Człowiek biologiczny?

Oczywiście że tak, bo człowiek jest elementem przyrody ożywionej. Praktycznie każdy jednak powie, że zajmujemy szczególne miejsce. Życie duchowe, kultura, religia – wydaje się, że żaden inny gatunek nie może się pochwalić dokonaniami w tych dziedzinach. Tymczasem pracujący we Francji, a pochodzący z Włoch neurobiolog i psychiatra dokonuje swoistej dekonstrukcji tego paradygmatu. Okazuje się, że zgodnie z poglądami niektórych neurobiologów wszystkie zjawiska ze sfery duchowej można wyjaśnić na poziomie komórkowym czy chemicznym. I o tym głównie traktuje ta książka.

Muszę uprzedzić, że jest ona napisana dość nierówno. Momentami autor zaczyna dość szczegółowe dywagacje naukowe, trudne do zrozumienia dla czytelnika, który nie dysponuje pogłębioną wiedzą z zakresu biologii czy biochemii. Co prawda na końcu książki znajduje się słowniczek, ale tam też niektóre pojęcia są wyjaśnione w sposób nieco zbyt specjalistyczny. Znalazłem też trochę błędów merytorycznych. Przykładowo – w DNA litery A, T, G i C nie oznaczają nukleotydów, lecz zasady azotowe. Dziwnie też brzmi sformułowanie, że każdemu trypletowi (kodonowi) odpowiadają 22 aminokwasy – tak naprawdę każdy z nich może kodować tylko jeden aminokwas (a kodowanych jest 20).

Bardzo ciekawa jest natomiast druga część książki, w której Piazza wyjaśnia mechanizm powstawania uzależnień od substancji psychoaktywnych – od alkoholu i tytoniu przez tzw. lekkie narkotyki (marihuana i podobne) aż do silnie uzależniających, jak opioidy. Dowiemy się sporo o roli znajdujących się w mózgu receptorów kannabinoidowych (CB1), które wpływają na stan emocjonalny i wiele procesów pamięciowych. Lektura ciekawa, ale wymagane jest pewne przygotowanie w zakresie nauk ścisłych.

Pier-Vinzenzo Piazza, Homo biologicus. Jak biologia wyjaśnia ludzką naturę, przeł. Krystyna Szeżyńska-Maćkowiak, Muza, Warszawa 2020