Inny internet

Biografia Paula Barana, napisana przez Wojciecha Orlińskiego, jest opowieścią o postaci zwyczajnej i niezwyczajnej zarazem. Paul Baran to syn imigrantów z Białorusi, który w USA zrobił karierę jako jeden z pionierów raczkującej tam po II wojnie informatyki. Zaczynał jako inżynier, specjalista od napędów rakietowych, skończył jako biznesmen, wynalazca internetu, pomysłodawca telefonii komórkowej i telewizji kablowej. Był to geniusz z gatunku tych skromnych, rodzinnych, ciepłych i dowcipnych.

Najbardziej zdumiewające w nim były zdolności wybiegania w przyszłość i przewidywania pozytywnych i negatywnych konsekwencji wprowadzania w życie nowych technologii. W jednym z wystąpień z 1968 r. (rok przed pierwszym połączeniem internetowym) nakreślił śmiałą wizję przyszłości sieci połączeń komputerowych (choć nikt wtedy nie myślał nawet o komputerach osobistych), zdumiewająco przypominającą to, z czym mamy do czynienia obecnie. Przewidział ideę Amazonu na dekady przed zaistnieniem, przepowiedział wszystkie znane nam obecnie zagrożenia związane z funkcjonowaniem sieci – groźbę inwigilacji, utraty prywatności, zmiany stosunków społecznych i systemów wartości. Od zarania istnienia internetu Baran postulował jego techniczne zabezpieczenia i inny niż obecnie kształt. Początkowo rozumiana jako element trwałej komunikacji na wypadek konfliktu nuklearnego, przeznaczona do celów militarnych, stopniowo stała się sieć komunikatorem środowiska akademickiego. Nikomu – poza Baranem – nie przyszło wtedy do głowy, by zabezpieczać internet przed spamem, fake newsami, wirusami itp. Internet, który znamy, jest tworem prowizorycznym, łatanym w pośpiechu w obliczu objawiających się wyzwań. Baran chciał innej sieci. Jak by wyglądała? Pewnie nigdy się nie dowiemy.

Wojciech Orliński, Człowiek, który wynalazł internet. Biografia Paula Barana, Agora, Warszawa 2019