Podkast 6. Magdalena Kaczmarek: Katastrofa nie zawsze oznacza rozpad
Dzieci są w obliczu wojny całkowicie bezbronne. Wyczuwają napięcie dorosłych, ale go nie rozumieją. Widzą obrazy, których ich mózg nie jest w stanie przetworzyć. Słyszą słowa, których nie potrafią rozszyfrować. W takiej sytuacji nie zawsze zadają pytania – często zamykają się w sobie, milkną – jak mówi dr Kaczmarek. A wtedy trudno określić, jakie emocje im towarzyszą.
Prowokować zatem rozmowy o wojnie czy jednak czekać, aż dziecko samo o nią zapyta? Na jaki poziom szczegółowości wchodzić? Na jaki poziom szczerości? Czy dzielić się własnymi obawami? Czy szkicować plany np. ewentualnej ewakuacji, niezależnie od tego jak mało jest prawdopodobna? Czy angażować dzieci w pomoc dla osób, które do nas uciekły z Ukrainy? Psycholożka odpowiada na te m.in. pytania.
Ponieważ jednak dr Kaczmarek zajmuje się także psychologią katastrof, mówi na o tym, czy tak wszechogarniające zjawisko, jakim jest wojna, można ująć w ramy jakiejś uniwersalnej teorii psychologicznej. Czym różni się ona np. od klęski żywiołowej? I jak sobie z jej skutkami radzić.
Okazuje się, że niektóre wspólnoty mają z tym mniej problemów niż inne. Tak stało się na przykład po powodzi tysiąclecia we Wrocławiu, w roku 1997. Miasto wyszło z niej społecznie pokrzepione. – Powódź była czynnikiem mocno stymulującym tożsamość lokalną – przypomina dr Kaczmarek. – Zbudowała coś pozytywnego.
Psycholożka wyjaśnia też, jak pomagać uchodźcom. Nie tylko tym, którym przekazujemy żywność czy ubrania oraz wspomagamy jako wolontariusze, lecz także tym, których gościmy w domach. Także dzieciom, które – a tych jest teraz coraz więcej – już nie tylko o wojnie słyszały, ale też ją widziały.
Odpowiada także na pytanie, jak długo będziemy w stanie angażować się w tę pomoc tak aktywnie jak w tej chwili.
– Na pewno znana jest ogólna dynamika tego zjawiska – mówi Kaczmarek. – Fala wsparcia się najpierw unosi. Tu się uniosła niezwykle wysoko. To jest unikatowe doświadczenie. Ale po tym przypływie nadejdzie nieunikniony odpływ
A wtedy pospolite ruszenie pomocowe musi zostać zinstytucjonalizowane. To jednak temat na zupełnie inną rozmowę.