Teoria umysłu jest rzadkim darem

Rozumienie przekonań, pragnień i preferencji innych określane jest w literaturze naukowej jako „teoria umysłu”. Od lat toczy się dyskusja, czy zdolność tę posiadają wyłącznie ludzie. U dzieci wykształca się ona ok. 3 roku życia i rozwija z wiekiem. A u zwierząt? Różne eksperymenty sugerują, że teorię umysłu mają m.in. nasi najbliżsi małpi kuzyni oraz niektóre gatunki ptaków (np. kruki).

Na ciekawy pomysł eksperymentu wpadła międzynarodowa grupa naukowców. Postanowili oni zbadać teorię umysłu w kontekście preferencji żywieniowych. Przeprowadzili testy z udziałem 71 dzieci z Namibii, Niemiec i Samoa (w wieku od 5 do 11 lat) oraz 25 małp: szympansów zwyczajnych, bonobo (szympansy karłowate), goryli i orangutanów.

Dzieci i zwierzęta były dobierane w pary z dorosłym ludzkim „rywalem”. Następnie małpy i maluchy poznawały (w trakcie treningu) jego preferencje dotyczące jedzenia. Były one takie same lub zdecydowanie się różniły. W kolejnej fazie badania uczestnicy mogli wskazać jedną z trzech nagród w postaci smakołyku schowanego pod przezroczystym kubkiem (najmniej lub najbardziej lubianego). Wówczas okazało się, że dzieci uzależniały swoją decyzję od preferencji „rywala” – po to, żeby zwiększyć szanse na otrzymanie nagrody i uniknięcie sytuacji, w której obie strony wskażą ten sam smakołyk. Tymczasem małpy zawsze wybierały swoją ulubioną przekąskę, niezależnie od preferencji ludzkiego „rywala”.

Według autorów badania, uzyskane wyniki wyraźnie sugerują, że zdolność rozumienia, iż inni mogą mieć różne lub podobne preferencje dotyczące pokarmu oraz uwzględnianie tego przy podejmowaniu decyzji jest powszechną cechą wśród ludzi, niezależną od kultury. Stanowi też unikalną zdolność naszego gatunku.