1,2 mld zł na rozwój nauki. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej podsumowuje swoje działania
Powstało ponad 330 zespołów, w których badania prowadziło ponad 3,3 tys. naukowców z Polski i ze świata. W nowych naukowych centrach doskonałości powstają innowacyjne rozwiązania w dziedzinach takich, jak technologie kwantowe, diagnostyka medyczna czy telekomunikacja. Było to możliwe dzięki zainwestowaniu ponad 0,5 mld zł z programu Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB).
Poziom umiędzynarodowienia MAB jest najwyższy w kraju: z zagranicy pochodzi aż 40 proc. liderów grup badawczych, 56 proc. młodych doktorów i 54 proc. doktorantów. Ponadto beneficjenci FNP nawiązali współpracę z ponad 500 zagranicznymi ośrodkami, co umożliwiło wymianę wiedzy i doświadczeń oraz zdobycie dostępu do najnowocześniejszej aparatury.
W centrach doskonałości badania prowadzi też 17 naukowców, którzy według rankingu Stanford University należą do 2 proc. najwybitniejszych na świecie specjalistów w swoich dziedzinach. W realizację innych projektów zaangażowanych jest niemal 20 laureatów prestiżowych grantów European Research Council. A wyniki badań finansowanych przez FNP zostały docenione przez środowisko międzynarodowe, co znalazło swoje odzwierciedlenie w prawie 2,7 tys. artykułach naukowych opublikowanych na łamach prestiżowych, międzynarodowych czasopism naukowych.
– Współpraca z ośrodkami na całym świecie była także istotna dla naszych beneficjentów ze względu na możliwość rozszerzenia know-how w zakresie zarządzania nauką – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes FNP. – Dzięki temu, powstałe w naszym kraju centra doskonałości MAB dysponują nie tylko światowej klasy zapleczem technicznym, ale prowadzą swoją działalność zgodnie z najlepszymi wzorcami i standardami obowiązującymi w czołowych jednostkach badawczych na świecie.
Programy zaawansowanych badań naukowych
Jednym z głównych celów realizowanych przez Fundację programów był rozwój potencjału ludzi zaangażowanych w prowadzenie w Polsce zaawansowanych badań naukowych. Na programy dedykowane temu celowi Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przekazała ponad 764 mln zł.
- Programy TEAM i FIRST TEAM służyły tworzeniu nowych, dynamicznych zespołów naukowych, w tym kierowanych przez młodych badaczy.
- Program POWROTY wspierał młodych naukowców powracających do pracy naukowej spowodowanej przerwą związaną np. z rodzicielstwem.
- Program TEAM-TECH (wraz z modułami core facility) dofinansowywał naukowców realizujących badania o wysokim potencjale wdrożeniowym oraz tworzących rozwiązania lub usługi dla odbiorców biznesowych i naukowych.
- Program TEAM-NET pomagał w tworzeniu ponadregionalnych konsorcjów realizujących wspólny projekt badawczy.
Prof. Żylicz podsumowywał działalność FNP od 2015 roku podczas konferencji „Międzynarodowe Agendy Badawcze – Wspieranie doskonałości i innowacji”, która odbyła się 12 i 13 października na Stadionie Narodowym w Warszawie. Spotkanie to było również okazją do prezentacji raportu „Nauka w czasach przemian. Jak badania finansowane z Funduszy Europejskich pomagają chronić nas przed globalnymi zagrożeniami i wykorzystywać historyczne szanse”. Zaprezentowano w nim finansowane przez FNP ze środków POIR badania ponad 30 wybitnych uczonych.
Publikacja FNP zawiera też pięć artykułów tematycznych, które odnoszą się do badań z różnych obszarów i pokazują, w jaki sposób polska nauka – dzięki Funduszom Europejskim – odpowiada na globalne wyzwania i szanse, takie jak pandemia koronawirusa SARS-CoV-2, rozwój nowych materiałów, diagnostyki i innowacji medycznych, energetyki i ekologii oraz technologii kwantowych.
Badacze wspierani przez FNP opracowali już wiele innowacyjnych rozwiązań. Nowe materiały, technologie diagnostyczne, zaawansowane lasery czy urządzenia wykorzystujące efekty kwantowe do prowadzenia precyzyjnych pomiarów już znalazły lub wkrótce znajdą szerokie zastosowanie w przemyśle. W ramach realizowanych projektów naukowcy nawiązali współpracę z ponad 100 partnerami biznesowymi.
W skrócie
Fundacja na rzecz Nauki Polskiej istnieje od 1991 r. i jest niezależną instytucją pozarządową typu non-profit, która realizuje misję wspierania nauki. Jest największym w Polsce pozabudżetowym źródłem finansowania nauki. Do statutowych celów FNP należą: wspieranie wybitnych naukowców i zespołów badawczych i działanie na rzecz transferu osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej. Fundacja realizuje je poprzez przyznawanie indywidualnych nagród i stypendiów dla naukowców, przyznawanie subwencji na wdrażanie osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej, inne formy wspierania ważnych przedsięwzięć służących nauce (jak np. programy wydawnicze, konferencje). Fundacja angażuje się także we wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej oraz zwiększanie samodzielności naukowej młodego pokolenia uczonych.