Scena wybuchu Głęboko we wnętrzu Mgławicy Krab leży szybko rotująca gwiazda neutronowa o silnym polu magnetycznym. Powstała, gdy masywna gwiazda wybuchła jako supernowa, co zaobserwowano po raz pierwszy w 1054 roku. Ten obraz, otrzymany z nałożenia zdjęć wykonanych w wielu długościach fal, ujawnia szczątki po wybuchu: miejsca emisji promieniowania rentgenowskiego pokazano w kolorze fioletowym, ultrafioletowego w niebieskim, widzialnego w zielonym, podczerwonego w żółtym, a radiowego w czerwonym. Promieniowanie rentgenowskie, wysyłane z najbliższych okolic gwiazdy neutronowej, jest zdominowane przez światło emitowane przez naładowane cząstki, które rotująca gwiazda rozpędziła do wielkich prędkości Promieniowanie rentgenowskie: NASA, CXC i SAO; Optyczne: NASA i STSCI; podczerwone: NASA, JPL i CALTECH; radiowe: NSF, NRAO i VLA; ultrafioletowe: ESA i XMM-Newton Scena wybuchu Głęboko we wnętrzu Mgławicy Krab leży szybko rotująca gwiazda neutronowa o silnym polu magnetycznym. Powstała, gdy masywna gwiazda wybuchła jako supernowa, co zaobserwowano po raz pierwszy w 1054 roku. Ten obraz, otrzymany z nałożenia zdjęć wykonanych w wielu długościach fal, ujawnia szczątki po wybuchu: miejsca emisji promieniowania rentgenowskiego pokazano w kolorze fioletowym, ultrafioletowego w niebieskim, widzialnego w zielonym, podczerwonego w żółtym, a radiowego w czerwonym. Promieniowanie rentgenowskie, wysyłane z najbliższych okolic gwiazdy neutronowej, jest zdominowane przez światło emitowane przez naładowane cząstki, które rotująca gwiazda rozpędziła do wielkich prędkości Promieniowanie rentgenowskie: NASA, CXC i SAO; Optyczne: NASA i STSCI; podczerwone: NASA, JPL i CALTECH; radiowe: NSF, NRAO i VLA; ultrafioletowe: ESA i XMM-Newton Crab Nebula
Kosmos

Prześwietlanie Wszechświata

Wirujące spirale W dwóch łączących się galaktykach o nazwie M51 albo Wir widać piękne ramiona charakterystyczne dla galaktyk spiralnych. Obraz pokazuje około 400 źródeł promieniowania rentgenowskiego, z których większość to gwiazdy podwójne, położone głównie w pobliżu obszarów formowania się gwiazd. Naukowcy podejrzewają, że wzajemne oddziaływanie dwóch galaktyk wzbudziło falę procesów gwiazdotwórczych, czego wynikiem jest duża liczba rentgenowskich układów podwójnych. Z faktu, że jeden z tych układów pulsuje, można wnioskować, iż jego zwartym składnikiem jest gwiazda neutronowa akreująca dużą ilość materii wyrywanej ze swego towarzysza, dzięki czemu układ ten jest niezwykle jasny. Ilustracja po lewej stronie (1) powstała jako złożenie obrazu rentgenowskiego uzyskanego przez Chandrę (2) i fotografii w zakresie optycznym zrobionej przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a (3). Dzięki łączeniu danych z różnych teleskopów astronomowie otrzymują bogatsze obrazy, które odsłaniają zjawiska widoczne w różnych zakresach fal widma promieniowania elektromagnetycznego. Promieniowanie rentgenowskie: NASA, CXC, WESLEYAN UNIV. I R. KILGARD i in.; Optyczne: NASA i STSCI Wirujące spirale W dwóch łączących się galaktykach o nazwie M51 albo Wir widać piękne ramiona charakterystyczne dla galaktyk spiralnych. Obraz pokazuje około 400 źródeł promieniowania rentgenowskiego, z których większość to gwiazdy podwójne, położone głównie w pobliżu obszarów formowania się gwiazd. Naukowcy podejrzewają, że wzajemne oddziaływanie dwóch galaktyk wzbudziło falę procesów gwiazdotwórczych, czego wynikiem jest duża liczba rentgenowskich układów podwójnych. Z faktu, że jeden z tych układów pulsuje, można wnioskować, iż jego zwartym składnikiem jest gwiazda neutronowa akreująca dużą ilość materii wyrywanej ze swego towarzysza, dzięki czemu układ ten jest niezwykle jasny. Ilustracja po lewej stronie (1) powstała jako złożenie obrazu rentgenowskiego uzyskanego przez Chandrę (2) i fotografii w zakresie optycznym zrobionej przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a (3). Dzięki łączeniu danych z różnych teleskopów astronomowie otrzymują bogatsze obrazy, które odsłaniają zjawiska widoczne w różnych zakresach fal widma promieniowania elektromagnetycznego. Promieniowanie rentgenowskie: NASA, CXC, WESLEYAN UNIV. I R. KILGARD i in.; Optyczne: NASA i STSCI
Po 20 latach aktywności w kosmosie wiodące obserwatorium rentgenowskie – teleskop Chandra – wciąż ujawnia nowe tajemnice
Belinda J. Wilkes
1 marca 2020

Od momentu startu w 1999 roku wystrzelony przez NASA Teleskop Kosmiczny Chandra bada niebo w zakresie krótkofalowego promieniowania rentgenowskiego. Jest ono najlepszym oknem do obserwacji olbrzymich czarnych dziur, gromad galaktyk i pozostałości po gwałtownych wybuchach supernowych. Teleskop rejestruje kierunek, energię i czas przylotu każdego fotonu rentgenowskiego, który dotarł do detektorów. Dzięki temu, a także dzięki wyjątkowo dużej ostrości obrazów oraz szerokiemu zakresowi energii, nasza wiedza o Wszechświecie rentgenowskim została zrewolucjonizowana.

Świat Nauki 3.2020 (300343) z dnia 01.03.2020; Astronomia; s. 32

Belinda J. Wilkes

Reklama