Człowiek i australopitek w jednym stali domu

Etiopski region Afar, skąd pochodzi między innymi Lucy – najsłynniejsza reprezentantka gatunku Australopithecus afarensis – wciąż dostarcza nowych odkryć. Tym razem naukowcy z Arizona State University znaleźli w jednym miejscu szczątki dwóch bliskich sobie przedstawicieli rodziny człowiekowatych. Jeden z nich należał do rodzaju Homo, drugi był australopitekiem. Datowania wykazały, że oba mogły żyć w tym samym czasie – przed około 2,6 mln lat. Badacze przyznają, że na razie nie są w stanie ustalić, do jakich gatunków należały osobniki. Z pewnością żaden z nich nie mógł przechadzać się po sawannie z Lucy, która żyła ponad pół miliona lat wcześniej. Jednakże obszar wykopaliskowy Ledi-Geraru, z którego pochodzą najnowsze znaleziska, sąsiaduje z obszarem Hadar, gdzie wykopano Lucy. Nie od dziś wiadomo, że dobra lokalizacja to podstawa. Ta sprawdzała się w przypadku naszych przodków przez miliony lat. Odkrycie, którego główną autorką jest paleontolożka Kaye Reed, opisuje najnowsze „Nature”. (hold) Zdjęcie: Paleontolodzy przeszukują obszar Ledi-Geraru w regionie Afar w Etiopii. Fot. Kaye Reed, ARIZONA STATE UNIVERSITY

Próba generalna przed wielkim lotem na Marsa

W okolicach Sedony, w Arizonie, znaleziono skałę do złudzenia przypominającą jedną z najciekawszych marsjańskich zdobyczy łazika Perseverance z obszaru Sapphire Canyon: czerwony mułowiec pokryty białymi plamami w czarnych obwódkach. Odkrył ją Nicholas Heinz, naukowiec NASA, który wraz z zespołem z Jet Propulsion Laboratory i Caltech postanowił sprawdzić, czy można ją przebadać optyczną fototermiczną spektroskopią w podczerwieni (O-PTIR). Ponieważ próbek z Marsa nie można jeszcze analizować na Ziemi, skała posłużyła jako model do oceny, czy nowa metoda zapewnia odpowiednią rozdzielczość, szybkość i przydatność w przyszłych badaniach materiału z Czerwonej Planety. Technika działa prosto: pierwszy laser podgrzewa mikroskopijny fragment skały, wywołując charakterystyczne drgania cząsteczek, a drugi je mierzy, tworząc swoisty chemiczny „odcisk palca” materiału. Pozwala to precyzyjnie wskazać obszary bogate w związki organiczne, które można później zbadać jeszcze czulszymi metodami, np. spektrometrią mas – oszczędzając przy tym bezcenny materiał. Foto: Shutterstock

Jak wirus i seks rządzą życiem pewnej ćmy

W 2012 r. na wyspie Salt Spring (Kanada) odwołano festiwal jabłek – drzewa były ogołocone z liści i kwiatów, więc nie wydały owoców. Sprawcą była larwa zachodniego namiotnika gąsienicowego (Malacosoma californicum pluviale) – ćmy występującej wyłącznie w Ameryce Północnej. W kwietniu z jaj wylęgają się gąsienice, które żyją stadnie i budują jedwabiste kokony na drzewach. Po kilku tygodniach przepoczwarzają się, a w lipcu pojawiają się niepozorne, nocne motyle. Raz na 8–11 lat młode pojawiają się masowo – wdzierają się na płoty i domy, a sady tracą liście w błyskawicznym tempie. Przez pół wieku badacze liczyli kokony, mierzyli płodność i monitorowali wirusy, aby ustalić przyczynę tej ekspansji. I ustalili. W okresach największej liczebności samice składają ponad 200 jaj, a większość potomstwa dożywa kolejnego stadium, co sprzyja szybkiemu wzrostowi populacji. Na rok–dwa przed szczytem rozrodczość jednak gwałtownie spada, mimo dobrej kondycji dorosłych. Samice wytwarzają mniej jaj, a gąsienice masowo giną z powodu bakulowirusa. Mikroskopijne cząstki patogenu pozostają na liściach i w glebie przez lata, gotowe wywołać kolejną epidemię. Po załamaniu liczebności cykl zaczyna się od nowa – samice ponownie stają się wyjątkowo płodne, a przyroda przywraca równowagę między nadmiarem a niedoborem.

Bobry – inżynierowie, którzy ratują rzeki i klimat

Kiedy te zwierzęta budują tamy, nie robią tego z myślą o nas, ale efekty ich pracy przynoszą korzyści także ludziom. Stawy, które tworzą, magazynują wodę, chłodzą okolicę, filtrują zanieczyszczenia, zwiększają bioróżnorodność, a nawet pomagają powstrzymywać pożary. W Europie, gdzie na początku XX wieku ich populacja była na skraju wyginięcia (ok. 1200 osobników), dziś żyje już około 1,5 miliona. W Ameryce Północnej sytuacja jest odwrotna – przez ostatnie 300–400 lat liczebność budowniczych tam spadła z 60–400 milionów do 10–15 milionów. W powrocie do naturalnych siedlisk mają im pomóc mapy „kompleksów mokradeł bobrowych”, opracowywane głównie dla Kolorado, Wyoming, Montany i Oregonu przez naukowców ze Stanford i University of Minnesota. Badacze ustalili, gdzie te gryzonie budują największe tamy i zbiorniki wodne oraz jak wpływa na to ukształtowanie terenu, roślinność i klimat. Dzięki temu można wskazać miejsca, w których przywrócenie gatunku najbardziej wzmocni odporność zlewni na suszę i zmiany klimatu. Nie każde takie działanie jest jednak dobrym rozwiązaniem – budowle wznoszone przez te ssaki mogą zalać pola, drogi czy podtopić zabudowania. Dlatego naukowcy planują tworzenie map ryzyka i przenoszenie tzw. „uciążliwych” osobników w obszary, gdzie będą sprzyjać ekosystemom, a nie szkodzić ludziom. Czasem najlepszym sprzymierzeńcem w walce z suszą i kryzysem klimatycznym nie jest nowa technologia, lecz powrót starego, futrzanego inżyniera.

Taneczny repertuar kakadu

Półkole wysokie, półkole niskie, ósemka głową, obrót – to tylko niektóre nazwy ruchów tanecznych wykonywanych przez kakadu. Autorzy pracy, opublikowanej właśnie w „PLOS ONE”, zidentyfikowali 30 takich unikatowych „kroków” (z czego 17 nieopisanych dotąd w literaturze naukowej) i omówili je szczegółowo w swojej publikacji. Uczeni wykazali, że papugi potrafią w kreatywny sposób łączyć poszczególne elementy swojego repertuaru, a także że do tańca nie potrzebują muzyki – wystarczy im wewnętrzna motywacja. Te wnioski, choć interesujące, nie są szczególnie zaskakujące – wszak w naturze nikt nie puszcza tym ptakom rytmicznych kawałków, a jednak potrafią one zachwycić (przede wszystkim potencjalnego partnera) wachlarzem niezgorszych ruchów. (mat)

Pomyśl, zanim ugryziesz. Ryby wiedzą o tym od dawna

W skałach ze Spitsbergenu, liczących 400 mln lat, naukowcy odkryli rybę małą jak paznokieć, ale o niezwykle zaawansowanej budowie. Choć nie miała szczęk, dysponowała rozwiniętym mózgiem i wyjątkowo czułymi zmysłami. Zespołowi Tetsuto Miyashity z Kanadyjskiego Muzeum Przyrody oraz grupie badaczy z Uniwersytetu w Chicago udało się szczegółowo odtworzyć anatomię tego praprzodka kręgowców. Nor­s­e­l­as­pis glacialis miała siedem mięśni poruszających gałkami ocznymi (u ludzi jest ich sześć), gigantyczne uszy wewnętrzne, płetwy przypominające wiosła i serce wielkości melona (gdyby przenieść je do naszej skali). Nie była ociężała jak jej krewni. Przeciwnie – zwrotna, czujna, gotowa do błyskawicznej ucieczki. Najciekawsze jest to, że złożony układ nerwowy, wyostrzone zmysły i zdolności ruchowe pojawiły się u ryb, zanim powstały szczęki. To zmienia nasze rozumienie narodzin stylu życia drapieżników – najpierw pojawiły się zmysły, siła i mobilność, a dopiero później aparaty chwytne, które sprawiły, że polowanie stało się jeszcze skuteczniejsze. (ji) Rekonstrukcja Nor­s­e­l­as­pis glacialis, autor: Michael Coates

Czy Pan troglodytes dostaje spadek po matce?

Szympansy uczą się komunikacji tylko od matek – dowodzą badania międzynarodowego zespołu naukowców, którzy przez kilkanaście miesięcy obserwowali 22 dzikie szympansy zwyczajne (Pan troglodytes) w Parku Narodowym Kibale w Ugandzie. Badacze skrupulatnie nagrywali nie tylko dźwięki wydawane przez małpy, ale także towarzyszące im zachowania niewokalne: gesty, pozycje ciała czy kierunek spojrzenia. Analiza zgromadzonego materiału wykazała, że szympansy łączą sygnały dźwiękowe z wizualnymi w bardzo zróżnicowany sposób – niektóre osobniki podczas jednego zdarzenia komunikacyjnego używały nawet 15 różnych kombinacji, podczas gdy inne znacznie mniej. Okazało się, że skłonność do większej lub mniejszej liczby kombinacji jest silnie powiązana z linią matczyną. Natomiast nie zauważono żadnego podobieństwa do ojców i krewnych z ich strony. Taki wzorzec jednoznacznie wskazuje na uczenie się przez obserwację. Naukowcy wykluczyli bowiem czysto genetyczne wyjaśnienia, takie jak dziedziczenie cech przez chromosom X lub mitochondrialne DNA, które dałyby inne wzorce podobieństw. Zdjęcie: Ray Donovan (CC-BY 4.0)

Wiadomo, dlaczego rozgwiazdy się topią

W ciągu ostatniej dekady miliardy osobników – od Alaski po Meksyk – dosłownie znikały. Zaczynało się od deformacji ciała, później odpadały ramiona, a po dwóch tygodniach nadchodziła śmierć. Ta największa znana epidemia w oceanach zmieniła oblicze przybrzeżnych ekosystemów. Rozgwiazdy, w tym spektakularna Pycnopodia helianthoides, były naturalnymi wrogami jeżowców zjadających wodorosty. Gdy ich zabrakło, jeżowce ruszyły z ofensywą i całe podmorskie lasy, kluczowe siedliska tysięcy morskich gatunków i cenny bufor klimatyczny – przestały istnieć. Po czterech latach badań zespół z Instytutu Hakai i Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej zidentyfikował sprawcę dziesiątkującej rozgwiazdy choroby SSWD (sea star wasting disease). To bakteria Vibrio pectenicida – krewniak cholery. Dzięki temu odkryciu naukowcy rozpoczęli prace nad zwiększaniem odporności rozgwiazd, ich hodowlą w warunkach laboratoryjnych oraz przywracaniem do naturalnego środowiska. To wyścig z czasem i z ociepleniem, bo Vibrio kocha ciepłe wody. Zdjęcie: Shutterstock

Niemal pływak, czyli muzealna zguba z jury

Morski gad o długości ponad 3 m przypominający prehistoryczną mieszankę żółwia i łabędzia został odkryty w osadach sprzed 183 mln lat. Jego szczątki zachowały się w słynnych łupkach posidoniowych z Holzmaden – tych samych, które od dekad przyciągają paleontologów wyjątkowym stanem zachowania znalezisk (powstały w środowisku głębokomorskim – brak tlenu powstrzymywał procesy gnilne i działalność padlinożerców). W tych osadach znajdujemy nie tylko plezjozaury, ale także ichtiozaury, ryby, amonity, a nawet najstarsze znane ślady piór u gadów morskich. Szczątki jurajskiego plezjozaura przez niemal pół wieku spoczywały w muzealnych zbiorach, zanim ktoś przyjrzał im się uważniej. Okazało się, że przetrwał niemal kompletny szkielet z fragmentami tkanek miękkich. Zwierzę było jeszcze niedojrzałe, a jego budowa była na tyle charakterystyczna, że zasłużył na całkiem nową nazwę – Plesionectes longicollum, czyli „niemal pływak o długiej szyi”. Skamieniałość można podziwiać w Staatliches Museum für Naturkunde Stuttgart jako okaz SMNS 51945. (ji) Zdjęcie: DOI: 10.7717/peerj.19665/fig-1

Przed mikroplastikiem nie ma gdzie się schować

Próbki powietrza z mieszkań oraz jadących samochodów pobrali naukowcy z Université de Toulouse. Do ich analizy zastosowali spektroskopię Ramana – technikę pozwalającą wykrywać i identyfikować fragmenty materiałów syntetycznych do 1 do 10 mikrometrów. Okazało się, że 94 proc. drobin ma rozmiar poniżej 10 µm i że w domach unosi się ich średnio 528 metr sześcienny, a w autach – aż 2238. Badacze wyliczyli, że ludzie wdychają więc dziennie ok. 68 tys. takich cząsteczek –100 razy więcej niż skazywały wcześniejsze szacunki. Plastik jest wszechobecny: powstaje, gdy przecierają się ubrania z poliestru, ścierają opony, kruszeje tapicerka czy degradują się elementy wyposażenia wnętrz. Powietrze w zamkniętych przestrzeniach to dziś główny, choć wciąż niedoceniany szlak, którym plastik przedostaje się do wnętrza ludzkiego ciała – podkreślają badacze. (ji) Zdjęcie: Shutterstock

Agenci AI blokują SARS-CoV-2

„Wirtualne Laboratorium” – zespół agentów AI (algorytmów sztucznej inteligencji samodzielnie wykonujących zlecone zadania) stworzyli naukowcy ze Stanford University i Chan Zuckerberg Biohub. Celem tego przedsięwzięcia było szybkie opracowanie terapii przeciw stale ewoluującemu koronawirusowi. „Wirtualne Laboratorium” zmodyfikowało cztery zwierzęce nanociała (miniaturowe przeciwciała naturalnie występujące w organizmach niektórych zwierząt, m.in. alpak), skutecznie blokujące pierwotny wariant SARS-CoV-2, pochodzący z Wuhan. System AI najpierw oceniał, czy mutacje, które dałoby się do nich wprowadzić, są korzystne. Następnie tworzył trójwymiarową strukturę nanociała połączonego z wirusem, a na koniec udoskonalał ten model i obliczał siłę takiego wzajemnego wiązania. W ten sposób zaprojektował – we współpracy z ludźmi – 92 zmodyfikowane nanociała. Eksperymenty wykazały, że dwa spośród nich potrafią skutecznie wiązać się z nowymi wariantami koronawirusa (JN.1 i KP.3). Wynik może nie jest imponujący, ale otwiera drogę do dalszych badań. (mr) Ilustracja: Shutterstock

Kto zjadł mioceńskiego „ptaka grozy”

Wydawał się nie mieć sobie równych – dwumetrowy, nielotny „ptak grozy”. Jego potężny, haczykowato zagięty dziób był skutecznym narzędziem do zabijania. Ten przedstawiciel rodziny Phorusrhacidae przez długi czas uchodził za niekwestionowanego władcę lądów prehistorycznej Ameryki Południowej. Tymczasem nowe odkrycie ze stanowiska La Venta w Kolumbii pokazuje, że nawet ten drapieżnik mógł stać się ofiarą. Na jednej z jego kości nogi naukowcy odkryli wyraźne ślady zębów. Brak oznak gojenia sugeruje, że rana doprowadziła do śmierci zwierzęcia. Najprawdopodobniej zadał ją Purussaurus neivensis – średniej wielkości kajman, żyjący na tych samych terenach w środkowym miocenie. Choć zamieszkiwali różne środowiska – kajman bagna i mokradła, a „ptak grozy” sawanny i skraje lasów – ich ścieżki mogły krzyżować się przy zbiornikach wodnych. Gdzie jeden wypatrywał zdobyczy, drugi przychodził zaspokoić pragnienie. To pokazuje, że nawet wśród drapieżników szczytowych nikt nie mógł czuć się całkiem bezpiecznie. (ji) Ilustracja: Biology Letters (2025). DOI: 10.1098/rsbl.2025.0113

Nawet w chorobie makak nie człowiek

O tym, że otyłość może nasilać objawy i pogarszać przebieg Covid-19 wiadomo w zasadzie od początku pandemii. Autorzy pracy opublikowanej właśnie w „PLOS Pathogens” wykazali także, że nadmierna masa ciała wiąże się z trudniejszą rekonwalescencją i większymi zniszczeniami w płucach nawet wtedy, gdy przebieg samej infekcji koronawirusowej jest łagodny. Wyniki te, choć potencjalnie bardzo wartościowe, były jednak uzyskane w badaniach prowadzonych z udziałem makaków, nie ludzi. Naczelne te są blisko spokrewnione z człowiekiem, ale niektóre aspekty ich fizjologii są odmienne od naszych. Dlatego tego typu danych nie można bezkrytycznie przekładać na ludzkie realia kliniczne. Aby się dowiedzieć, czy podobne następstwa infekcji występują u człowieka, trzeba by przeprowadzić więcej badań z udziałem pacjentów z otyłością. (mat) Zdjęcie: Shutterstock

Musze larwy wzbogacały dietę neandertalczyków

Wysoki poziom azotu w szczątkach neandertalczyków – porównywalny z wartościami spotykanymi u tzw. drapieżników szczytowych, takich jak lwy czy wilki – sugerował dietę opartą na mięsie mamutów. Problem w tym, że ludzki organizm nie toleruje przyjmowania tak dużych ilości białka. Nowe badania wskazują, że rozwiązaniem tej zagadki mogą być larwy much, zjadane wraz z padliną, co jest praktyką znaną z zapisów etnograficznych dotyczących rdzennych kultur. Analiza eksperymentalna wykazała, że larwy much żerujące na zwłokach koncentrują azot do znacznie wyższych poziomów niż sama tkanka. To właśnie czerwie, a nie tylko mięso, mogły zatem być dla neandertalczyków bogatym źródłem tłuszczu i wysokoazotowego białka, co wyjaśnia nietypowe wyniki analiz ich szczątków. (mr) Zdjęcie: Shutterstock

Dinozaury miały poważną konkurencję

W londyńskich zbiorach muzealnych od dziesięcioleci spoczywała zapomniana kość – fragment uda gada, który stąpał po afrykańskiej ziemi 230 mln. lat temu. Wydobyta niegdyś w Zambii, dopiero teraz trafiła pod lupę naukowców. Okazało się, że to jedna z największych znanych kości silezaura – tajemniczego przedstawiciela archozaurów. Gdy ją zrekonstruować, ma bowiem długość ok. 26 cm. Należała do młodego osobnika, który wciąż intensywnie rósł. Mimo to jego ciało mogło już mierzyć ok. 3 m, co oznacza to, że niektóre silezaury osiągały imponujące rozmiary, porównywalne z najstarszymi dinozaurami. I to właśnie one – jako jedne z pierwszych dużych kręgowców lądowych ery mezozoicznej – mogły je wyprzedzić w wyścigu o ekologiczne przywództwo. (ji) Zdjęcie: https://doi.org/10.1098/rsos.250762

Pisanie nadgarstkami

Bransoletkę, która tłumaczy gesty dłoni na komendy komputerowe, opracowali naukowcy z Reality Labs. Urządzenie, nazwane opaską neuromotoryczną, wykrywa sygnały elektryczne generowane przez mięśnie w nadgarstku. Kluczem do jej działania jest wykorzystanie modeli AI, które wytrenowano na danych zebranych od tysięcy ludzi. Dzięki temu może ona precyzyjnie interpretować ruchy różnych użytkowników bez potrzeby przeprowadzania indywidualnej kalibracji dla każdej osoby. W trakcie testów urządzenie umożliwiało nie tylko nawigację rękami w wirtualnym środowisku komputerowym, lecz także wprowadzanie tekstu za pomocą gestów imitujących pismo ręczne z prędkością prawie 21 słów na minutę (średnia prędkość pisania na klawiaturze smartfona to ok. 36 słów na minutę). Twórcy technologii sugerują, że jest ona przełomem, zwłaszcza w kontekście tworzenia bardziej płynnych i dostępnych na szeroką skalę interfejsów człowiek-komputer. Może również zaoferować nowe możliwości komunikacji z urządzeniami cyfrowymi osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, z osłabieniem mięśni, po amputacji palców czy z paraliżem. (mr) Zdjęcie: Reality Labs, Meta

Kiedy ptak jest malarzem

Co sprawia, że kolory piór niektórych gatunków, np. tanagr czy kardynałów, są tak bardzo nasycone? Badania opublikowane w „Science Advances” wykazały, że ten efekt zostaje uzyskany dzięki odpowiedniemu łączeniu zestawów pigmentów. Kiedy ptaki „chcą” zwiększyć jarzeniowy efekt barwników karoteinoidowych (np. żółtych czy czerwonych), ukrywają pod nimi warstwy białego upierzenia, co daje efekt rozjaśnienia. A gdy celem jest zwiększenie nasycenia barw strukturalnych (np. niebieskich), zestawiają je ze spodnią warstwą piór o kolorze czarnym. Autorzy badań porównują ten mechanizm do technik stosowanych w malarstwie, gdzie przed nałożeniem zasadniczego koloru nanosi się podkład, np. z barwy białej, która działa jak optyczny wzmacniacz. (mat) Na zdjęciu: Barwne upierzenie tanagry zielonogłowej (Tangara seledon) lśni dzięki tajnej broni: pod powierzchnią upierzenia ptaki te mają ukrytą warstwę upierzenia, która jest biała pod pomarańczowymi piórami i czarna pod niebieskimi i zielonymi piórami. Foto: Daniel Field

Amerykański kopacz nieoczekiwanym gościem w Europie

Wyjątkowo dobrze zachowany niemal kompletny szkielet kreta sprzed 3 mln lat – zęby, żuchwę, łopatki, kręgi i kończyny – odkryto w osadach dawnego jeziora wulkanicznego w północno-wschodniej Hiszpanii. Gdy naukowcy przyjrzeli się budowie zwierzęcia, okazało się, że to nieznany do tej pory gatunek. I – co jeszcze bardziej zaskakujące – taki, który w ogóle nie powinien występować w Europie. Należał bowiem do grupy Scalopini, do której zaliczają się dziś wyłącznie krety z Ameryki Północnej. Nowy gatunek nazwano Vulcanoscaptor ninoti – „wulkaniczny kopacz z Camp dels Ninots”. Jak tak wyspecjalizowane, ryjące zwierzem trafiło na stary kontynent miliony lat temu? To wciąż zagadka. Jedno jest pewne: jego obecność rzuca nowe światło na ewolucję i migracje kretów. Są one znacznie bardziej złożone niż przypuszczano. (ji) Ilustracja: Jesús Gamarra/Catalan Institute of Human Palaeoecology and Social Evolution

Warany zaskakują kośćmi

2000 okazów gadów z kolekcji światowych muzeów przebadał za pomocą mikrotomografii komputerowej międzynarodowy zespół naukowców. Okazało się, że ukryte w skórze kości – osteodermy – są znacznie powszechniejsze, niż do tej pory przypuszczano: znaleziono je u niemal połowy rodzajów tych zwierząt. Największą niespodziankę sprawiły jednak warany australijsko-papuaskie: 29 ich gatunków kryje pod łuskami warstwę taką jak krokodyle, pancerniki czy stegozaury. Przez długie lata zmineralizowane płytki w skórze jaszczurek uchodziły za ciekawostkę. Dziś badacze coraz częściej widzą w nich kluczowy element przystosowania do trudnych warunków życia. U jednych gatunków pomagają w regulacji temperatury ciała. U innych wzmacniają tułów i ogon bez usztywniania ruchu. A czasami służą jako magazyn wapnia, potrzebnego podczas składania jaj. Nie są zatem tylko „naturalnym pancerzem”. Jak podsumowuje dr Jane Melville z Museums Victoria Research Institute: „To odkrycie zmienia naszą wiedzę o ewolucji gadów. Sugeruje, że kości skórne mogły ewoluować jako odpowiedź na presję środowiskową w trudnych warunkach Australii”. (ji) Ilustracja: Varanus rosenbergi z odsłoniętymi po lewej stronie osteodermami i szkieletem/Roy Ebel FILM: https://www.youtube.com/watch?v=RfOK2wWYjLo

Yellowstone: wilk przetrzebił łosie, osika odżyła

W 1995 r. do Parku Narodowego Yellowstone ponownie sprowadzono wilki. Na początku XX w. te drapieżniki zostały wytępione, a pod ich nieobecność rozrosła się populacja łosi. One zaś zjadały niemal każde młode drzewo, zanim zdążyło się rozwinąć. Szczególnie upodobały sobie zaś osiki. Kolonie tych drzew to jedne z największych organizmów na Ziemi. Zajmują niekiedy powierzchnię nawet kilkudziesięciu hektarów, a wszystkie pnie wyrastają z jednego systemu korzeniowego i stanowią genetyczny klon najstarszego osobnika. Trzydzieści lat po reintrodukcji wilka badacze z Oregon State University przeanalizowali 87 stanowisk. I w jednej trzeciej z nich rosły już liczne, wysokie i zdrowe drzewa. Sytuacja w Yellowstone jest przykładem kaskady troficznej – mechanizmu, w którym obecność lub brak drapieżników wpływa na strukturę i równowagę całego ekosystemu. (ji) Zdjęcie: Shutterstock

Rozbłyski pulsara, czyli szybkie informacje naukowe

To zbiór krótko i lekko opisanych najnowszych badań ze wszystkich dziedzin. Wybieramy ciekawe i intrygujące odkrycia naukowców, których prace ukazały się na łamach najlepszych branżowych wydawnictw. Przewijaj i czytaj najnowszy zestaw newsów.

Jonathan Kennedy: Patogeny to fascynujący wątek w ewolucji Homo sapiens

Żeby nie połknąć muchy. Krótka historia wegetarianizmu

Rafael Mariano Grossi: Obawiam się, że ktoś w końcu użyje broni jądrowej

Platforma arXiv: naukowcy zaczynają od niej dzień, wydawcy zgrzytają zębami

Małpa z Arabii, czyli czy wszyscy jesteśmy Europejczykami

Człowiek: paleolityczne ciało w rzeczywistości cyfrowej

My, ofiary cyfrowego kapitalizmu i cyfrowej kolonizacji? Nie jesteśmy bezbronni

Żyrafa lepsza od świni? Fakty i mity o komunikacji organizmów ziemskich

Szymon Malinowski: Dość już pogarszającego się klimatu

Śmierć. Jak rozumieją ją zwierzęta

O losie naszej planety mogą zdecydować cirrusy i stratocumulusy

Anders Hansen:Social media żerują na instynktach. Można się przed tym obronić

Peter Turchin: Żadne imperium nie przetrwa rozpadu ładu społecznego

Jeszcze Ziemia nie zginęła. Obiektów, które mogą w nią uderzyć jest jednak sporo

Kobiety paleolitu: sprawne, sprytne, kreatywne. Naukowcy długo się co do nich mylili

Baba Jaga i Hannibal Lecter - następcy kanibali także spod Ojcowa

Homo rzekomo, czyli fałszywy obrazek ewolucji

Czego Polacy szukają w swoich genach – i dlaczego grozi im rozczarowanie?

Jak przekonać do zmian myśliwych, drwali, leśników. Mówi Mikołaj Dorożała, główny konserwator przyrody

Wiele kobiet znosi menopauzę w cichym cierpieniu. A można im pomóc

Ostry spór naukowców. AI myśli jak ludzie czy tylko udaje? A może myli się jak człowiek?

15 lat temu przekroczyliśmy trzy granice. Już przestrzeliliśmy wszystkie

Dlaczego uzależniamy się od scrollowania? Media społecznościowe wykorzystują wyniki badań

„Nie mów mi, co robić!”, czyli współczesna postać anarchizmu według Jamesa C. Scotta

Kiedy lód skuł cały świat. Mrożąca opowieść o pochodzeniu organizmów wielokomórkowych

Pokój daje dobrobyt i stabilność, dlaczego więc ludzie wybierają wojnę. Pytanie to podjął Richard Overy w „Why War?”

Na początku było słowo. Tylko czyje? Prawdy i mity o początkach chrześcijaństwa

Wybory w drodze losowania sprawdziły się w starożytnych Atenach. Dlaczego nie spróbować dziś?

Mirosław Gryń: rysownik pulsara

Powiedzieć, że ilustruje nasze artykuły, to zbyt mało. Jego rysunki są indywidualną ścieżką prowadzącą przez ich punkty kontrolne. Przewijaj i daj się prowadzić.