Podkast 151. Marta Flisykowska: Bronię gdybania
Marta Flisykowska na co dzień porusza się po obszarach, które rozbudzają wyobraźnię nie tylko nas, jako konsumentów kultury, lecz także projektantów, naukowców i inżynierów. Specjalizuje się w designie spekulatywnym, fantastyce projektowej (design fiction), łączy nauki społeczne z wiedzą techniczną, skupia się na relacjach między technologią a kulturą materialną. Jednocześnie na Universitat Politècnica de València realizuje drugi doktorat – koncentrujący się na związku sztuki z science fiction.
O ile przyszłość bywa zwykle wyrazem marzeń, siły nauki, przekonania, że jutro będzie lepsze, dziś jest ambiwalentne – osiągnięcia nauki i zdobycze technologiczne nie przynoszą oczekiwanych społecznie korzyści. – Przestaliśmy mieć wizję i marzenia, a zaczęliśmy mieć tylko nadzieję, zauważył ponad dekadę temu Anthony Dunne, przedstawiciel designu spekulatywnego – mówi gościni pulsara. – Jakie to jest mocne. To punkt wyjścia, jak ważne jest patrzenie na różne perspektywy i poszerzanie naszych możliwośći, jeśli chodzi o wyobraźnię.
Zrealizowała szereg interdyscyplinarnych projektów na styku sztuki, nauki i technologii, współpracowała z inżynierami, naukowcami, Polską Agencją Kosmiczną, Europejską Agencją Kosmiczną. Jak wygląda taka współpraca? – Pierwsza reakcja to obawa, „co ona nam tu zmaluje”. Później się okazuje, że używam tych samych narzędzi, umiem je wykorzystywać, i nie mam ograniczeń, jakie mają inżynierowie.
Jej prace były prezentowane na międzynarodowych wydarzeniach. O dwóch projektach rozmawiamy w podkaście. „In Rust We Trust” to pierwszy na świecie projekt produkcji ceramiki z tzw. symulatu regolitu marsjańskiego, prezentowany na wystawie w Madrycie. W „FOSSIBILITIES” artystka zajmuje się paleontologią przyszłości i pyta, co zostanie po człowieku, gdy zniknie z planety – np. w wyniku zmian klimatycznych – jakie skamieliny zostawi po sobie?
Rozmawiamy również o tym, jak ćwiczyć mięsień wyobraźni, aby budować różne scenariusze przyszłości. Jednym z narzędzi jest stożek Vorosa, który pokazuje spektrum możliwości: przyszłość możliwą, preferowaną, prawdopodobną lub wiarygodną.
– Osoby zajmujące się przyszłością muszą być optymistami – Marta Flisykowska cytuje Kevina Kelly’ego, techno-proroka i twórcę magazynu WIRED. – Nie chodzi o ślepy optymizm. Jeżeli nie wymarzymy przyszłości, której chcemy, to na pewno jej nie będzie. Trzeba też jednak spojrzeć na nią krytycznie, ze świadomością zagrożeń. Tak długo, jak nie mamy wyboru, bo tkwimy w monokulturze, to nawet nie wiemy jak z niej wyjść. My lubimy pudełka. Nie upieram się, że musimy z tych pudełek wychodzić. Często żartuję, że jeśli chodzi o wychodzenie ze strefy komfortu, mam takie marzenie, aby do niej wejść i zobaczyć jak tam jest, bo nigdy nie byłam. Jednak nie zawsze chodzi o to, aby wyjść z tego pudełka, ale zrozumieć, jak ono działa, jak zauważył Bruce Sterling, autor koncepcji design fiction.
Dziś jako cywilizacja poruszamy się zrywami, dwa kroki do przodu, jeden do tyłu, ten stan Kevin Kelly, określa mianem protopii.