Supergęste gwiazdy neutronowe niejednokrotnie są również pulsarami, emitującymi z okolicy biegunów magnetycznych potężne strugi promieniowania. Supergęste gwiazdy neutronowe niejednokrotnie są również pulsarami, emitującymi z okolicy biegunów magnetycznych potężne strugi promieniowania. Shutterstock
Kosmos

Gwiazda, którą zdradził brak elegancji

Połączono siły najpotężniejszych ziemskich i kosmicznych teleskopów, by oglądać rozbłysk gwiazdy neutronowej stopniowo pożerającej towarzyszkę. Co z tego wynikło?

Kosmiczny Teleskop Hubble’a, potężny XMM-Newton, Very Large Telescope, Gran Telescopio Canarias… Nie każdy, choćby bardzo znany celebryta, jest w stanie przyciągnąć wzrok aż tylu potężnych obserwatorów. Czym więc zasłużył sobie na to układ Swift J1858? Znajdujący się niemal na drugim końcu naszej galaktyki, widoczny na tle konstelacji Tarczy, Swift J1858 to układ dwóch okrążających się gwiazd – jednej z grubsza podobnej do Słońca oraz supergęstej gwiazdy neutronowej. Neutronowa wysysa gaz towarzyszki, który w trakcie opadania tworzy wokół agresora dysk. Jak mówią badacze, supergęsta gwiazda nie je zbyt elegancko – od czasu do czasu wyrzuca prostopadle do dysku potężne strugi gazu. Taki właśnie gwałtowny wyrzut udało się po raz pierwszy zaobserwować połączonymi siłami superteleskopów, dzięki czemu dokładnie zbadano dochodzącą zeń emisję w zakresie od podczerwieni po ultrafiolet.

Czy było warto? Analiza obserwacji, opublikowana w marcowym numerze „Nature”, pokazuje, że choć część wypływu ewidentnie wiązała się z gwałtownym rozbłyskiem, to widoczny był również wypływ ciepłego gazu, niezmieniającego emisji w trakcie tego gwałtownego wydarzenia, co zgadza się z niektórymi modelami teoretycznymi takich układów. Obserwacje Swift J1858 pozwalają nam więc lepiej zrozumieć, jak takie kosmiczne erupcje wpływają na proces wzbogacania galaktycznej materii w pierwiastki cięższe od wodoru i helu.

Wiedza i Życie 4/2022 (1048) z dnia 01.04.2022; Sygnały; s. 11
Oryginalny tytuł tekstu: "Niechlujna gwiazda"