Wczesne stawonogi najpierw miały mózgi, a dopiero później głowę

Stawonogi to typ taksonomiczny, który swoje początki bierze w okresie kambru. Współcześni przedstawiciele tej grupy to m.in. owady i skorupiaki. Charakterystyczną cechą tych zwierząt jest segmentowana budowa ciała, szkielet zewnętrzny i parzyste – zwykle liczne – odnóża, z których pierwsze przekształcane są często w aparat gębowy.

Chociaż naukowcy dysponują relatywnie dużą liczbą skamieniałości przedstawicieli tego taksonu, od lat trwa debata na temat ewolucji niektórych układów i narządów tych zwierząt. W tym na temat powstania ich mózgu.

Dotychczas przeważało przekonanie, że mózg stawonogów wykształcił się ze zwojów nerwowych pochodzących z brzusznego układu nerwowego (potężnego pasma biegnącego wzdłuż spodniej części ciała zwierzęcia). W takiej sytuacji – uważała większość zwolenników tej hipotezy – najpierw wykształciłaby się głowa, a dopiero później doszłoby do „rekrutowania” mózgowia z brzusznego układu nerwowego.

Jednak najnowsze, opublikowane w „Science” wyniki przeczą tym twierdzeniom. Międzynarodowy zespół uczonych znalazł bowiem liczące 525 mln lat skamieniałości kambryjskiego stawonoga, który posiadał mózg, mimo że nie miał jeszcze anatomicznie wydzielonej głowy. Badaczom udało się rozpoznać nawet dość wyspecjalizowany podział tego organu – już w tamtym okresie był podzielony na trzy odrębne części.