Biznes napędzany wodorem

Wodór stanowi aż trzy czwarte masy całej materii we wszechświecie. Występuje również powszechnie na ziemi, ale głównie w postaci związków chemicznych, takich jak woda. Może być wykorzystywany jako surowiec, paliwo lub nośnik i magazyn energii. Możliwości jego pozyskiwania w sposób nisko- lub nawet zeroemisyjny sprawiają, że jest dzisiaj uważany za jeden z kluczowych elementów transformacji energetycznej. Elektrolizer produkujący wodór może wykorzystać energię z odnawialnych źródeł – słonecznych czy wiatrowych – która byłaby tracona w sytuacji braku wystarczającego popytu. Co istotne, podczas przetwarzania wodór nie emituje dwutlenku węgla ani innych szkodliwych substancji.

Ogromny potencjał tego pierwiastka skłonił Grupę ORLEN do przyjęcia Strategii Wodorowej, której celem jest zapewnienie pozycji lidera rynku wodoru w Europie Środkowej. Rozwój technologii wodorowych w Grupie ORLEN jest kluczowy dla dekarbonizacji własnych aktywów (zakłady rafineryjne i chemiczne), budowy rynku alternatywnego paliwa oraz realizacji celów klimatycznych Unii Europejskiej.

Obecnie jednym z najważniejszych elementów tego zaangażowania jest budowa ogólnodostępnych stacji tankowania wodoru. W czerwcu 2024 r. ORLEN otworzył w Poznaniu pierwszą taką stację, która codziennie zasila flotę 25 autobusów MPK oraz samochody osobowe. Kolejne stacje powstały w Katowicach, Wałbrzychu (tankowane jest tu także 20 autobusów miejskich) i we Włocławku. Nowe punkty są częścią programu Clean Cities wspieranego przez fundusze unijne (CEF) oraz krajowe (NFOŚiGW) mającego na celu dekarbonizację transportu.

Program Clean Cities obejmuje instalacje produkcji wodoru odnawialnego RFNBO oraz niskoemisyjnego, a także sieć stacji tankowania wodoru zlokalizowanych w miejscach potwierdzonego popytu – głównie w miastach, gdzie operatorzy transportu publicznego otrzymali dotacje na zakup autobusów wodorowych.

Grupa ORLEN dysponuje również dwoma laboratoriami badania jakości wodoru. ORLEN Laboratorium uzyskało akredytację do metod badania jakości wodoru – jako trzecia instytucja na świecie po USA i Wielkiej Brytanii.

Jeszcze w tym roku planowane jest otwarcie stacji w Pile i Gdyni, a w przyszłym – w Płocku, Bielsku-Białej i Gorzowie Wielkopolskim. Do 2035 r. Grupa ORLEN zamierza wprowadzić na rynek do 12 tys. ton paliwa wodorowego rocznie.

Od dwóch lat ORLEN testuje nowoczesną lokomotywę z napędem wodorowym, wyprodukowaną przez firmę Pesa – to pierwszy taki pojazd szynowy w Polsce.

Koncern rozwija również sieć hubów wodorowych zasilanych odnawialnymi źródłami energii. Zgodnie ze Strategią Grupy ORLEN do 2035 r. łączna moc zainstalowanych elektrolizerów ma wynieść około 1 GW. W połączeniu z instalacjami przetwarzającymi odpady komunalne w wodór nisko- i zeroemisyjny umożliwi to produkcję ponad 100 tys. ton tego paliwa rocznie. Choć inwestycje w wodór wymagają dużych nakładów finansowych, są niezbędne dla zapewnienia konkurencyjnego dostępu do czystej energii.

Dekarbonizacja instalacji produkcyjnych opartych na paliwach konwencjonalnych jest konieczna ze względu na rosnące koszty emisji ETS oraz wymogi Dyrektywy RED dotyczące wdrożenia wodoru odnawialnego pochodzenia niebiologicznego (tzw. wodór zielony) w przemyśle paliwowym (rafinerie, paliwo transportowe).

Jednym ze sposobów realizacji celu transportowego RFNBO wynikającego z RED III jest ścieżka rafineryjna – zastąpienie wodoru szarego (produkowanego z gazu ziemnego) wodorem odnawialnym.

ORLEN realizuje dwa wielkoskalowe projekty: Green H2 i Hydrogen Eagle, które otrzymały 1,7 mld zł bezzwrotnego dofinansowania z Krajowego Planu Odbudowy. Środki te zostaną przeznaczone na produkcję wodoru odnawialnego z OZE oraz niskoemisyjnego z odpadów komunalnych.

– Energia jutra zaczyna się dziś. Tak nazwaliśmy naszą strategię do 2035 r. Dla nas to nie tylko hasło, ale jednoznaczne zobowiązanie i słowa, w które wierzymy. Dlatego już dziś budujemy nasze zdolności wodorowe. Dzięki funduszom z Krajowego Planu Odbudowy będziemy mogli sprawniej rozwijać i budować infrastrukturę wytwarzania tego paliwa, w efekcie wzmacniając krajową i europejską sieć produkcji wodoru. To także wsparcie rozwoju tej technologii przyszłości, która jest jedną z kluczowych ścieżek dekarbonizacji – podkreśla Ireneusz Fąfara, prezes zarządu ORLEN.

Hydrogen Eagle to program inwestycyjny zakładający budowę zdywersyfikowanych źródeł wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego. Wodór będzie produkowany zarówno z OZE, jak i z odpadów komunalnych w technologii Waste-to-hydrogen. Projekt przyczyni się do redukcji emisji CO₂ oraz rozwoju OZE. Green H2 to inicjatywa spółki LOTOS Green H2, której celem jest produkcja wodoru odnawialnego do procesów rafineryjnych w Gdańsku. Zakłada ona instalację elektrolizera o mocy 100 MW połączonego z systemem magazynowania energii.

Grupa ORLEN rozwija również projekt produkcji paliw syntetycznych (e-SAF) na bazie wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego. To kluczowa inicjatywa dla dekarbonizacji sektora lotniczego i realizacji celów unijnych wynikających z rozporządzenia EUReFuelAviation. Rozszerzenie portfolio o e-SAF zabezpiecza ORLEN przed ryzykiem regulacyjnym związanym z obowiązkowym udziałem e-SAF w paliwach lotniczych do 2040 r.

Fundusz ORLEN VC zainwestował niedawno w norweską firmę Hystar, specjalizującą się w produkcji nowoczesnych elektrolizerów PEM. Technologia Hystar opiera się na ultracienkich membranach, które zwiększają sprawność energetyczną procesu i obniżają koszty produkcji zielonego wodoru.

Jednym z działań wspierających Strategię Wodorową jest Akademia Wodorowa. W trzeciej edycji programu uczestniczyło 30 studentów i absolwentów z Polski i Wielkiej Brytanii, reprezentujących kierunki związane z energetyką i zrównoważonym rozwojem. Program obejmował wykłady, zajęcia praktyczne oraz spotkania z przedstawicielami branży, m.in. Toyoty i Pesy. Najlepsi uczestnicy otrzymali ofertę płatnych staży w ORLEN i firmach partnerskich.

Akademia Wodorowa wspiera rozwój sektora wodorowego w Polsce, dostarczając wykwalifikowane kadry gotowe do wdrażania technologii przyszłości. ORLEN, inwestując w ludzi oraz innowacje, buduje fundamenty pod przyszłość opartą na niskoemisyjnych rozwiązaniach energetycznych.

Wodór to dziś nie tylko innowacja technologiczna, ale także symbol kierunku, w jakim zmierza globalna gospodarka. Jeszcze kilka lat temu wodór był wizją przyszłości. Dziś, dzięki takim podmiotom jak ORLEN, staje się realnym elementem transformacji energetycznej, która dzieje się tu i teraz. Grupa ORLEN konsekwentnie buduje fundamenty gospodarki wodorowej w Polsce i regionie. Jeśli utrzyma tempo inwestycji, ma szansę stać się jednym z kluczowych architektów transformacji energetycznej w Europie.

Partnerem publikacji jest ORLEN Art&Science.