Chemia i biologia

• Struktura

  Za odkrycie i syntezę kropek kwantowych. Chemiczny Nobel 2023 r. dla Moungi G. Bawendiego, Louisa E. Brusa i Alexeia I. Ekimova

  Tegoroczna Nagroda Nobla z chemii dowodzi, jak splątane są ze sobą dziedziny wiedzy, które mocą tradycji postrzegane są jako rozdzielne. Trzej wyróżnieni panowie – Francuz Moungi G. Bawendi (1961) z Massachusetts Institute of Technology, Amerykanin Louis E. Brus (1943) z Columbia University oraz urodzony w Związku Radzieckim Alexei I. Ekimov (1945) z Nanocrystals Technology Inc. – parają się bowiem w istocie mechaniką kwantową, czyli fizyką lub inżynierią czasem uprawianą metodami chemii.

  Karol Jałochowski

  4 października 2023
• Zdrowie

  Chemikalia, z którymi mamy do czynienia codziennie, zwiększają ryzyko zachorowania na kobiece nowotwory

  Ze względu na swoją długowieczność w wodzie, glebie, powietrzu oraz żywności bywają nazywane „wiecznymi”. Naukowcy sprawdzili, jaki wpływ na zdrowie mają substancje zwane PFAS.

  Paweł Walewski

  21 września 2023
• Struktura

  Wirusem w bakterie

  Bakteriofagi można efektywnie wykorzystać do walki z zakażeniami układu moczowego.

  (MD)

  1 września 2023
• Struktura

  Kiedy płyny mają dziury

  Magazynowanie gazów, oczyszczanie powietrza, dostarczanie tlenu do komórek – to tylko niektóre możliwości porowatych cieczy. Po raz pierwszy substancje te pojawiły się w 2007 r., ale największy rozwój w ich dziedzinie nastąpił dopiero w ostatnich latach.

  Justyna Jońca

  1 września 2023
• Struktura

  Nielegalne składowiska odpadów: ogień zagraża powietrzu, wodzie i glebie

  Pożar jednego nielegalnego magazynu odpadów to zdarzenie tak duże, że może oddziaływać na sporą część Europy – mówi dr hab. inż. Katarzyna Grzesik, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

  Jędrzej Winiecki

  2 sierpnia 2023
• Struktura

  Sinice – pożyteczne i groźne

  Dzięki nim możemy oddychać, gdyż produkują tlen. Niektóre z nich wykorzystujemy w biotechnologii. Inne są bardzo szkodliwe dla naszego zdrowia.

  Mirosław Dworniczak

  1 sierpnia 2023
• Struktura

  Jabłko pod lupą

  Skąd pochodzi jabłoń? Które odmiany jabłek najbardziej lubimy? Czy owoce z marketów są zdrowe? Jak chroni się stare odmiany i ich materiał genetyczny?

  Mariola Rabska

  1 sierpnia 2023
• Środowisko

  Energia elektryczna nie służy pszczołom

  Badacze z Universidad de Talca (Chile) postanowili sprawdzić, co dzieje się z owadami przebywającymi w pobliżu stalowych wież o wysokości 20 m, służących do podtrzymywania napowietrznych linii wysokiego napięcia.

  Katarzyna Kornicka-Garbowska

  1 lipca 2023
• Struktura

  Pożyteczna gąbka

  Opracowano materiał usuwający ołów z wody.

  (MD)

  1 lipca 2023
• Struktura

  Muszle

  Jak powstają? Skąd się biorą ich kolory? Czego dowiadują się naukowcy podczas badań tych tworów?

  Mirosław Dworniczak

  1 lipca 2023
• Człowiek

  Umierający mózg myśli świadomie czy poddaje się chaosowi?

  Amerykańscy naukowcy sądzą, że umieraniu towarzyszy poczucie transcendencji. Christof Koch, uznany neurobiolog, podchodzi do ich konkluzji sceptycznie.

  Marta Alicja Trzeciak

  12 czerwca 2023
• Struktura

  Magnetyczne kapsułki z drożdżami

  Jak przyspieszyć proces fermentacji piwa, by nie straciło na jakości? Pomysł jest niebanalny. Sprawdzają się BeerBoty.

  (HOLD)

  1 czerwca 2023
• Środowisko

  Zapal się, a powiem ci, kim jesteś, czyli po co organizmy posługują się światłem

  W jaki sposób doszło do celowej bioluminescencji – ciągle nie wiadomo. Jedna z teorii mówi, że w trakcie wczesnych faz ewolucyjnych wyodrębniające się nowe formy życia przechwyciły któryś z genów bakteryjnych i wbudowały go w swoje DNA.

  Radosław Kożuszek

  1 czerwca 2023
• Struktura

  Roślinny kontredans, czyli po co chloroplastom stan szklisty

  Z punktu widzenia fizyka szkło jest szeroką kategorią materii stałej. Szkłem mogą być na przykład landrynki. Podobnie plastik – a nawet, pod względem niektórych parametrów, dający się rozsmarowywać majonez. Co to ma wspólnego z roślinami?

  Allison Parshal

  1 czerwca 2023
• Człowiek

  Całowanie się poróżniło naukowców

  Antropolodzy z Danii przyjrzeli się opublikowanym w ubiegłym roku badaniom na temat pocałunku romantycznego. I wytknęli ich autorom, głównie genetykom, kilka błędów.

  Agnieszka Krzemińska

  18 maja 2023
• Człowiek

  Ziemia, woda, powietrze – fragmenty naszego DNA są wszędzie. Rodzą problem etyczny

  Environemental DNA (eDNA) „zaśmieca” całe nasze środowisko. Nowoczesne metody badawcze są tak czułe, że pozwalają na odczytanie jego sekwencji. Każą przemyśleć regulacje związane z prawem do prywatności.

  Jacek Kubiak

  18 maja 2023
• Środowisko

  Muchomor sromotnikowy być może przestanie zabijać

  Alfa-amanityna to jedna z najgroźniejszych toksyn spożywczych. Do tej pory brakowało na nią odtrutki. Obiecujące wydaje się odkrycie badaczy z Chin.

  Marta Alicja Trzeciak

  9 maja 2023
• Kosmos

  Beton na Księżycu astronauci sobie wyhodują

  Przymiarki do powrotu na Księżyc oraz podróży na Marsa trwają już od dłuższego czasu. Jednym z problemów, nad którymi pracują inżynierowie i naukowcy, jest stworzenie materiału nadającego się do budowy bazy dla załóg kosmicznych.

  Mirosław Dworniczak

  1 maja 2023
• Struktura

  Dama z żółtkiem

  Wielu włoskich malarzy dodawało do swoich farb żółtka jaj, by wzmocnić powłokę obrazu.

  (HOLD)

  1 maja 2023
• Struktura

  Najmniejsza komórka świata zyskuje możliwość ruchu

  Naukowcy od dawna próbują zrozumieć, w jaki sposób pierwsze komórki mogły naturalnie rozwinąć zdolność ruchu. W takich badaniach często wykorzystuje się bakterie z gatunku Spiroplasma.

  Saugat Bolakhe

  1 maja 2023