Rośliny rządzą

Węgiel znajduje się we wszystkich żywych istotach. Nic dziwnego, że kiedy próbuje się określić masę jakiejś grupy organizmów, jako wygodną miarę przyjmuje się zawartość tego pierwiastka, choćby po to, by wyłączyć z porównań wykazujące dużą zmienność składniki, np. wodę. Badania opublikowane ostatnio w „PNAS” mogą stanowić niespodziankę dla wielu osób. Często bowiem słyszy się opinię, że jeśli chodzi o masę, to nic nie może się równać z bakteriami. Tymczasem obliczono, że zawierają one ok. 70 mld t węgla, podczas gdy rośliny aż 450 mld t.

Obie te grupy pozostawiają daleko w tyle całą resztę. Na trzecim miejscu są grzyby (12 mld t), a potem archeony (8 mld t), protisty (4 mld t) i wreszcie zwierzęta (2 mld t). Wśród tych ostatnich dominują stawonogi (głównie owady, pająki i skorupiaki). Jeśli chodzi o ludzi, to nasz udział wynosi ok. 60 mln t węgla i jest porównywalny z udziałem kryla i termitów. Jednak rola człowieka w kształtowaniu ziemskiej biosfery jest znacznie większa – podkreślają autorzy badań. Czy jest to rola pozytywna, pozostaje kwestią oceny.

W zeszłym roku grupa austriackich naukowców oszacowała, że w ciągu ostatnich 10 tys. lat – był to, jak wiemy, okres ekspansji Homo sapiens – rozmiary biosfery lądowej, w której, jak widać, prym wiodą rośliny, skurczyły się aż o połowę – za sprawą wylesień i innych zmian w użytkowaniu ziemi. Oznacza to także zagładę dzikich zwierząt zastępowanych przez krowy, świnie i inne gatunki hodowlane. Masa drobiu, w przeliczeniu na węgiel, jest dziś 30 razy większa niż wszystkich dzikich ptaków. Niespodzianką jest też niewielka masa organizmów zamieszkujących oceany (ok. 6 mld t węgla). Wygląda na to, że to jednak lądy, a nie oceany są główną ostoją życia.