudnia 2024

8 grudnia o godz. 10.06 nasza gwiazda wyemitowała rozbłysk klasy X, a więc o najwyższej klasyfikowanej intensywności. Badania podobnych jej obiektów wskazują, że może się to zdarzać częściej i silniej niż się wydawało.

Słońce przypomniało, na co je stać. Delikatnie (tym razem)