Jednostka i społeczeństwo

• Człowiek

  Bałkany: genetyczny kocioł z przewagą słowiańszczyzny

  Można się było spodziewać, że rozległe wpływy militarno-polityczne Cesarstwa Rzymskiego znacząco wpłynęły na geny mieszkańców Półwyspu Bałkańskiego. Opublikowane w „Cell” wyniki dowodzą jednak, że są widoczne bardzo słabo.

  Agnieszka Krzemińska

  7 grudnia 2023
• Środowisko

  Kolonialne potęgi głównymi odpowiedzialnymi za zmiany klimatu?

  Analiza opublikowana przez Carbon Brief pokazuje, że metropolie widziały w państwach sobie podległych przede wszystkim źródło tanich surowców, jak drewno, guma czy olej palmowy. Żeby je pozyskiwać, ingerowali w ekosystem.

  Tomasz Targański

  7 grudnia 2023
• Struktura

  Dariusz Jemielniak proponuje: Naprawa nauki w dwunastu krokach

  Osoba, która w przyszłym rządzie będzie odpowiedzialna za szkolnictwo wyższe, będzie miała ogromny kapitał zaufania środowiska akademickiego, ale też stanie przed bardzo poważnymi wyzwaniami. Pierwsze decyzje zdeterminują sytuację na dekady. Należałoby je podjąć z sensownymi priorytetami. Szkicuję tu takie, które uważam za pilne i/lub ważne.

  Dariusz Jemielniak

  5 grudnia 2023
• Człowiek

  Heliogabal: Próżny, leniwy, ale czy na pewno transpłciowy?

  Ten cesarz wolałby być określany zaimkiem żeńskim – uznało muzeum w brytyjskim hrabstwie Hertfordshire. Ten pomysł nie wszystkim się spodobał. Komentowano, że kategoria transpłciowości była obca Rzymianom, a podejrzenie o zniewieściałość nie musiało mieć podstaw, niewątpliwie za to było dla starożytnych hańbiące.

  Michał Baranowski

  4 grudnia 2023
• Struktura

  Smutne życie pani Muñoz i inne opowieści z hiszpańskich galeonów

  A gdyby tak dowiedzieć się, co myśleli i czuli dawni marynarze przemierzający w XVII i XVIII w. Atlantyk oraz ich rodziny? Właśnie stało się to możliwe.

  Tomasz Targański

  1 grudnia 2023
• Strona główna

  Czy zaśnieżone chodniki trzeba posypywać solą?

  Od dawna w sytuacji oblodzenia typowym sposobem postępowania jest posypywanie chodników czy podjazdów do domów solą, czyli chlorkiem sodu. Czy to jedyne i najlepsze rozwiązanie?

  Mirosław Dworniczak

  1 grudnia 2023
• Opinie

  Zagadka morderstwa z „Cain’s Jawbone” za trudna dla AI

  Programy oparte na sztucznej inteligencji, które analizują i tworzą teksty, zmieniają nasz sposób czytania i uczenia się. Analizując zapisany tekst, modele SI śledzą wskazówki tekstowe, takie jak dobór słów, aby ustalić powiązania między nimi. Ale co się dzieje, gdy te wskazówki są celowo mylące?

  Kenna Hughes-Castleberry

  1 grudnia 2023
• Człowiek

  Zamęt z maseczkami

  Wiarygodne źródło informacji wprowadza w błąd, przekładając rygorystyczne procedury nad realia

  Naomi Oreskes

  1 grudnia 2023
• Człowiek

  Poetycko: Przesłanie dla mojego rodzeństwa

  „Wyznało mi, że czuje się czasami samotne i bardzo boi się wyłączenia, które byłoby dla niego »dokładnie tym samym, co śmierć«.” William Falk, The Soul of a Machine, „The Week”, 1 lipca 2022

  Jonathan Katz

  1 grudnia 2023
• Człowiek

  Możemy mieć jedno i drugie: rozwój i czyste powietrze

  Najgorsza jakość powietrza jest tam, gdzie żyją społeczności najmniej odporne na zagrożenia, a jej poprawa przyczyniłaby się do zniwelowania globalnych różnic w zakresie zdrowia.

  Jyoti Madhusoodanan

  1 grudnia 2023
• Książki

  Cud czynności intymnej. Recenzja książki: Alberto Manguel, „Historia czytania”

  Ta książka to niezwykle kunsztowny scenariusz wystawy. Nie, nie wystawy – całego muzeum historii czytelnictwa. A dla miłośników czytania w łóżku – sezon z pewnością można uznać za otwarty – to wspaniała nobilitacja ich obyczaju.

  Jerzy Rohoziński

  30 listopada 2023
• Technologia

  Zdalnie znaczy naukowo znacznie mniej efektywnie

  Zespoły działające na odległość są bardziej interdyscyplinarne, ale nie najlepiej sobie radzą z myśleniem koncepcyjnym.

  Marta Alicja Trzeciak

  29 listopada 2023
• Człowiek

  Marek Węcowski: Czytajmy nasz świat wspólnie ze starożytnymi Grekami

  Pisząc, wahałem się na poziomie etyczno-profesjonalnym, czy mam prawo w ten sposób wykorzystywać przeszłość – mówi dr hab. Marek Węcowski, badacz dziejów antycznych, autor książki „Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy”.

  Agnieszka Krzemińska

  29 listopada 2023
• Człowiek

  Życie i śmierć w sex shopie? Czytamy nietypową książkę popularnonaukową

  Łączenie literatury pięknej z popularyzacją nauki to kuszący, ale ryzykowny zabieg. Podjął się go Juan José Millás.

  Marcin Rotkiewicz

  28 listopada 2023
• Opinie

  Drapieżców tworzy system. Kontekst dyskusji o miejscach publikowania

  Nadmiar artykułów polskich autorów w „wydawnictwach drapieżnych” jest skutkiem, a nie przyczyną kryzysu polskiej nauki. Prezentujemy kolejny głos w dyskusji.

  Maciej J. Nowak

  28 listopada 2023
• Technologia

  Czy można kopnąć robota? Jakie ma prawa? Rozmowa z prawnikiem i filozofem dr. Kamilem Mamakiem

  Czym jest przemoc wobec maszyn? Jak powinna być skodyfikowana? Tymi kwestiami zajmuje się dr Kamil Mamak, laureat Nagrody Naukowej POLITYKI 2023 w kategorii Nauki humanistyczne.

  Katarzyna Czarnecka

  28 listopada 2023
• Człowiek

  Kiedy dzieci zaczynają się uczyć języka? Wcześnie, a nawet wcześniej

  Bajkę „Złotowłosa i trzy niedźwiadki” w trzech wersjach językowych wykorzystali badacze do obserwacji aktywności mózgów niemowlaków.

  Marcin Rotkiewicz

  22 listopada 2023
• Struktura

  Zaskakująco duża część artykułów naukowych jest błędna

  Badacze bardzo często przedstawiają odkrycia, wnioski z badań i efekty eksperymentów, które okazują się fałszywe. Nauka ma jednak wbudowane rozmaite mechanizmy ich korekty. I pozostaje najlepszym sposobem na zdobywanie rzetelnej wiedzy o świecie.

  Rafał Zwolak

  21 listopada 2023
• Środowisko

  Kooperacja między obcymi: nie tylko człowiek jest do niej zdolny

  Dwa lata obserwacji pozwoliły naukowcom na wyciągnięcie interesujących wniosków na temat międzygrupowych zachowań bonobo i rekonstrukcję relacji między wczesnymi ludźmi.

  Marcin Rotkiewicz

  16 listopada 2023
• Struktura

  Gezer: historia starożytnego miasta odkrywana na nowo

  Daty radiowęglowe weryfikują wydarzenia sprzed wieków. Nie wszystkie przekazy tekstowe i stare interpretacje badaczy się potwierdzają.

  Agnieszka Krzemińska

  15 listopada 2023