Mózgi astronautów odzwyczajają się od grawitacji
Życie w stanie nieważkości nie jest obojętne dla zdrowia, dlatego astronauci muszą przygotowywać się do lotów w kosmos przez wiele lat. Brak grawitacji zmienia rozkład krwi w naczyniach, redukuje napięcie mięśni, osłabia kości. Choć poza ziemską orbitą można wyżej skakać i podnosić większe ciężary, po takiej eskapadzie mięśnie regenerują się dopiero po kilku tygodniach, a kościom zajmuje to od 3 do 6 miesięcy (z półrocznych pobytów na stacji kosmicznej astronauci wracają z 15–20 proc. ubytkami masy kostnej).
Nie inaczej jest z mózgiem. Naukowcy z University of Antwerp i University of Liège w Belgii postanowili sprawdzić, jak ten narząd zmienia się i dostosowuje do nieważkości po sześciu miesiącach przebywania w kosmosie. Skoro chcąc obniżyć ryzyko złamań po powrocie z misji kosmicznej, astronauci muszą wykonywać regularne ćwiczenia w statku kosmicznym, mające wzmacniać ich mięśnie, stawy i szkielet – czy powinni również ćwiczyć swój mózg, aby nie zapomniał o ziemskim przyciąganiu?
Belgijscy uczeni przyjrzeli się skanom mózgu w rezonansie magnetycznym (MRI), wykonanym u 14 astronautów przed i kilka razy po ich misji w kosmos. Zebrali dane z okresów odpoczynku, gdy neurony nie były zaangażowane w żadne zadania. Określili to „domyślnym stanem mózgu”. Następnie oceniali aktywność jednych jego obszarów i badali, jak jest ona skorelowana z działaniem innych.
„Odkryliśmy, że łączność ta została zmieniona po locie w kosmos w tych częściach mózgu, które wspierają integrację informacji wizualnych, słuchowych lub ruchowych" - mówią Steven Jillings i Floris Wuyts z University of Antwerp. I co ciekawe, niektóre z tych zmienionych wzorców komunikacyjnych utrzymywały się u astronautów nawet przez osiem miesięcy od powrotu na Ziemię.
Zdaniem naukowców zrozumienie zmian fizjologicznych i behawioralnych wywołanych przez nieważkość jest kluczem do planowania coraz dłuższych misji pozaziemskich. A tego rodzaju badania to ważny krok w przygotowaniu nowej generacji astronautów, którzy – po spopularyzowaniu w przyszłości tzw. turystyki międzyplanetarnej i komercyjnych podróży kosmicznych – będą mniej odporni na szkodliwy wpływ braku grawitacji. Będą się bowiem rekrutować ze zwykłych, choć prawdopodobnie nieziemsko bogatych ludzi – a nie, jak do tej pory, wąskiej grupy zawodowców, o ponadprzeciętnych parametrach zdrowia.
Wyniki badań ukazały się w „Communications Biology”.