Monty Python urodził się w XV wieku

Średniowieczni minstrele i bardowie podróżowali między jarmarkami, tawernami i zamkami, by zabawiać ludzi pieśniami i opowieściami. Znane są imiona wielu, wiadomo na jakich grali instrumentach i jaką pobierali gażę, a nawet gdzie i kiedy występowali. Na temat tego, jak wyglądały ich występy i co było ich tematem badacze mają jednak jedynie wyobrażenie. A dr James Wade z University of Cambridge i Girton College właśnie dowiódł, że jest ono błędne.

Byłem, nie piłem, zapisałem

Większość zachowanych średniowiecznych poematów, pieśni i opowieści to literatura wysoka. Te zaś które należały do literatury popularnej – zaginęły. Właśnie znalezione utwory są wyjątkowe: należą do drugiej kategorii i aż kipią od abstrakcyjnego i obraźliwego humoru.

Uwagę naukowca zwróciła początkowo adnotacja na jednym z manuskryptów Richarda Heege – duchownego i nauczyciela rodziny Sherbrooke z Derbyshire. Skryba musiał mieć poczucie humoru i zamiłowanie do literatury popularnej, bo odnotował: „Zapisałem, bo byłem na tej uczcie i nie piłem”. To zdanie skłoniło badacza do poszukiwań jak, gdzie i dlaczego kopiował teksty autorstwa anonimowego minstrela, który występował w pobliżu granicy Derbyshire i Nottinghamshire.

Językoznawca opublikował w „The Review of English Studies” pierwszą z dziewięciu broszur manuskryptów Richarda Heege. Są tam trzy teksty spisane ok. 1480 r. z notatek anonimowego minstrela: rymowany burleskowy romans „Polowanie na zająca”, pastisz kazania napisany prozą oraz pełna absurdalnego humoru i gry słów „Bitwa pod Brackonwet”.

Nonsens często przerywany

Poprzedni badacze tych manuskryptów koncentrowali się na kwestiach związanych z ich powstaniem, a nie na humorystycznym aspekcie tekstów. Tymczasem wszystkie trzy to rejestracja występów na żywo, o czym świadczą takie wstawki, jak prośba o kufel piwa czy skierowany do widowni nakaz słuchania tego, co mówi performer. Anonimowy minstrel zapisał swój występ, by zapamiętać liczne żarty, dzięki czemu mamy wgląd w przebieg jego występu. Skecze jego autorstwa są zaskakująco podobne do żartów typowych dla brytyjskiej komedii z jej słynną autoironią czy zabiegiem robienia z publiczności obiektu żartów.

Przekonanie, że wszyscy minstrele opiewali tylko wielkie bitwy, płomienne rycerskie romanse czy śpiewali wzniosłe ballady o Robin Hoodzie to błąd – w występach wielu z nich dominowała satyra, ironia i nonsens. Były znacznie bardziej interaktywne niż się dotąd wydawało. Co ciekawe „Polowanie na zająca” – z udziałem fikcyjnych chłopów Davé z Dale i Jacka Wade'a, przypomina skecz o zabójczym króliku z Caerbannog Monty Pythona. Dr Wade zauważa jednak, że żarty o zabójczych królikach mają w ogóle długą tradycję w brytyjskiej literaturze średniowiecznej – pojawiają się już 100 lat wcześniej u Chaucera w „Opowieściach kanterberyjskich”.

Szczególny jest drugi tekst – zawierający jeden z nielicznych zachowanych przykładów pastiszu kazania, którego celem jest namówienie ludzi, by się upili i wesoło bawili oraz ośmieszenie obżarstwa arystokracji.

Abstrakcja dla lepszego życia

Najrzadszy jest jednak ostatni z utworów. To przykład zręcznej gry słów i absurdalnego humoru z udziałem Robin Hooda, niedźwiedzi walczących z trzmielami oraz imprezujących świń. A że wszystko toczy się w okolicy, w której odbywał się spektakl, widzowie mogli się identyfikować z tymi niedorzecznymi wydarzeniami.

Minstrel występował podczas niepokojów związanych z toczącą się Wojną Dwóch Róż, czyli w czasach gdy życie większości ludzi w Anglii nie było łatwe. Wygląda na to, że bardzo ceniono sobie wówczas dobrą rozrywkę.

Rozładowywanie napięć śmiechem to praktyka stosowana w różnych kulturach, ale w Anglii wyjątkowe jest zamiłowanie do abstrakcyjnego humoru. Nic dziwnego, jeśli jego korzenie sięgają średniowiecza.