Wstrząśnienia mózgu mają długoterminowy wpływ na jego funkcjonowanie

Niemal każdy narciarz i snowboardzista zakłada dziś na stokach kask na głowę. Nie wszyscy jednak wiedzą, że taki ochraniacz – by spełniał swoją rolę – musi być dobrze dopasowany. W przeciwnym razie upadek przy dużej prędkości może skończyć się, nie tylko urazem barku lub kolana, lecz także wstrząśnieniem mózgu.

Zaledwie kilkanaście procent takich wypadków wiąże się z utratą świadomości, co nie znaczy, że nie należy liczyć się z poważniejszymi konsekwencjami. Czaszka jest wprawdzie twardym pancerzem, ale w tym tkwi też niebezpieczeństwo: gdy dochodzi do urazu głowy (niekiedy nawet w wyniku zbyt ostrego hamowania w samochodzie), następuje obrzęk. On zaś sprawia, że powiększa się objętość tkanki mózgowej. Kłopot w tym, że brakuje jej wolnego miejsca, by móc swobodnie rozpęcznieć. Pojawia się wtedy ucisk na wrażliwe struktury mózgowia oraz na naczynia krwionośne, co wywołuje ograniczenie dopływu tlenu. Najbardziej typowe objawy wstrząśnienia to: ból głowy, mdłości i wymioty, zamglenie widzenia, utrata koncentracji i koordynacji ruchowej, nadwrażliwość na dźwięki, uczucie splątania.

Jeśli chodzi o następstwa, kluczowe jest pierwsze 6–8 godzin, ale warto obserwować się nawet przez kilka tygodni, bo może pojawić się tzw. zespół powstrząśnieniowy (świadczą o nim bóle głowy, trudności ze snem, stany lękowe, zaburzenia nastroju).

Jak pokazuje największe do tej pory badanie dotyczące późnych powikłań wstrząsowych, przeprowadzone przez zespoły naukowców z University of Oxford i University of Exeter, nawet jeden umiarkowany lub ciężki incydent tego typu może mieć długoterminowy wpływ na funkcjonowanie mózgu, a zwłaszcza osłabienie pamięci.

Analizą objęto ponad 15 tys. osób w wieku od 50 do 90 lat – uczestników internetowego badania PROTECT, w którym pacjenci dzielą się szczegółowymi informacjami na temat stylu życia i wypełniają zestaw testów poznawczych co roku, niektórzy już nawet przez 25 lat. Ta bogata kopalnia danych pomaga naukowcom zrozumieć, w jaki sposób mózg się starzeje i jakie czynniki mogą być zaangażowane w jego funkcjonowanie w późniejszym wieku.

Z opublikowanego w najnowszym wydaniu czasopisma „Journal of Neurotrauma” artykułu wynika, że osoby, które zgłosiły trzy lub więcej wstrząśnień mózgu, wykazywały znacznie gorsze funkcje poznawcze, które w dodatku stopniowo pogarszały się z każdym kolejnym tego typu incydentem. Szkodliwy wpływ dotyczył zwłaszcza pamięci operacyjnej, koncentracji uwagi oraz wykonywania złożonych zadań.

Zdaniem autorów pracy, uzyskane wyniki powinny skłaniać lekarzy, do których zgłaszają się ofiary urazów głowy, do tego, by już po pierwszym tego typu wypadku ostrzegać ich przed kolejnymi. Osoby takie powinny się zastanowić, czy w przyszłości podejmować aktywności wysokiego ryzyka, a jeśli są na to zdecydowane – by chroniły głowę ze szczególną rozwagą i były bardziej ostrożne. „Bo im więcej razy zranisz swój mózg, tym gorsze może być jego funkcjonowanie w miarę starzenia się” – ostrzega szefowa zespołu badaczy, dr Vanessa Raymont z Oxfordu.