Im lepiej poznamy włosogłówkę, tym łatwiej się jej pozbędziemy

Szczegółowej analizy DNA nicienia Trichuris trichiura dokonali genetycy z Københavns Universitet i Wellcome Sanger Institute (Wielka Brytania). Materiały do badań pobrali z 44 współczesnych i 17 starożytnych próbek, datowanych głównie na I tys. p.n.e. i pochodzących z pradziejowych latryn z Danii, Holandii oraz Litwy. Zsekwencjonowanie genomów tak starych pasożytów było możliwe dlatego, że ich jaja pokrywa niezwykle trwała chityna, która umożliwia zachowanie materiału genetycznego w niezłym stanie. Pomocne w ich konserwacji były też wyjątkowo sprzyjające warunki, jakie panują w wypełniskach starych wychodków.

Jak czytamy w „Nature Communications” badacze z antycznych jaj włosogłówki wyodrębnili genomy i porównali je z współczesnymi z niemal całego świata. To pozwoliło im poznać ewolucję genomu tego nicienia na przestrzeni tysięcy lat. Ponieważ do zarażenia dochodzi przez konsumpcję jaj, jakimi zanieczyszczona jest gleba i woda, brak higieny umożliwiał im swobodne rozprzestrzenianie się.

Porównanie DNA ludzkich i pasożytujących na pawianach włosogłówek wykazało, że człowiek musiał się nimi zarazić pierwszy raz, gdy zajmował z naczelnymi tę samą niszę ekologiczną. Ponieważ występowanie nicienia zależy od migracji jego żywiciela, potwierdziła się hipoteza, że populacje pasożytów „wyszły z Afryki” razem z człowiekiem około 55 tys. lat temu i wraz z nim rozprzestrzeniły się po świecie.

Włosogłówka jest dziś stosunkowo rzadka w krajach uprzemysłowionych, ale stale obecna w Trzecim Świecie. Około 500 mln osób cierpi z powodu zakażenia tym pasożytem. U ludzi zdrowych powoduje jedynie lekkie objawy gastryczne, ale u tych z osłabionym układem immunologicznym prowadzi do anemii, niedożywienia i poważnych chorób układu pokarmowego, a u dzieci opóźnia rozwój.

Autorzy publikacji podkreślają, że nowe informacje genetyczne mogą być wykorzystane w badaniach mających na celu zapobieganie lekooporności pasożyta i jego rozprzestrzenianiu się.