Podkast 71. Fabian Welc: Kopać czy nie kopać? To nie jest pytanie

Kiedy po raz pierwszy wyjechał do Egiptu, badać artefakty Starego Państwa, był klasycznym archeologiem, który miał – jak sam przyznaje – klasyczne klapki na oczach. W oszałamiającym bogactwie tamtejszych znalezisk nie dostrzegał początkowo (jak większość kolegów po fachu) tego, co być może najciekawsze – kluczowych śladów wielkoskalowych procesów klimatycznych. Tych, które przyczyniły się do upadku systemu całego państwa. W końcu zauważył – i był w tej obserwacji pierwszy.

Chodziło o muł – osady sprzed dwóch tysięcy lat, świadczące o tym, że w pustynnym dziś regionie kiedyś, gdy budowano najsłynniejsze piramidy, dominował klimat relatywnie wilgotny. Sahara bywała zielona. Aż do chwili, gdy na skutek przyczyn naturalnych zaburzeniu uległa cyrkulacja wielkich mas powietrza Nil przestał wylewać – pociągając za sobą straszliwy głód i upadek władzy centralnej. Wydarzenia opisane w tekstach źródłowych znalazły nagle swoje wytłumaczenie, zapieczętowane na wieki w osadach.

Welc zrozumiał, że do osiągnięcia nowej jakości w badaniach pradziejów, do głębokiego zrozumienia historii nie wystarczy tradycyjna wiedza archeologiczna. Ukończył zatem studia geologiczne. I kolejne – tym razem z geofizyki stosowanej. Ściągnął do Egiptu georadar, urządzenie pozwalające badać to, co kryje się pod ziemią bez konieczności wbijania w nią łopaty.

Z czasem zaczął też sięgać po urządzenia takie jak magnetometry czy gradientometry, dzięki którym może – pozostając na powierzchni – badać podziemne anomalie sugerujące obecność przepalonych substancji, palenisk, fos czy rowów wypełnionych dawnymi resztkami organicznymi. Współtworzył metodę porównywania danych georadarowych i magnetycznych. Analiza obrazu geofizycznego struktur ukrytych pod ziemią stała się dzięki niej prostsza i dokładniejsza.

– Uważam, że kopać powinniśmy jak najmniej – mówi Welc. – To zawsze badanie niszczące. Postęp techniki jest tak ogromny, że rzeczy odkryte w ziemi lepiej pozostawić dla przyszłych badaczy.

Wysłuchajcie też pierwszej część rozmowy z naszym gościem ( podkast 55.; oba nagraliśmy kilka miesięcy temu). Odpowiada w niej na pytania o to, czy Europa się zmieni, czy upadnie; jakie analogie ze współczesnością można wysnuć, badając upadki pradawnych imperiów; czy istnieją jakieś uniwersalne prawa migracji.