Płeć na życzenie

Jakieś 450 gatunków ryb może pochwalić się niecodzienną umiejętnością zmiany płci. Przemianę wywołują m.in. temperatura oraz struktura społeczna na danym terytorium, w tym liczba partnerów, z którymi ryby mogą przystąpić do rozrodu. Przykładem gatunku ryby zmieniającego płeć jest talasoma sinogłowa (Thalassoma bifasciatum), zamieszkująca rafy koralowe wybrzeży Ameryki Środkowej. Wśród młodych osobników są samce i samice, trudne do rozróżnienia ze względu na podobne ubarwienie. Samce, gdy dorosną, zajmują określone terytorium na rafie, którego zacięcie bronią przed rywalami. Kolor ciała takich osobników wówczas się zmienia. Co ciekawe, gdy samica osiągnie wystarczająco duże rozmiary umożliwiające jej odbicie terytorium samca, zmienia kolor ciała oraz płeć.

Mechanizm tego fenomenu postanowili bliżej zbadać naukowcy z University of Otago w Nowej Zelandii. Okazało się, że początek przemiany wiąże się z modyfikacją zachowania samic – stają się bardziej agresywne i terytorialne. Przybierają też charakterystyczne dla samców ubarwienie. Po dwóch dniach następuje zmniejszenie ekspresji genów odpowiedzialnych za produkcję żeńskich hormonów, a po 10 dniach jajniki zanikają i zostają zastąpione jądrami. Po upływie 20 dni przemiana dobiega końca i samica staje się samcem gotowym do rozrodu.