Shutterstock
Kosmos

Fale grawitacyjne: budowa Teleskopu Einsteina rozpoczyna złotą erę badań astronomicznych

Teleskop Einsteina zawarło Europejskie Forum Strategii ds. Infrastruktur Badawczych w swojej mapie drogowej 2021. To projekt pierwszego podziemnego i najbardziej zaawansowanego europejskiego obserwatorium fal grawitacyjnych trzeciej generacji. Przy jego budowie pracują Polacy.

Mapa to dokument, który gromadzi inicjatywy kluczowe z punktu widzenia budowy w Unii Europejskiej najnowocześniejszej na świecie bazy badawczej, od nauk humanistycznych i społecznych, przez środowiskowe i fizyczne, po nauki biomedyczne i e-infrastrukturę. Jedną z wybranych przez ESFRI inicjatyw jest Teleskop Eintseina (Einstein Telescope; ET).

– Projekt Teleskopu Einsteina zostanie teraz wprowadzony w kolejną fazę. Wierzę, że nowe obserwatorium przyczyni się do rozwoju nauki dotyczącej badań nad falami grawitacyjnymi. To również przepustka do większego zaangażowania polskich instytucji badawczych oraz sektora przemysłu – mówi prof. Tomasz Bulik z Obserwatorium Astronomicznego UW, lider polskiego konsorcjum ET.

Teleskop Einsteina to projekt podziemnego obserwatorium fal grawitacyjnych, którego detektory będą znacznie czulsze niż istniejące obecnie.

– Ze swoją niezwykle wysoką czułością, teleskop stworzy okazję do nowych i nieoczekiwanych odkryć – mówi prof. Dorota Rosińska z Obserwatorium Astronomicznego UW. ­– Pozwoli wykryć wszystkie połączenia czarnych dziur o masach gwiazdowych we wszechświecie, zbadać wnętrze gwiazd neutronowych, testować ogólną teorię względności, prowadzić badania samego początku wszechświata, a także rozwiązać wiele innych istotnych problemów naukowych z zakresu astrofizyki, kosmologii i fizyki fundamentalnej. Wraz z budową ET badania astronomiczne fal grawitacyjnych wejdą w złotą erę.

Fale grawitacyjne zostały zaobserwowane pierwszy raz w 2015 roku. Ich istnienie – sto lat wcześniej – przewidział Albert Einstein. Uczony nie spodziewał się jednak, że kiedykolwiek uda się je zarejestrować.

Detekcja fal grawitacyjnych otworzyła nowe perspektywy badania kosmosu. Wcześniej naukowcy mogli badać wszechświat, wykorzystując metody związane ze światłem lub promieniowaniem. Dzięki falom grawitacyjnym mogą obserwować wibracje samej czasoprzestrzeni.

W prace nad projektem Einstein Telescope byli zaangażowani polscy naukowcy. Zespół z Uniwersytetu Warszawskiego, Politechniki Warszawskiej i Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN opracował i zainstalował zoptymalizowane pod kątem pomiarów podziemnych sieci czujników sejsmicznych w kilku potencjalnych lokalizacjach w Polsce, Hiszpanii, na Węgrzech i we Włoszech. Obecnie grupa zajmuje się szczegółową charakterystyką lokalizacji Sos Enattos na Sardynii.

Artystyczna wizja Teleskopu Einsteina/http://www.et-gw.euArchiwumArtystyczna wizja Teleskopu Einsteina/http://www.et-gw.eu

____________________________________________

źródło: Uniwersytet Warszawski