Mastodonty. O dwóch liniach, a może i trzech

Gdy warunki środowiskowe sprzyjały ustępowaniu lodowców, przed tymi zwierzętami otwierały się rozległe przestrzenie na północy, które szybko zasiedlały. Kiedy jednak nadchodziło kolejne ochłodzenie, lód ponownie przejmował panowanie, a stada musiały wycofywać się w cieplejsze rejony. Ten rytm ekspansji i odwrotów sprawiał, że populacje rozdzielały się, a następnie ponownie spotykały i wymieniały genami. W takich warunkach rodziły się kolejne linie ewolucyjne.

Pierwsza, szeroko rozprzestrzenione Mammut americanum, stanowiła główną populację kontynentu. Z niej – w wyniku długotrwałej izolacji na zachodnim wybrzeżu – wyodrębniła się Mammut pacificus. Gdy zmiany klimatu zamykały szlaki migracyjne, część stad trafiała w geograficzne „pułapki” – zostawała odcięta od reszty przez góry i lodowe bariery. Takie izolowane grupy zaczynały ewoluować własnym rytmem, aż ich odmienność genetyczna i morfologiczna stała się na tyle wyraźna, że można je było uznać za odrębny takson. Natrafiono również na ślady zagadkowej populacji z Meksyku, której unikatowy profil genetyczny sugeruje istnienie trzeciej, nieznanej wcześniej gałęzi.

Do tych wniosków badacze doszli dzięki analizie starożytnego DNA pozyskanego ze szczątków trąbowców odkrytych w różnych częściach Ameryki Północnej. Udało się zrekonstruować ich mitochondrialne genomy i zestawić je w analizach filogenetycznych, czyli drzewach genealogicznych ukazujących stopień pokrewieństwa poszczególnych linii. Próbki pochodziły z wielu regionów, od wschodnich wybrzeży przez Ontario po zachodni Oregon, a ich wiek mieścił się w przedziale od około 500 do 50 tys. lat.

Wszystko to dowodzi, że plejstoceńska Ameryka Północna była laboratorium ewolucji, w którym klimat nieustannie wyznaczał granice i możliwości migracji, prowadząc do rozdzielania się i powstawania nowych gatunków.