Asteroidy z gruzu są trwalsze i groźniejsze niż przypuszczaliśmy

Na pytanie, czym jest asteroida (planetoida) prawie każdy poda prawidłową odpowiedź. To kawał skały powstały po uformowaniu się Układu Słonecznego, który krąży wokół Słońca – zwykle blisko, głównie w tzw. Pasie Asteroid między orbitami Marsa i Jowisza. Generalnie uważa się, że takie monolityczne asteroidy są trwalsze od powstałych ze zderzeń innych planetoid – rozbitych na kawałki, które potem zlepiły ze sobą. Okazuje się, że to niecała prawda.

Kosmiczne rumowiska źródłem zaskoczeń dla uczonych

Do kosmicznych „rumowisk” należy Itokawa. Wyniki badań jej materii ukazały się w „Proceedings of the National Academy of Science”.
Przypomnijmy: w listopadzie 2005 r. japońska sonda Hayabusa dwukrotnie lądowała na powierzchni Itokawy. Udało jej się pobrać próbkę, z którą powróciła w pobliże Ziemi, a następnie w 2010 r. ją na nią zrzuciła. Udało się to po raz pierwszy w historii.
Materię z Itokawy poddano bardzo szczegółowej analizie m.in. metodą wstecznego rozpraszania elektronów, spektrometrii masowej, tomografii atomowej oraz argonowej techniki datowania. Okazało się, że jej „cząstki” były poddane silnemu ciśnieniu (od 5 do 15 GPa), i że asteroida liczy sobie nieco ponad 4 mld lat. To zdumiewające, ponieważ typowe planetoidy – te monolityczne – nie istnieją tak długo.

Itokawa jest więc unikatowa, chociaż obiekt o podobnej strukturze – Rugyu – w 2018 r. zbadała w ten sam sposób inna japońska misja – Hayabusa 2. Po dwóch latach dostarczyła jej próbki na Ziemię i okazało się, że Ryugu też jest konglomeratem gruzu. Wtedy badacze doszli do wniosku, że tego typu obiektów jest w kosmosie na pewno znacznie więcej. Prawdopodobnie do tej grupy należy Bennu. Działająca wciąż amerykańska sonda OSIRIS- REx w 2018 r. pobrała próbki tej asteroidy, a lądowanie zawierającego je zasobnika jest planowane na wrzesień tego roku.

Skalne konglomeraty wyzwaniem dla ludzkości

Asteroidy monolityczne nie istnieją długo, ponieważ często wchodzą w kolizje z innymi ciałami kosmicznymi i zwykle ulegają zniszczeniu. Tymczasem ciała typu Itokawy czy Bennu wykazują ogromną długowieczność. Też oczywiście ulegają kolizjom, ale działają wówczas jak rękawica bokserska, amortyzując siłę zderzenia. Ich fragmenty mogą się odłupać, jednak całość pozostaje w mało naruszonej formie.

To oczywiście może okazać się sporym wyzwaniem dla ludzkości – unieszkodliwienie czy zniszczenie zagrażającej Ziemi asteroidy konglomeratu byłoby dość trudne. Metoda impaktowa, czyli uderzenia rakietą lub pociskiem, mogłaby nie przynieść pożądanego skutku. Trzeba by w jakiś inny sposób doprowadzić do zmiany trajektorii lotu takiego ciała. Tymczasem wiele asteroid z grupy Apolla, czyli obiektów bliskich Ziemi i przecinających jej orbitę – a znanych nam w tej grupie jest obecnie aż 17 402 – to ciała potencjalnie dla Ziemi groźne.