Ilustracja Thomas Fuchs
Środowisko

Miłosna przekąska

Samce krzyżakowatych odskakują, by przeżyć kopulację.

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.


U niektórych pająków miłość wymaga od samców naprawdę największego poświęcenia. W makabrycznej praktyce zwanej kanibalizmem seksualnym samice wielu gatunków pająków po prokreacji pożerają swoich partnerów jako pokarm sprzyjający funkcjom rozrodczym.

Pajęczyce są zwykle znacznie większe niż ich partnerzy, więc mają nad nimi wyraźną przewagę fizyczną. Jednak z nowych badań, opublikowanych w „Current Biology” (2022), wynika, że niektóre samce potrafią się obronić. Wykorzystując energię zmagazynowaną w stawach przednich nóg, samce gatunku Philoponella prominens odskakują z wygłodniałej partnerki w ułamku sekundy. „Kiedy po raz pierwszy zaobserwowałem to zachowanie w plenerze, wiedziałem, że po 13 latach badań nad seksualnością pająków odkryłem coś wyjątkowego” – mówi kierujący badaniami Shichang Zhang, ekolog behawioralny z chińskiego Hubei University.

Te krzyżakowate żyją w koloniach utworzonych z mnóstwa połączonych sieci, które mogą pomieścić ponad 200 osobników. Przy tak wielu długonogich kawalerach, wędrujących po okolicy, samice mogą sobie pozwolić, aby kilku z nich pożreć. Nie chcąc stać się przekąską po współżyciu, samiec musi tuż po nim uciekać. Badacze zaobserwowali, że podczas samego aktu samce umieszczają przednie nogi na samicy, a natychmiast po kopulacji prostują je, wykorzystując ciśnienie hydrauliczne wytworzone wzdłuż goleni, co umożliwia odskok jak na sprężynie.

Pająki odskakują tak szybko, że zwykłe kamery nie są w stanie tego zarejestrować. Dlatego do sfilmowania kopulujących stworzeń badacze wykorzystali specjalną szybką kamerę pekińskiej agencji reklamowej. Analizując te dramatyczne ucieczki przy szybkości 1500 klatek na sekundę, ustalono, że trzymilimetrowe pająki odskakiwały z prędkością 88 cm/s. „Wyobraźmy sobie mężczyznę o wzroście 1,8 m, katapultującego się w jednej sekundzie na 530 m; tego właśnie dokonują pająki” – zauważa Zhang. Mknąc w górę, samce równocześnie wykonują akrobacje, wirując jak ośmionogi bąk prawie 175 razy na sekundę.

Wśród obserwowanych 155 par krzyżakowatych 152 samcom udało się katapultować i przeżyć. Pozostałe trzy nie odskoczyły i zostały natychmiast zjedzone. Pająki, którym badacze zablokowali możliwość odskoku, również zostały zjedzone.

Salwujące się ucieczką samce są zaskakująco wierne. Podczas godów przywiązują się do partnerki pajęczą „liną bezpieczeństwa”, a po katapultowaniu się suną ku samicy z powrotem po tej linie, aby ponownie się z nią połączyć. Ten cykl mogą powtarzać do sześciu razy, by zwiększyć prawdopodobieństwo udanego zapłodnienia.

Chociaż kanibalizm seksualny pająków wydaje się makabryczny z ludzkiego punktu widzenia, zachowanie to ma – zdaniem badającego je biologa Matthiasa Foellmera z Adelphi University – ewolucyjny sens. U większości gatunków pająków do następnego pokolenia poza plemnikami samce niczego nie wnoszą, a samice, zjadając je, nie mają nic do stracenia. „Jeśli tak na to spojrzeć, to nie ma w tym nic szczególnego” – zauważa Foellmer i dodaje, że badania wskazują na wpływ kanibalizmu na ewolucyjny „wyścig zbrojeń” między płciami. Na razie skuteczność ucieczki faworyzuje samce, ale „może powstać mutacja, która sprawi, że samice będą skuteczniej chwytać kochanków”.


Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.

Świat Nauki 10.2022 (300374) z dnia 01.10.2022; Skaner; s. 16

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną