Kwazarowa mapa…

Jak nawigować w kosmicznej pustce? Inżynierowie sterujący misjami kosmicznymi mają na to kilka sposobów. Najłatwiejszy, ale też niosący największe ryzyko porażki, polega na dokładnym obliczeniu prędkości i początkowego położenia próbnika, wymodelowaniu jego dalszej trajektorii i zaufaniu, że faktyczne położenie sondy jest zgodne z przewidywanym. Jeśli jednak chcemy się upewnić, że wszystko jest tam, gdzie powinno być, musimy znaleźć punkty obserwacyjne, w stosunku do których możemy określić położenie. Przez stulecia takimi punktami były dla ludzi gwiazdy. Jednak i one się poruszają z typowymi prędkościami kilkudziesięciu kilometrów na sekundę.

W przypadku niedalekiej od nas gwiazdy taki ruch daje się względnie łatwo obserwować. Dlatego astronomowie wykorzystują obiekty bardzo, bardzo jasne i dalekie: kwazary, w których świeci materia opadająca na supermasywne czarne dziury najdalszych galaktyk. Dotychczas katalog kwazarów – punktów odniesienia – obejmował tylko kwazary obserwowane radiowo. Teraz satelita Gaia pozwolił na stworzenie nowego superdokładnego systemu referencji, w którym położenie w kosmosie wyznaczymy dzięki 1,6 mln kwazarów, widocznym w zwykłym świetle. Prócz sterowania sondami nowy system pozwoli też łatwiej mierzyć minimalne zmiany tempa rotacji Ziemi, wywołane przez jej trzęsienia i huragany.