To źródło zasadniczego kłopotu, który polega na tym, że poznajemy ją zupełnie inaczej niż wszystko inne, bo zagłębiając się w siebie.

Przypomnijmy słowa naszego wieszcza – „Czucie i wiara silniej mówią do mnie niż mędrca szkiełko i oko”. Może wyznawcy spisków to po prostu współcześni romantycy…?

Dlaczego znowu piszę o kolarstwie? Bo w tej chwili na oczach szerokiej publiczności rozgrywa się rywalizacja dokładnie tego typu. W wyścigu o władzę.

Czy czarne dziury są źródłem ciemnej energii? Czy astrofizycy wyjaśnili największą tajemnicę Wszechświata? Nie bardzo chce mi się wierzyć, że ich opowieść przetrwa próbę czasu.

Właśnie do mnie dotarło, że ta zabawa umysłowa jest trafną metaforą naukowego procesu poznawczego. Także procesu popełniania błędów.

W naukach inżynierskich i informatyce brakuje kobiet, a powodem są głównie stereotypy

Dlaczego uprawnienia do użycia broni atomowej w Rosji nie są jednoosobowe? Czy to kolejna manifestacja naturalnego problemu badanego jeszcze przez Claude’a Shannona?

Oto nasze prognozy i oczekiwania

Dane z programu Landsat będą miały wpływ na plany działań proklimatycznych administracji Bidena

Z tego artykułu można się dowiedzieć, skąd się wzięło i co znaczy słowo „rzeczywistość” i jaki jest jego związek z określeniami „faktyczny” i „aktualny”.

Sens offsetów podważało od dawna wielu ekspertów. I mieli rację. Dowodzą tego wyniki międzynarodowego dziennikarskiego śledztwa.

Jeden pojedzie „na saksy”. Drugi będzie śnił o spadku po „bogatym wujku z Ameryki”. I tak się toczy to nasze polskie życie: dorastają kolejne pokolenia realistów i marzycieli.

Co znaczy zwrot „przed Wielkim Wybuchem”? To odwieczne pytanie budzące skojarzenia z rozważaniami filozofów na temat wieczności Stwórcy i statusu czasu.

Myśląc o roku 2022, warto się zastanowić, jak kosmiczne dokonania człowieka wpłynęły na jego życie na Ziem

Ta antologia powinna być punktem odniesienia w debacie publicznej o skutkach pandemii. Takiej, która w Polsce jak na razie się nie odbyła.

Własność, rolnictwo, miasta i państwa – ich narodziny były dużo bardziej skomplikowane, niż sądziliśmy. Opisująca je „najważniejsza książka dekady” właśnie ukazuje się w Polsce.

Dane statystyczne prowokują do przypuszczenia, że potoczne przekonania o ogromnej polaryzacji naszego społeczeństwa niekoniecznie są prawdziwe.

MOND (Modified Newtonian Dynamics) sugeruje, że istnieje tajemnicza więź między ciemną materią, ciemną energią i grawitacją. My tymczasem jesteśmy jak ci straszni mieszczanie z wiersza Tuwima: patrząc – wszystko widzimy oddzielnie.

Wyprodukowany przez Netflix i chętnie oglądany serial o Atlantydzie klasyfikowany jest jako dokument. Tymczasem to szkodliwe, pseudonaukowe bajanie.

Skoro jedna z fundamentalnych ustaw środowiskowych jest podważana, trzeba wzmocnić ochronę rzek i strumieni

Elon Musk po przejęciu medium społecznościowego odstrasza reklamodawców i użytkowników. Zagrożeniem są też jednak nieprzemyślane zwolnienia personelu technicznego. Każdemu niezadbanemu serwisowi zagraża niekontrolowana degradacja.

„No i wezwali go na dywanik”. „Eee tam, i tak zamiotą to pod dywan”. Ach, jakież to emocje potrafią nieraz rozpalić takie spekulacje. Albo zmrozić kew w żyłach.

Oświecony negatywizm bywa cenny. Utrąca kiepskie teorie, wymusza głębszą refleksję. Przeniesienie go do sfery publicznej może mieć jednak dewastujące konsekwencje dla nauki. A to właśnie robi Sabine Hossenfelder.

Podczas wyborów połówkowych, które odbędą się w USA w listopadzie, powinno się wspierać kandydatów opowiadających się po stronie nauki, a więc – lepszej przyszłości

Żyjemy w świecie coraz bardziej autonomicznych symboli. To, co miało być podobne do czegoś innego, zadowala się podobieństwem do samego siebie. A analogie maszyny lubią najbardziej.

Ogłaszanie kolejnych laureatów Nagrody Nobla bardzo dobitnie mi przypomniało, że właściwie każdy naukowiec na którymś etapie przestaje być jednym z najlepszych.

Tyle było imperialnych interesów do zrobienia na Karaibach i w Ameryce Południowej. Człowiek by się szybko teleportował, a tu trzeba płynąć dookoła. Sposób się jednak znalazł.

Lekarze w szkołach mogą dotrzeć do dzieci, które mają ograniczony dostęp do służby zdrowia

Krok po kroku – w jaki sposób mifepriston i mizoprostol prowadzą do przerwania ciąży

Trwa rywalizacja komercyjnych firm o możliwość lądowania na powierzchni Księżyca. Czy wiąże się ona na rozwój nowej gospodarki kosmicznej? I co na to naukowcy?

Eksploracja jest podstawą nauki i najgłębszą ludzką pasją.

Po 22 latach naukowcy odcyfrowali nasz kod genetyczny

Nauka od początku jest traktowana jak rodzaj wzorca racjonalnego myślenia. Uczeni często oskarżają tych, którzy negują ich ustalenia, o brak racjonalności. Ale sami padają czasami ofiarą myślenia magicznego.

To, że można wyeksploatować Ziemię, wydawało się do pewnego momentu niemożliwe. Opracowanie z 1972 r. pokazało, że to realny scenariusz. Jego entuzjaści twierdzą, że wyznaczyło początek epoki ekologicznej. Krytycy – że jest przykładem nieuzasadnionego katastrofizmu.

Najwięksi polscy wytwórcy nawozów sztucznych wstrzymali produkcję. Ale są inne sposoby uzyskiwania takich samych składników mineralnych dla roślin uprawnych. Wystarczy je upowszechnić.

W kluczowych badaniach choroby Alzheimera dopuszczono się nierzetelności, a prawdopodobnie nawet oszustwa. Ambicje znalezienia Świętego Graala wyprowadziły uczonych na manowce. Ale może dobrze się stało?

Naukowcom z Yale University, którzy wiosną 2019 r. przywrócili żywotność tkanek w mózgach martwych świń, udało się powtórzyć ten proces w większej liczbie narządów. Nauka znów staje przed dylematami, których długo jeszcze – a może nigdy – nie uda się rozwiązać.

Wiadomo, że deszcz to opad atmosferyczny. Ale czasami może być ujęty inaczej: dla autorów słownika z połowy XIX wieku deszcz to „wyziewy ziemi, z chmur w kroplach opadające”. Niby prawda, ale to, co tak naturalne i tak często spotykane, jest tu dziwnie ujęte: nie z góry w dół, ale najpierw jakby w przeciwnym kierunku.

Bodźce zachęcające do konwersji energetycznej i jej procedura muszą być prostsze i powszechnie dostępne

Środowisko naukowe powinno zredukować swój olbrzymi ślad węglowy

Zachodnie stany USA mogą zostać zalane przez powodzie, gdyż pożary zniszczyły tam lasy

Wydaje się, że podczas Tour de France obejrzeliśmy piękny gest fair play sportowca wobec pechowego rywala. Naukowiec nie byłby jednak sobą, gdyby nie spróbował tej tezy sfalsyfikować.

Odpieprz się pan i nie pieprz bez sensu, bo w końcu pana ktoś opieprzy… Epoka Wielkich Odkryć Geograficznych pozostawiła niezatarte piętno na polskiej kuchni. Ale jeszcze większe chyba w naszym języku.

To diada – awers i rewers tego samego fenomenu. Po jednej stronie: praca. Żmudna, wymagająca wyrzeczeń, zrodzona z ducha chrześcijańskiej ascezy i pokuty. Po drugiej stronie: myśli przy niej. Nie brudne, nieuczesane, grzeszne. Takie, w których urządza w nich piekło. Innym, oczywiście.    

„Albo koniec broni jądrowej, albo koniec nas samych” – napisało w marcu 16 laureatów Pokojowej Nagrody Nobla. Od tamtej pory ich list otwarty podpisało ponad milion osób.

Media informacyjne i decydenci polityczni chcą, byśmy przeszli nad tą tragedią do porządku dziennego

Jeden z najpowszechniej występujących na świecie nowotworów złośliwych dotyka szczególnie niektóre społeczności

Periodyki, które drukują wyniki wątpliwej jakości badań, mogą narażać ludzkie życie. Aby położyć kres szkodliwym praktykom, uniwersytety i inne instytucje badawcze muszą sprawić, że naukowcy nie będą stawiali na pierwszym miejscu liczby publikacji.

Nie namawiam, żeby wprowadzić w Polsce liceo classico. Rugowanie łaciny z Batorego i z innych renomowanych szkół nie powinno jednak się odbywać bezrefleksyjnie.

Bezgłowy chatbot stał się istotą czującą? Ze sztuczną inteligencją jest podobnie jak z psami, ludźmi i bóstwami. Możemy w ich świadomość istnienia wierzyć lub nie.

Twórcy nowej odsłony opowieści o świecie dominowanym przez dinozaury być może mieli ambicje, by ich film był choć trochę popularnonaukowy. I na dobrych chęciach się skończyło.

„Jeśli góra nie chce przyjść do Mahometa, to Mahomet pójdzie do góry”. Skąd wzięło się to nieco dziwaczne powiedzenie? Śledztwo nie będzie proste i nie da łatwych odpowiedzi. A ściślej rzecz biorąc da jedną: Europa bardzo długo błądziła, „rozkminiając” islam. 

Aktywa cyfrowe są nieprzejrzyste, niestabilne i podatne na oszustwa.

Osiągnięcia intelektualne nikogo nie usprawiedliwiają

Trele samic jaskółki dymówki były do tej pory ignorowane w publikacjach naukowych. To wskazuje na utrwalone od dekad tendencyjne podejście badaczy.

Nagrania umieszczane w mediach społecznościowych dają badaczom nowe możliwości. Pytanie, jaką mają wartość naukową.

Pojawienie się małpiej ospy w Europie wzbudziło taki strach, jak niegdyś wirus Ebola. Powodów do lęku będzie przybywać. Sprzyjają im zmiany klimatu, rabunkowa gospodarka człowieka wobec przyrody i coraz większa łatwość migracji zarazków.   

Wschodnie Cesarstwo Rzymskie, czyli Bizancjum, przeżyło Zachodnie o ponad tysiąc lat. Bo prężyło muskuły, szpanowało i bajerowało.

Kolejną wielką ofiarą zmian klimatycznych jest tlen w morzach i oceanach.

Lekarze pracujący poza dużymi ośrodkami potrzebują pomocy we wdrażaniu najnowszych osiągnięć onkologii.

Do ich rozpowszechniania częściej skłonne są osoby impulsywne o poglądach bliskich konserwatywnym

W tych trudnych czasach – kiedy uwaga opinii publicznej koncentruje się na wojnie i zarazie – wiadomość o tym, że naukowcy dokonali właśnie ważnego odkrycia, które ewentualnie istotnie przedłuży kiedyś ludzkie życie, może być traktowana bądź jako monumentalny przejaw ironii losu, bądź jako promyk nadziei na lepszą przyszłość. A może i jedno, i drugie.

To ważna część naszego ciała, w obnażeniu wzbudzająca i refleksje nad śmiercią, i strach. Ale to zdrobnienie ociupinę przeszkadza, dodając element dystansu do śmierci – i do nas samych.

Przesłanie płynące z książki Rachel Carson jest wciąż aktualne

Ludzkość najpierw coś wynajduje, a potem uczy się, jak z tego mądrze korzystać. Przy okazji niekiedy musi zweryfikować fundamenty całej kultury.

Astrologia, odprysk wszechogarniającej reakcyjnej odpowiedzi na Oświecenie, nie jest lekarstwem na samotność.

Jeden nagi derwisz widziany w Damaszku zaszkodził wszystkim innym: do języka weszło powiedzenie „goły jak święty turecki”. Czas pożegnać tę lingwistyczną ramotę.

Znaczenia słów czasem się przesuwają, czasem rozszerzają, czasem zawężają. I tak to oznaczający coś bardzo ogólnego, niemal podstawowego rzeczownik bydło zaczął oznaczać nie „to, że się jest”, lecz konkretniej „to, co jest”.

Szybkie ustalenie, czy dana osoba jest przyjacielem, czy wrogiem, może być sprawą życia lub śmierci. Dlatego mózg zazwyczaj w ciągu 60–70 ms rozpoznaje twarze. A jeśli tego nie potrafi, albo dostrzega oblicza tam, gdzie ich nie ma?

Przyjmowane za pewnik twierdzenia, jak to, że płodność kobiet spada po 30 roku życia, są przesadzone.

To polityka, a nie nauka, ogranicza dostęp do pigułek aborcyjnych

Odkrywcy mają spore zasługi jako popularyzatorzy puszkowanej żywności. W 1818 r. na przykład pasjonowano się wyprawą kapitana Johna Rossa w poszukiwaniu Północno-Zachodniego Przejścia. I rozpisywano się o tym, że jego ekspedycja wyposażona była w konserwy z marchewką, sosami, zupami, cielęciną i groszkiem.

Jakie szanse na sukces mieliby aktorzy, gdyby w trakcie spektaklu na scenę co chwila wchodził reżyser i pouczał ich, jak mają grać? Takie, jak pracownicy, którym nad głowami wciąż stoją szefowie: żadne.

Różnica między naszym gatunkiem a tymi, które nas poprzedzały, jest w potocznej mowie równie wyraźna jak między iłem, piaskiem czy żwirem. Dlatego określenia „Stary Świat” i „Nowy Świat” bezpiecznie omijają wszelkie niedokładności w datowaniu.

Władze w Moskwie chcą wycinać lasy w Ukrainie i sprzedawać drewno, żeby sfinansować dokonywane tam zbrodnie. Taki pomysł doskonale wpisuje się w charakterystyczny dla Rosji schemat działania: przychodzimy, niszczymy i idziemy niszczyć gdzie indziej.

Ludzka komunikacja to 60 proc. mowa ciała? Skoro w pracy zdalnej jej nie ma, to nie ma też komunikacji? W żadnym razie.

Poezja pozwala przezwyciężać trudność w znajdowaniu słów w sytuacjach ocierających się o brak wyrażalności, dostarcza gotowych i trafiających celnie wiązań myśli.

Jeśli myślisz, że rozumiesz mechanikę kwantową, to nie rozumiesz mechaniki kwantowej – mawiał Richard Feynman. Ale nie każdy to rozumie.