Podkast 143. Inez Okulska: Humaniści, wchodźcie do świata algorytmów

Uwiodła nas ich fraza, melodia ich języka. Tak – pierwsza fala zachwytu wielkimi modelami językowymi sztucznej inteligencji wywołana była nie walorami merytorycznymi ich wypowiedzi, lecz estetycznymi. Język był bowiem i jest ich naturalnym żywiołem.

Teraz jednak my, ludzie, musimy go niejako odzyskać – odświeżyć umiejętność precyzyjnego posługiwania się nim, budowania złożonych opisów. Nie z przyczyn ideologicznych czy technoszowinistycznych, lecz praktycznych. Chcemy bowiem dać tzw. agentom AI uprawnienia do podejmowania decyzji w naszym imieniu – do wykonawstwa, choćby dokonywania zakupów – z czym wiążą się konkretne, także potencjalnie niefortunne, konsekwencje. Polecenia będziemy więc musieli wydawać z wyjątkową starannością, ważąc każde słowo, przywracając językowi naturalnemu status najwspanialszego narzędzia, jakie stworzyła ludzka kultura. Przywracając – bo język, jak mówi Okulska, ostatnio się rozleniwił. A konkretniej – rozleniwili się jego użytkownicy.

Otwiera się zatem rozległe, nowe pole działania dla języka. Sztuka opisu ma szansę ponownie się rozwinąć – w nowym, pozaliterackim kontekście – i pośredniczyć w kulturowym dialogu między ludźmi a maszynami. Humanistyka może przeżyć ogromny renesans. – Humaniści niech się poczują zaproszeni do myślenia algorytmicznego – mówi Okulska.

Badaczka AI, trenująca zarówno modele, jak i korzystających z nich ludzi, ma prawo formułować to zaproszenie. Podążała bowiem początkowo ścieżką kulturoznawstwa i językoznawstwa, by wykonać „buńczuczny zwrot“ ku automatyce i robotyce. Wykorzystała umiejętność głębokiego wnikania w struktury języka naturalnego do tworzenia i badania ich wektorowych reprezentacji – wykorzystywanych przez modele AI. Zaświadcza własną osobą, że pytanie o rozdział nauk ścisłych i humanistycznych czy edukacji cyfrowej i analogowej to doprawdy faux pas.