materiały prasowe
Opinie

Co z tymi nastolatkami?

Niejeden rodzic zachodzi w głowę, dlaczego jego nastoletnie dziecko zmieniło się w zupełnie inną, jakby obcą osobę, z jakiego powodu zachowuje się niezrozumiale lub niepokojąco, czemu dokonuje nieprzewidywalnych wybryków i prezentuje buntowniczą postawę wobec świata. Otóż to wszystko przez budowę mózgu, która sprawia, że narząd ten inaczej funkcjonuje i odmiennie reaguje na świat zewnętrzny w porównaniu z mózgiem młodszego dziecka czy osoby dorosłej.

Jednym z obszarów ludzkiego mózgu, stanowiącym ponad 40% jego objętości, jest płat czołowy. To więcej niż w przypadku jakiegokolwiek innego gatunku. Płat ten odpowiada m.in. za samoświadomość, ocenę niebezpieczeństwa i ryzyka, planowanie, osądy, co złe, a co dobre, ustalenie związków przyczynowo--skutkowych. Ponieważ mózg dojrzewa od tyłu do przodu głowy, ostatnim „włączanym” miejscem jest właśnie płat czołowy (wzrasta aktywność całej struktury i powstaje odpowiednia liczba połączeń neuronalnych z resztą mózgu). Ponieważ płat ten nie do końca „odpalił” u nastolatka, można powiedzieć, że jego mózg jest dojrzały w 80%. Ta dwudziestoprocentowa luka z najmniej stabilnymi połączeniami może tłumaczyć, dlaczego nastolatki mają wahania nastroju, są impulsywne i łatwo wybuchają, nie mogą się skoncentrować i porozumieć z dorosłymi, chętnie sięgają po alkohol i narkotyki oraz podejmują ryzykowne działania.

Kolejna niedojrzała struktura u nastolatków to ciało migdałowate zaangażowane w sterowanie emocjami, będące czymś w rodzaju siedziby gniewu, podatne na działanie hormonów płciowych i adrenaliny. To ono odpowiada za wybuchowość osoby w tym wieku. Nastolatki swoją „dzikość” zawdzięczają też allopregnanolonowi (THP), hormonowi wydzielanemu w reakcji na stres. Nie działa on uspokajająco jak w przypadku dorosłych, tylko wywołuje jeszcze większy niepokój. Oprócz tego do emocjonalnego rozchwiania przyczynia się kortyzol. Badania wykazały, że poziom tego hormonu jest najwyższy w godzinach porannych, a u młodych ludzi w późniejszym okresie dojrzewania jest ogólnie nieco wyższy niż przeciętnie w populacji osób dorosłych. Na jego wydzielanie wpływa m.in. poczucie osamotnienia – dlatego nastolatki kojarzą samotność ze zwiększonym niepokojem i stresem.

***

Więcej o tym zagadnieniu w książce „Mózg nastolatka. Jak przetrwać dorastanie własnych dzieci” Frances E. Jensen i Amy Ellis Nutt

Wiedza i Życie 7/2017 (991) z dnia 01.07.2017; Słowo od redakcji; s. 2