pulsar nadaje. sygnał 165. Agnieszka Czaplicka: Przyszła kultura będzie hybrydowa

Człowiek sam w sobie, w formie detalicznej, jest niebywale złożony. Wymyka się precyzyjnym opisom w językach wszelkich nauk. A w liczbie hurtowej – jako społeczeństwo – stawia przed badaczami jego zachowań kolejne wyzwania. Trudno bowiem – a czasem jest to wręcz niemożliwe – z reguł dotyczących jednostek wysnuć prawidła, którymi rządzi się zbiorowość.

Mniej więcej 20 lat temu obraz dodatkowo się skomplikował – bigtechy zaczęły zarzucać na ową sieć zależności własną pajęczynę systemów rekomendacyjnych. Początkowo algorytmy podsuwały użytkownikom internetu tylko produkty warte zakupu. Z czasem zaczęły podsuwać także ludzi, wpływając na sposób, w jaki ze sobą oddziałują. Prowadząc do polaryzacji i zbijając ludzi w hermetyczne silosy opinii.

Modelowaniem takich – arcyzłożonych – układów zajmuje się Agnieszka Czaplicka (do niedawna robiła to w Center for Humans and Machines, należącym do berlińskiego Max Planck Institute for Human Development). Szuka mikroskopowych reguł opisu makroskopowych zachowań społeczeństw. Bada struktury sieci, szukając odpowiedzi na pytania, jak ich topologie wpływają na dynamikę rozprzestrzeniania się opinii i poglądów i w jakich warunkach małe, silnie skoordynowane grupy są w stanie przejąć kontrolę nad narracją polityczną całych społeczeństw. Bierze też – siłą rzeczy – udział w wyścigu z bigtechami, monstrualnymi, globalnymi firmami, które wiedzę o tego rodzaju zjawiskach wykorzystują w czysto utylitarnych, cynicznych celach: do maksymalizowania zysków i kontroli. To wyścig nierówny, bo nakłady na badania są nieporównywalne – mówi badaczka.

Rozmawiamy z nią także o innej nowej, bardziej nieoczywistej roli technologii. Algorytmy rekomendacyjne kształtują dynamikę transmisji wiedzy w społeczeństwach. Wraz z modelami generatywnymi zmieniają w jakościowy sposób mechanizm selekcji kulturowej. Wchodzimy więc w nową fazę ewolucji: wyłania się machine culture – kultura mediowana i współtworzona przez inteligentne maszyny.