Ciąża to stan fizjologiczny, prawidłowy. W czasie jej trwania dochodzi do drastycznych przemian niemal wszystkich układów organizmu. Ciąża to stan fizjologiczny, prawidłowy. W czasie jej trwania dochodzi do drastycznych przemian niemal wszystkich układów organizmu. Shutterstock
Człowiek

Ciąża przebudowuje mózg kobiety

Pod wpływem wysokiego stężenia estradiolu w mózgu ciężarnej dochodzi do zmian funkcjonalnych – głównie w sieci DMN.

Ciąża to stan fizjologiczny, prawidłowy. W czasie jej trwania dochodzi do drastycznych przemian niemal wszystkich układów organizmu: od hormonalnego, immunologicznego i naczyniowego, po kostny oraz nerwowy. Ten ostatni jest pod tym kątem najsłabiej zbadany.

Od dawna wiadomo, że ciąża wpływa nie tylko na funkcjonalność, ale też na anatomię mózgowia, lecz ta wiedza była oparta przede wszystkim o badania na zwierzętach. Pięć lat temu w „Nature Neuroscience” dowiedziono, że pod wpływem zmian hormonalnych (zwłaszcza wskutek znacznego wzrostu stężenia estradiolu) również ludzki mózg ulega przebudowie, i to takiej, która nie ustępuje po porodzie – dotyczy to m.in. istoty szarej. Dopiero teraz jednak, w „Nature Communications”, opublikowano badania, których autorzy dostarczyli na temat zmian w mózgach ciężarnych bardziej precyzyjnych danych. A co ważniejsze – podjęły najbardziej udaną, jak dotychczas, próbę interpretacji uzyskanych wyników.

Analizą objęto trzy grupy ochotniczek: kobiety niebędące w ciąży, ciężarne oraz takie, które w ciągu ostatniego roku urodziły dziecko. Wszystkim wykonano funkcjonalne MRI oraz przeprowadzono wiele wystandaryzowanych testów psychologicznych, które miały m.in. badać relację matki z dzieckiem, poziom jej zadowolenia i odczuwanej satysfakcji z obcowania z niemowlęciem, niechęć czy agresję wobec potomka, stan psychiczny i wiele innych. Wykazano, że największe związane z ciążą zmiany zaszły w obrębie tzw. sieci domyślnej mózgu (ang. Default Mode Network, DMN), czyli w obszarach wprawdzie oddalonych anatomicznie, ale ściśle połączonych funkcjonalnie. DMA aktywizuje się się m.in. wtedy, gdy mózg nie jest skupiony na wykonywaniu konkretnego zadania, a myśli płyną swobodnie, ale – gdy pracuje nieprawidłowo – odpowiada również za ruminacje (nawracające myśli) będące objawem depresji.

U badanych ciężarnych oraz kobiet po porodzie zaobserwowano zwiększenie aktywności DMN oraz istotną poprawę łączności pomiędzy składowymi tej sieci. Co więcej, wykazano korelację pomiędzy intensywnością tej przebudowy a więzią tworzoną pomiędzy matką a dzieckiem. Innymi słowy: kobiety, u których zmiany funkcjonalne były silniej wyrażone, lepiej odczytywały potrzeby niemowlęcia i czerpały większą satysfakcję z obcowania z nim i z obserwowania przejawów jego dobrostanu (np. patrzenia i słuchania, jak dziecko się śmieje).

Autorzy badania zwrócili szczególną uwagę na jeden z elementów DMN – znajdujący się w okolicy potylicznej obszar określany jako klinek. Odpowiada on za przetwarzanie bodźców wzrokowych i ich interpretację oraz integrację informacji wizualnych z wyższymi procesami mózgowymi, takimi jak korzystanie z pamięci roboczej, kierowanie uwagi ku konkretnym bodźcom czy oczekiwanie na gratyfikację.Jednocześnie odgrywa istotną funkcję w analizie autoreferencyjnej, czyli w postrzeganiu swojego ja w różnych kontekstach (np. w nowym, macierzyńskim). Nic więc dziwnego, że w ciąży ulega on aktywizacji i intensyfikuje łączność z pozostałymi obszarami DMN. Dzięki temu świeżo upieczone matki lepiej odnajdują się w nowej sytuacji, są bardzo wrażliwe na zachowania dziecka, a także priorytetyzują jego potrzeby i czerpią przyjemność z ich zaspokajania.

Nowe badania to szansa na opracowanie nieinwazyjnych badań przesiewowych identyfikujących matki, które nie nawiązują optymalnej więzi z dzieckiem, a ich dobrostan jest zagrożony. Kobiety takie mogłyby liczyć na dodatkowe wsparcie.

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną