Shutterstock
Środowisko

Neolit przesiąknięty moczem

Sole mineralne wydalane przez zwierzęta hodowlane wskazują, kiedy staliśmy się rolnikami.

Dopiero przed 10 tys. ludzie odkryli, że zamiast polegać wyłącznie na pokarmie oferowanym przez naturę, mogą zacząć sami uprawiać rośliny i hodować zwierzęta. Zaczął się neolit, czyli młodsza epoka kamienna. Oczywiście nie stało się to z dnia na dzień we wszystkich zakątkach globu. Dominuje pogląd, że pierwsi rolnicy pojawili się na Bliskim Wschodzie, skąd stopniowo rewolucja neolityczna rozszerzyła się na inne rejony świata.

Ten ogólny obraz wymaga jednak uszczegółowienia. Wciąż bowiem nie wiemy dokładnie, kiedy i gdzie zaczęły funkcjonować pierwsze osady rolnicze. Aby się tego dowiedzieć, naukowcy z Columbia University wpadli na niezwykły pomysł. Postanowili poszukać w osadach geologicznych pozostałości moczu ludzi i zwierząt. W tym celu pojechali na stanowisko archeologiczne Aşıklı Höyük, znajdujące się w centralnej Turcji, ok. 200 km na południe od stolicy kraju Ankary. Wiele lat temu odkryto tam pozostałości wioski sprzed 10 tys. lat, której mieszkańcy hodowali owce i kozy. Zwierzęta te, podobnie jak ich opiekunowie, wydalały mocz, który składa się głównie z wody, ale także z mocznika i innych dodatków, w tym soli mineralnych. Geochemik Jordan Abell i jego współpracownicy założyli, że sole te zachowały się do dziś w warstwach osadów geologicznych z początku neolitu.

Nie mylili się. W Aşıklı Höyük pobrali 113 próbek osadów i zmierzyli w nich stężenie rozmaitych soli występujących w moczu. Okazało się, że ich koncentracja jest średnio ok. tysiąca razy wyższa niż w warstwach niżej leżących. Naukowcy ustalili też, że hodowanie kóz i owiec zaczęło się w tym miejscu dokładnie 10 450 lat temu i że tempo tego udomawiania było szybkie. Koncentracja soli w osadach geologicznych wzrosła błyskawicznie, a następnie utrzymywała się na wysokim poziomie mniej więcej przez tysiąc lat, kiedy to wioska została prawdopodobnie porzucona przez mieszkańców. – Chociaż odróżnienie soli pochodzących od ludzi i zwierząt jest na razie niemożliwe, oszacowaliśmy, że w wiosce przebywało przeciętnie w ciągu roku 1790 ludzi i zwierząt, przy czym tych pierwszych było zdecydowanie mniej. To była mała wioska z niedużą liczbą domów i zagród – mówi Abell. Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie „Science Advances” w kwietniu br.

Wiedza i Życie 6/2019 (1014) z dnia 01.06.2019; Sygnały; s. 13

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną