Podkast 116. Małgorzata Kot: Tajemnica wielkiego kliknięcia

Czy w czasach lidarów, georadarów i sonarów są jeszcze archeolodzy, którzy poszukują stanowisk archeologicznych na piechotę, w XIX-wiecznym stylu? Są i jedną z nich jest dr hab. Małgorzata Kot, specjalistka od epoki paleolitu. Wraz z grupą współpracowników chodzi z plecakiem (ważącym 25 kg) po górach Tienszanu, Pamiru i Ałtaju w poszukiwaniu schronisk skalnych i jaskiń, w których zachowały się ślady po najwcześniejszym osadnictwie.

Celem jej najnowszego projektu, na który właśnie dostała grant ERC („INASIA: Czy to ludzie współcześni? Inicjalny górny paleolit w zachodniej części Azji Centralnej”), jest zrozumienie, jak wyglądało przejście naszego gatunku przez te góry do Azji Wschodniej. Jest to o tyle ciekawe, że było to miejsce już zamieszkane przez przynajmniej dwie grupy innych homininów – neandertalczyków i denisowian – z którymi ludzie się tam spotkali i mieszali.

Choć Kot odkryła już kilkadziesiąt jaskiń, wykonane w nich wykopy sondażowe nie wskazywały na osadnictwo z okresu plejstocenu. – Ostatniego dnia tegorocznych badań, natrafiliśmy jednak w jaskini Kikamar na zabytki, czyli na narzędzia ze środkowego paleolitu – mówi gościni pulsara. – To musiało przekonać komisję, która przyznaje granty na projekty, w których ryzyko fiaska jest duże – ale jeśli zakończa się one sukcesem, to wyniki mogą być rewolucyjne.

W tym wypadku możemy się dowiedzieć, jak to się stało, że przez 250 tys. lat wszystkie homininy i człowiek współczesny prowadziły bardzo podobny styl życia, a nagle około 70-40 tys. lat temu doszło do wielkiej rewolucji, którą lubimy dziś nazywać kognitywną. Narodziła się sztuka, religia.

Czy był to pomysł sapiensów, czy może denisowian lub neandertalczyków? A może efekt spotkania właśnie gdzieś w górach Pamiru, Ałtaju lub Tienszan? Nasza gościni ma nadzieję w najbliższym czasie odpowiedzieć na to pytanie.