Prezenty dla Silanu

Miasto nosi obecnie arabską nazwę Umm el-Marra i znajduje się w północno-zachodniej części kraju, a jego historia liczy blisko 5 tys. lat. Naukowcy przypuszczają, że może to być starożytna Tuba, i przez kilka dekad prowadzili tam wykopaliska. Jednym z liderów tych badań był Glenn Schwartz z Johns Hopkins University. To właśnie jego zespół odkrył w 2000 r. grobowiec, którego okres powstania określono na 2,4 tys. lat p.n.e. Wśród wielu znalezionych w nim przedmiotów znajdowały się cztery podobne do siebie gliniane cylindry rozmiarów palca wskazującego dorosłej osoby, na których wyryto znaki. Schwartz długo się zastanawiał nad ich znaczeniem, aż w końcu ostatnio doszedł do wniosku, że jest to najstarszy znany przykład zastosowania pisma opartego na alfabecie. Jego zespół odczytał napis na cylindrach. Brzmi on: „Silanu”.

Naukowcy przypuszczają, że cylindry są etykietkami prezentowymi z wyrytym imieniem osoby zmarłej, którą obdarowano przedmiotami mogącymi przydać jej się w życiu pośmiertnym. Mogło to być też imię ofiarodawcy. W cylindrach wykonano maleńkie otwory, przez które przewlekano nić łączącą zawieszkę z przedmiotem. „Rzecz jasna są to tylko nasze przypuszczenia, niemniej sam grobowiec bez wątpienia należał do bogatej i wpływowej rodziny” – mówi Schwartz.

Alfabet był rewolucyjnym wynalazkiem, który znacznie przyspieszył wymianę informacji oraz sprawił, że słowo pisane stało się dostępne dla wszystkich, a nie tylko dla elit politycznych, jak to było w przypadku egipskich hieroglifów czy pisma klinowego w Mezopotamii. Do tej pory za najstarszy alfabet uchodził ten opracowany ok. 1,9 tys. lat p.n.e. na półwyspie Synaj. Znalezisko z Umm el-Marra jest o 500 lat starsze. „Wygląda na to, że ta rewolucja zaczęła się znacznie wcześniej i w innym miejscu, niż sądziliśmy” – mówi Schwartz, który wyniki badań swojego zespołu zaprezentował podczas dorocznej konferencji American Society of Overseas Research w Bostonie.